انتخاب بوش و یاتاقان خوب برای الکتروموتور
برای ارتباط بین روتور و استاتور قطعاتی لازم است تا از نظر مکانیکی این ارتباط برقرار شود. این کار که توسط بلبرینگ ها و بوش ها و یاتاقان ها انجام می شود.
بلبرینگ و بوش ها علاوه بر وظیفه بالا ، اصطکاک در یاتاقان ها را کاهش می دهند.
بلبرینگ در الکتروموتور در کجا قرار میگیرد؟
بلبرینگ بین محور روتور و یاتاقان استاتور قرار میگیرد.
اجزای بلبرینگ
تشکیل شده از دو طوقه است که یکی ثابت است و دیگری متحرک. که در سایز های واندازه های مختلف در الکتروموتور 1 اسب بخاری صنعتی در اینجا تا الکتروموتور با توان بسیار بالا وجود دارد.
طوقه ثابت به سمت یاتاقان در قسمت ساکن موتور جفت می‌شود و طوقه متحرک روی محور روتور است که با روتور آن در گردش است.
جهت کاهش اصطکاک، بین دو طوقه گلوله های کوچکی به اسم ساچمه وجود دارد، که تماس بین آنها را به حداقل می رساند.
کاهش سطح تماس بین دو طوقه باعث کم شدن اصطکاک شده به طوریکه راندمان الکتروموتور را افزایش می دهد ولی اگر سطح تماس بیش از اندازه کاهش یابد، گلوله ها دیگر فشار وارده شده از طرف محور را تحمل نمی کنند و باعث خردشدن آنها می شود.
ساختمان بلبرینگ
طراحان بلبرینگ به این نکته توجه دارند که بین فشار محور و کم کردن اصطکاک، یک حالت بهینه طراحی کنند و بر اساس آن بلبرینگ ها را تولید می کنند. بر همین اساس بلبرینگ ها در انواع مختلف تولید می شوند.
اگر فشار محور کم باشد بلبرینگ را در حجم کمتر و با تعداد ساچمه های کمتری تولید می کنند. در موتورهای بزرگ و پرقدرت دیگر این ساچمه‌ها فشار زیاد را نمی توانند تحمل کنند، بنابراین به جای آنها در بین طوقه ها از رول یا غلطک های کوچک استفاده می‌شود که رولبرینگ نام دارد.
اثرات خرد شدن ساچمه در بلبرینگ
فشار بیش از اندازه روی ساچمه ها موجب خرد شدن آنها می شود و این موضوع اثرات نامطلوبی در گردش طوقه ها دارند:
- طوقه ها روی هم روان گردش نمی‌کنند.
- عدم ایجاد سر و صدا در گردش طوقه.
سر و صدای ایجاد شده در بین طوقه ها به دلیل خشک بودن بین ساچمه ها و طوقه است که با روغن کاری می توان آن را برطرف کرد.
چنانچه بر طوقه ها فشار زیاد وارد شود بلبرینگ ها دیگر حالت متقارنی خود را از دست می دهند و محور روتور متعادل کار نمی‌کند و لنگ می‌زند و یا اینکه روتور قفل شده و گردشی ندارد که به اصطلاح می گویند گیرپاچ می‌کند؛ در این موارد باید بلبرینگ سالم نصب کرد.
بوش و کاسه نمد
اگر بار موتور سبک باشد و محیط کار رطوبت نسبی را داشته باشد باید به جای بلبرینگ از یاتاقان استوانه ای که به آنها بوش می گویند، استفاده شود. جنس بوش الکتروموتور را از گرافیت و مس تولید می کنند.
انتخاب بوش مناسب و خوب
- درجه سختی و سفتی بوش باید با درجه سختی محور روتور یکسان و یا حتی کمتر از درجه سختی آن باشد تا محور روتور زمان گردش در درون بوش ، دچار خوردگی نشود.
- باید حالت اسفنجی داشته باشد به طوریکه اگر داخل آن را با روغن موتور پرکنیم و آنرا در کف دست قرار دهیم و با کف دست دیگر بالای آنرا فشار دهیم روغن باید از درزهای آن به بیرون نشت پیدا کند.
بوش ها باید به صورت دائم روغن کاری شوند به همین دلیل آنها را در محفظه هایی می گذارند که با روغن تماس داشته باشند.در این محفظه ها برای جذب روغن بیشتر از فتیله یا الیاف پارچه یا نمد استفاده می کنند .کاسه نمد کل مجموعه بوش ، روغن موتور، محور روتور و نمد یا الیاف پارچه ای است..
ابزار درآوردن بوش و یاتاقان استوانه ای
ابزاریست خارج کردن بلبرینگ که دارای دو فک قابل تنظیم است که در داخل بوش آنرا محکم می کنیم و با چرخاندن دستگیره پیچ ، بوش از یاتاقان به بیرون هدایت می شود.
ابزار درآوردن بلبرینگ
برای خروج بلبرینگ از داخل یاتاقان از بلبرینگ کش استفاده می شود.
فک بلبرینگ کش با طوقه بلبرینگ درگیر می شود و پیچ بلبرینگ را پیچ می دهد و این فک ها بلبرینگ را به خارج می کنند.