درد پا می تواند از یک مزاحمت خفیف که می آید و می رود، تا درد ناتوان کننده ای که خوابیدن را دشوار می کند، راه رفتن یا انجام کارهای ساده روزمره را شامل شود. این درد می تواند اشکال مختلفی داشته باشد، بعضی از بیماران درد را با علائم دیگری مانند احساس سوزن سوزن شدن، ضعف و یا بی حسی پا احساس می کنند. بی حسی پا ممکن است به دلیل مشکلی که در پا ایجاد می شود باشد، اما غالباً با یک مشکل در قسمت کمر، جایی که عصب سیاتیک از آنجا سرچشمه می گیرد، شروع می شود و سپس در امتداد مسیر عصب (به نام سیاتیک) حرکت می کند. این عارضه در بیماران مبتلا به دیسک کمر شایع است. به همین دلیل، تشخیص هر کسی که درد پا، ضعف یا بی حسی پا یا مچ پا دارد، باید شامل معاینه کمر باشد.

بیمار مبتلا به دیسک کمر علاوه بر بی حسی پاها علائم متعددی دیگری مانند درد پایین کمر، مشکل در راه رفتن، اختلال در کنترل مثانه و یا اسپاسم عضلانی را تجربه می کند که برای وی آزار دهنده است. در این صورت، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد. فیزیوتراپی در درمان بی حسی پا که در اثر دیسک کمر ایجاد می شود، تاثیر زیادی دارد. متخصصین کلینیک امید با انجام آزمایشات لازم و مطمئن شدن از علت بی حسی ناشی از دیسک، برنامه ی درمانی مناسبی برای بیماران خود در نظر دارند. شروع روش های درمانی از روش های ساده به شیوه های درمانی پیچیده تر می باشد. اگر در شروع علائم اقدامات فوری انجام نشود، آسیب عصب سیاتیک پا می تواند به یک مشکل طولانی مدت تبدیل شود.

علت دیسک کمر 

مهره های ستون فقرات شما به طور مداوم در حالت خم شدن و انعطاف هستند، بنابراین برای جذب نیروی وزن بدن، صاف و سالم ماندن به بالشتکی نیاز دارند. این نیاز توسط دیسک های کوچکی که گرد و صاف هستند برطرف می شود. دیسک ها یک لایه بیرونی سخت به نام آنولوس و یک لایه داخلی به نام هسته دارند که به جذب ضربه بین هر مهره کمک می کند.

هنگامی که دیسک دچار فتق می شود، بخشی از درون هسته از طریق آنالوس به داخل کانال نخاع رانده می شود. دیسک کمر معمولاً به دلیل وضعیت تحلیل رونده ناشی از ساییدگی طبیعی یا آسیب زای دیسک ایجاد می شوند. دیسک کمر ممکن است حالت بیرون زده داشته باشد، یا گاهی اوقات دیسک لغزنده نامیده شود، که باعث فشار بر اعصاب نخاعی و منجر به درد ناتوان کننده می شود. دیسک کمر بیشتر در قسمت پایین کمر دیده می شود، جایی که فشار روی ستون فقرات بیشتر است.

دیسک کمر در ستون فقرات می تواند باعث درد پایین کمر همراه با بی حسی یا گزگز در یک یا هر دو پا شود. درد دیسک کمر و بی حسی پا ممکن است به شدت در کارهای روزمره اختلال ایجاد کند. خطر مبتلا شدن به دیسک کمر با بالا رفتن سن، چاقی، عوامل ژنتیکی و بلند کردن اجسام سنگین ارتباط دارد.

بی حسی پا و دیسک کمر 

بی حس شدن و درد پا ناشی از دیسک کمر معمولا به یک شکل ظاهر نمی شود و اغلب با علائم اضافی مانند ضعف پا یا درد پا همراه است و نوع درد پا که تجربه می شود از بیمار به بیمار دیگر متفاوت است.

برخی از توصیف های معمول درد پا و علائم همراه آن عبارتند از:

درد همراه با سوزش

برخی از افراد دچار درد پا، دردی همراه با سوزش را تجربه می کنند که در بعضی مواقع از پایین کمر یا باسن به سمت پایین نشات می گیرد، در حالی که برخی دیگر از درد متناوبی شکایت دارند که از پایین کمر به سمت پایین ساق پا و گاهی تا کف پا وجود دارد. کلماتی که بیماران برای توصیف این نوع سوزش استفاده می کنند شامل درد انتشاری، الکتریکی یا انفجاری است که به معنای واقعی کلمه احساس ضربه می کنند. برخلاف بسیاری از اشکال درد پایین کمر که اغلب می تواند یک درد کهنه باشد، برای بسیاری، درد پا می تواند آزار دهنده و تقریباً غیر قابل تحمل باشد. این نوع درد سوزشی در صورت تحریک ریشه عصبی در قسمت پایین ستون فقرات نسبتاً معمول است و اغلب از آن به عنوان سیاتیک نام برده می شود.

بی حسی  و گزگز پا

هر کسی که دچار خواب رفتگی پا شده باشد و سپس به تدریج به حالت عادی برگشته باشد می تواند تصور کند که بی حسی پا چگونه است. عدم احساس فشار، یا گرما یا سرما آزار دهنده است. برخلاف بی حسی کوتاه مدت اندام به علت خواب رفتگی، بی حسی ناشی از مشکلات پایین کمر می تواند تقریباً مداوم باشد و کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، اگر پای فرد بی حس باشد، راه رفتن یا رانندگی با ماشین دشوار یا تقریباً غیرممکن است. علائم معمولی می تواند از احساس سوزن سوزن شدن خفیف تا بی حسی کامل در پایین ساق پا و پا متفاوت باشد.

ضعف (خالی کردن) یا سنگینی پا

در این حالت، شکایت غالب این است که ضعف یا سنگینی پا به طور قابل توجهی در حرکت بیمار تداخل ایجاد می کند. افراد این احساسی را اینگونه توصیف کرده‎اند که به عنوان مثال، به دلیل ضعف در آگاهی یا واکنش کند، باید ساق پا و پای خود را بکشند یا قادر به حرکت سریع و آسان پای خود در هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها نیستید. بیماران مبتلا به ضعف پا نمی توانند با کفش پاشنه دار راه بروند، مچ پای خود را خم کنند یا با الگوی پاشنه پنجه معمول حرکت کنند.

درد مداوم 

این نوع درد به طور معمول در ناحیه باسن احساس می شود، بنابراین از نظر فنی درد پا نیست اما ممکن است نوعی درد در پاها را ایجاد کند. همچنین ممکن است دردی باشد که گه گاهی از ناحیه باسن به پایین ساطع می شود. این نوع درد در مقایسه با یک درد سوزشی یا تپنده معمولاً به عنوان “درد عصبی” توصیف می شود. به طور معمول فقط در یک طرف وجود دارد و معمولاً سیاتیک یا رادیکولوپاتی کمر نامیده می شود. ممکن است غالباً با کشش، راه رفتن یا حرکت آرام دیگر برطرف شود.

درد موضعی پا 

اگر درد پا هنگام نشستن، ایستادن یا راه رفتن به شدت افزایش یابد، این مسئله می تواند نشان دهنده مشکلی در قسمت خاصی از آناتومی پایین کمر باشد. یافتن موقعیت های راحت تر معمولاً برای تسکین درد توصیه می شود.

 تشخیص دیسک کمر 

معاینه اولیه برای دیسک کمر مشکوک معمولاً شامل موارد زیر است:

• گرفتن شرح حال پزشکی برای درک اینکه درد شما از چه زمانی شروع شده و در چه مواقعی شدیدترین حالت را دارد. پزشکان برای آگاهی از وضعیت کامل سلامتی شما سوالات دیگری را می پرسند، از جمله اینکه آیا بیماری های دیگری دارید یا دارویی مصرف می کنید یا خیر.
• تست فیزیکی توسط ارتوپد برای تعیین حساس ترین نقطه کمر با معاینه و حرکت دادن و خم شدن در جهات مختلف انجام می شود.
• آزمایشات تصویربرداری برای بررسی خود استخوان ها و مفاصل با استفاده از تکنیک های پیشرفته تصویربرداری، از جمله موارد زیر انجام می شود:

o اشعه ایکس، که به تشخیص پیری استخوان های شما کمک می کند.

o سی تی اسکن، که فناوری اشعه ایکس را با رایانه ها ترکیب می کند تا تصویری کاملاً دقیق از ستون فقرات ارائه دهد.

o ام آر آی، که از آهن ربا و فناوری رایانه ای برای ایجاد تصویری از عضلات، بافت ها، اعصاب و دیسک های شما استفاده می کند.

o آزمایش عصب، که می تواند نشان دهد عملکرد عصب شما چقدر خوب است و دقیقاً محل فتق دیسک را نشان می دهد. و

o دیسکوگرام، که شامل تزریق دیسک برای تأیید دیسک هایی است که باعث درد می شوند.

درمان غیر جراحی دیسک کمر 

قبل از در نظر گرفتن گزینه های جراحی، پزشکان هر بیمار را به دقت ارزیابی می کنند تا تشخیص دهند که آیا روش های غیر جراحی می توانند تسکین دهنده موثر درد باشند.

بسیاری از افراد مبتلا به علائم درد دیسک کمر مانند بی حسی پا به خوبی به ترکیبی از درمان ها از جمله استراحت، داروهای ضد التهاب و مسکن تجویزی یا بدون نسخه، ماساژ، درمان دستی، تحریک الکتریکی، طب سوزنی و تمرینات تقویتی فیزیوتراپی پاسخ می دهند. برخی از پزشکان طیف وسیعی از گزینه های غیر جراحی دیگر را برای مدیریت علائم دیسک کمر مانند بی حسی پا ارائه می دهند:

• تزریقات استروئیدی اپیدورال که دردی را که از ستون فقرات شروع می شود و به دست یا پا منتشر می شود را کاهش می دهد. استروئیدهای اپیدورال مانند کورتیزون به کانال نخاع تزریق می شوند تا التهاب یا فشار روی عصب و درد عصب همراه آن را کاهش دهند. این تزریق ها ممکن است برای بیماران مبتلا به فتق، بیرون زدگی یا تحلیل دیسک کمر توصیه شود.
• لیزهای اپیدورال چسبندگی، تزریق دارو به ریشه های آسیب دیده عصب برای تجزیه بافت اسکار می باشد. این تزریق ها می تواند به تسکین درد مزمن پایین کمر و تسکین بیمارانی که قبلاً جراحی های دیسک کمر داشته اند، کمک کند.
• بلوک های ریشه عصب، تزریق برای تسکین درد در جایی که عصب ها از نخاع منشعب می شوند. بلوک ریشه عصب می توانند در کنترل درد مرتبط با دیسک کمر بسیار موثر باشند.
• درمان الکترو گرمایی داخل دیسک، که قرار دادن یک سوزن گرم شده در دیسک دردناک برای از بین بردن گیرنده های درد موضعی می باشد. این روش می تواند به بیماران مبتلا به درد مزمن دیسک که می خواهند از جراحی اجتناب کنند یا برای بیمارانی که جراحی قبلی آنها ناموفق بوده است کمک کند.

جراحی دیسک کمر 

اگر درمان غیر جراحی درد شما را تسکین ندهد، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. پزشکان ارتوپدی به شما کمک می کنند خطرات و مزایای همه گزینه ها چه غیر جراحی و چه جراحی را بسنجید، و سپس می توانید برنامه درمانی را انتخاب کنید که مناسب ترین و موثرترین گزینه برای شما باشد.

در صورت نیاز به جراحی، پزشکان ارتوپدی آموزش های گسترده ای در حوزه پیشرفته ترین و ابتکاری ترین روش های جراحی برای درمان عوارض دیسک کمر دیده اند، از جمله:

لامینکتومی و دیسککتومی 

یک روش کم تهاجمی که از طریق یک برش در مرکز پایین کمر در ناحیه فتق دیسک انجام می شود. جراح یک سوراخ کوچک را از طریق استخوان لامینای پشت مهره ایجاد می کند تا به داخل کانال نخاع دسترسی یابد (لامینکتومی). سپس جراح تا آنجا که ممکن است دیسک مشکل آفرین را برداشته و فشرده سازی نخاع و یا عصب های فشرده شده (دیسککتومی) را کاهش می دهد. این روش همچنین از فتق باقی مانده مواد دیسک در آینده جلوگیری می کند. در دیسککتومی حداقل تهاجمی، جراحان برای جمع آوری دیسک بیرون زده از وسیله‎های مخصوص و میکروسکوپ یا آندوسکوپ استفاده می کنند. این کار اجازه می دهد تا پزشکان برش‎های کوچکتری ایجاد کنند که منجر به بهبودی سریعتر می شود. این جراحی‎ها با بیهوشی عمومی انجام می شوند، معمولاً کمتر از یک ساعت طول می کشد و بیماران می توانند چند ساعت بعد از عمل به خانه بروند.

دیسککتومی و فیوژن 

دیسککتومی و فیوژن یک روش جراحی است که در آن دیسک آسیب دیده برداشته می شود تا فشرده سازی نخاع یا اعصاب تحت تاثیر و درد را تسکین دهد. این روش با یک جراحی فیوژن برای ایجاد ثبات در ستون فقرات کمر ترکیب می شود.

علت پا درد و بی حسی پا چیست

گاهی پا درد و بی حسی پا با هم به سراغ فرد می آید. پا درد می تواند به صورت متناوب یا ثابت باشد و از درد خفیف تا احساس سوزش و درد ضربان دار احساس شود. 

بی حسی نیز به این صورت است که حس بیمار در قسمتی از پا از بین می رود یا سرما در یک یا چند ناحیه از پا احساس می شود. دلایل مختلفی برای پا درد مانند بیماری های زمینه ای وجود دارد.

دلایل احتمالی که منجر به پا درد و بی حسی پا می شود

پا درد ممکن است به دلیل ایجاد مشکلی در ناحیه کمر، لگن یا در خود پا باشد. علل شایع درد در یک یا هر دو پا به شرح زیر است: 

فشرده شدن یا تحریک عصب نخاعی

ریشه های عصبی ملتهب و فشرده شده ستون فقرات کمری یا ساکرال ممکن است باعث ایجاد رادیکولوپاتی، درد عصبی یا همان سیاتیک شود. 

علاوه بر این ممکن است اعصاب در طول مسیر پا دچار آسیب دیدگی و در نهایت منجر به نوروپاتی محیطی و پا درد شود.

تحت فشار قرار گرفتن نخاع

تنگی کانال نخاعی در گردن به نخاع فشار وارد می کند و باعث ایجاد درد و بی حسی در هر دو پا می شود.

شرایط عروق خونی

انسداد رگ های پا می تواند منجر به کاهش خونرسانی و در نتیجه درد و بی حسی شود.

مشکلات مربوط به لگن

مشکلات مفصلی در ناحیه لگن مانند اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک یا آرتروز مفصل ران منجر به پا درد می شود. تحریک عصب مرتبط نیز منجر به بی حسی خواهد شد.

شرایط سیستمیک

اختلالات درون ریز و متابولیک مانند بیماری کم کاری تیروئید و دیابت ممکن است منجر به آسیب عضلانی و عصبی در پاها شود که در نهایت درد و بی حسی را به همراه خواهد داشت.

سندرم کودا اکوینا

فشرده شدن این قسمت (گروهی از اعصاب نخاعی که از نخاع در قسمت پایین کمر قرار می گیرد) ممکن است منجر به درد شدید، بی حسی و ضعف در هر دو پا شود.

عفونت

بیماری لایم، عفونت استخوان و دیسک مانند استئومیلیت یا اسپوندیلودیسکیت و عفونت های ویروسی مانند تبخال زوستر یا HIV منجر به پا درد می شود.

تومور و کیست

وجود توده در قسمت تحتانی کمر، لگن یا ساق پا ممکن است عروق خونی یا اعصاب را فشرده کند و منجر به درد یا بی حسی در پا شود.

علاوه بر این امکان ایجاد پا درد به دلیل فشار، ورزش، کم آبی بدن، افزایش سن، وضعیت نامناسب بدن یا عوامل ارثی یا حتی شغلی که دارید، وجود دارد.

اسپاسم عضلات لگن مانند سندرم پیریفورمیس

سندرم پیریفورمیس باعث ایجاد درد ساق پا، بی حسی و ضعف پا می شود.

بی حسی پای چپ

عادت به وضعیتی که به اعصاب فشار وارد می کند یا زمانی که جریان خون کافی در اندام های پایینی یعنی پا وجود ندارد، باعث کرختی موقت در پاها می شود. در صورت ادامه دار بودن چنین وضعیتی، نیاز به بررسی توسط متخصص درد دارد.

بی حسی پای راست

بی حسی موقت در پای راست به دلیل نشستن زیاد کاملا مشکل طبیعی است و جای نگرانی ندارد. کرختی مکرر یا مداوم می تواند نشانه یک بیماری جدی تر باشد و باید فورا توسط پزشک مورد بررسی و درمان قرار گیرد.

علائم همراه با پا درد

شایع ترین علائمی که ممکن است همراه با پا درد باشد، به شرح زیر است:

ضعف

ضعف در پا هنگامی رخ می دهد که عصب کمری یا خاجی تحت فشار باشد.

تغییر حس

زمانی که عصب تحت تاثیر قرار می گیرد، احساس سوزن سوزن شدن یا سایر علائم مربوط به عصب را دارید.

سوزش

ممکن است بیمار درد را در پایین پای خود احساس کند و منجر به درد شدید یا سوزش شود. به طور کلی امکان ایجاد چنین علائمی در هر قسمت از پا همراه با بی حسی و ضعف وجود دارد.

احساس درد در وضعیت خاص

درد و بی حسی پا ممکن است با حالت یا فعالیت های خاصی مانند ایستادن طی طولانی مدت، راه رفتن، بالا رفتن از پله ها یا در حالت ایستادن افزایش پیدا کند.

تمامی این موارد احتمالی ممکن است در همه افراد ایجاد نشود.

بیشتر بخوانید: درمان پا درد در بارداری

دیسک کمر و بی حسی پا

امکان ایجاد فتق دیسک در هر قسمت از ستون فقرات وجود دارد، در بیشتر مواقع چنین مشکلی در پایین کمر رخ می دهد. 

بسته به اینکه کدام دیسک دچار فتق شده است، منجر به علائمی از جمله درد، بی حسی یا ضعف در دست و پا می شود. با این حال بسیاری از افراد علائمی ناشی از دیسک کمر را تجربه نمی کنند.

بی حسی کف پا

کرختی در کف پا در اغلب مواقع به دلیل کمبود جریان خون یا آسیب عصبی ایجاد می شود. عفونت، تروما، التهاب، سرطان و… در ایجاد سِری پا نقش دارد؛ اما به طور کلی بی حسی پا معمولا به دلیل آسیب عصبی است.

علت بی حسی پا از زانو به پایین

سِری طولانی مدت یا احساس سوزن سوزن شدن در این قسمت از پا می تواند به دلیل شرایط مختلفی از جمله ام اس، دیابت، بیماری شریانی و فیبرومیالژیا باشد.

چنین حالتی گاهی در کل پا، زانو به پایین یا در نواحی مختلفی از ساق به پایین احساس می شود. بی حسی مچ پا نیز می تواند چنین دلایلی داشته باشد.

ورزش برای بی حسی پا

عصب سیاتیک زیر عضله قرار دارد و در صورت سفت شدن باعث بی حسی و سوزن سوزن شدن در پاها می شود. 

باید به پشت دراز بکشید و زانو را باید به سمت شانه مخالف تا زمانی که پشت لگن احساس کشیدگی کنید، بالا بیاورید. یک دقیقه به همین حالت نگه دارید و دو بار در هر پا این تمرین را انجام دهید.

کمبود چه ویتامینی منجر به بی حسی پا می شود

کمبود ویتامین B12 باعث ایجاد علائمی مانند بی حسی، گزگز در دست ها، پاها و…. می شود. همچنین اگر ویتامین D بدن خیلی کم باشد، احتمالا سطح کلسیم پایینی نیز دارید. چنین حالتی می تواند منجر به بی حسی، درد یا گرفتگی عضلات و حتی تشنج شود.

چه زمانی پا درد مشکلی جدی است

گاهی پا درد می تواند به دلیل مشکلات زمینه ای جدی ایجاد شده باشد که برای درمان و حفظ عملکرد بیمار نیاز به درمان فوری دارد. علائم خطر ناشی از این بیماری شامل موارد زیر است:

• تب بدون دلیل
• درد و تورم شدید
• از دست دادن اشتها یا کاهش وزن بدون دلیل
• حالت تهوع
• بی حسی و ضعف
• از دست دادن کنترل روده یا مثانه

مدت زمان باقی ماندن درد و بی حسی در پا

دوره درد و مدت زمان احساس آن به علت زمینه ای بیماری بستگی دارد. پا درد ناشی از رادیکولوپاتی ممکن است با روش های درمانی غیر جراحی توسط پزشک فوق تخصص درد کنترل شود؛ بیشتر علائم نیز بهبود پیدا می کند.

اگر درد به صورت مزمن شود و علائم عصبی مانند ضعف و بی حسی ادامه پیدا کند، ممکن است در نهایت به عمل جراحی نیاز باشد.