صدای فراگیر (Spatial Audio) چیست و چه محصولاتی از آن پشتیبانی می‌کنند؟

اگر مشتاق هستید بدانید صدای فراگیر (Spatial Audio) چیست و چه کاربردی دارد و چه دستگاه‌هایی از آن پشتیبانی می‌کنند، پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را از دست ندهید.

صدای فراگیر قابلیتی است که تماشای فیلم و سریال یا گوش دادن به موسیقی در خانه را به فرایندی بسیار لذت‌بخش‌تر تبدیل می‌کند؛ گویا درون یک سینما یا تئاتری نشسته و مشغول تماشا یا گوش دادن به محتوا هستید. به عبارتی ساده‌تر، صدا از تمامی جهات به گوش شما می‌رسد (مطابق تصویر بالا) تا به اصطلاح غرق در آن شوید. بنابراین تعجبی هم ندارد که می‌بینیم بسیاری از افراد شیفته‌ی این قابلیت هستند و می‌خواهد آن را درون خانه هم تجربه کنند.

اما معمولا کاربرانی که چند بلندگو دارند می‌توانند از این قابلیت بهره ببرند و این یک محدودیت برای کسانی به حساب می‌آید که چنین امکانی را ندارند. این دقیقا جایی است که قایلیت صدای فراگیر یا (Spatial Audio) وارد می‌شود. به لطف بهره‌مندی از فناوری و مکانیزم‌های پیشرفته، این قابلیت به شما اجازه می‌دهد با استفاده از هدفون خود، تجربه‌ی جذابی را از گوش دادن به محتوای مورد نظر داشته باشید. بدون اینکه اصلا نیازی به خرید چندین بلندگو باشد.

در این مطلب به 4 پرسش پیرامون قابلیت صدای فراگیر می‌پردازیم که عبارت‌اند از:

• صدای فراگیر چیست؟
• صدای فراگیر چگونه کار می‌کند؟
• آیا صدای فراگیر قابلیت ارزشمندی است؟
• چه دستگاه‌هایی از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند؟

‎‌‎صدای فراگیر چیست؟

در ابتدای متن تقریبا به این موضوع اشاره کردیم که صدای فراگیر چیست. از این قابلیت به عنوان «احاظه‌ی مجازی» نیز یاد می‌شود به این معنا که شما ابزار فیزیکی جهت دریافت صدا از همه جهان ندارید، بلکه جلوه‌ی کاملا مصنوعی دارد. برای اینکه متوجه نحوه‌ی کار کرد این قابلیت شوید باید اطلاعات پایه از گوش انسان و قدرت شنوایی او داشته باشید.

داشتن دو گوشی باعث می‌شود مغز انسان جهت شنیدن صدا یا منبع آن را تشخیص دهد. برای مثال اگر صدایی به گوش سمت راست شما برسد، گوش سمت راست شما زودتر آن را می‌شوند و در مدت زمان بسیار کوتاهی، گوش سمت چپ هم آن را تشخیص می‌دهد.

علاوه بر این‌ها، سر و شونه‌های انسان هم به گونه‌ای طراحی شده‌اند که صدا را تغییر داده و به عنوان یک منبع اطلاعاتی دیگر عمل می‌کنند. مغز ما به صورت همزمان و ناخودآگاه این داده‌ها را کنار هم قرار می‌دهد تا ما بتوانیم نتیجه‌ی نهایی را در حالی که در یک فضا و زمان مشخص در حال وقوع است، متوجه شویم. اگر این توضیحات را به بلندگوها بسط دهیم، می‌بینیم که اگر چند بلندگو را درون اتاق قرار دهیم، صدا از منابع مختلف حرکن کرده و به گوش ما می‌رسد.

اما اگر از طریق هدفون مشغول گوش دادن به موسیقی باشیم چطور؟ درایور هدفون‌ها معمولا درست در نزدیکی گوش کاربران قرار دارد بنابراین مغز ما نمی‌تواند تشخیص خاصی از منابع مختلف داشته باشد. جز اینکه می‌تواند تشخیص دهد صدا از چپ و راست به گوش ما می‌رسد. اگرچه شما می‌توانید یک سری درایور در دو طرف گوشی‌ها قرار دهید تا جلوه‌ی صدای فراگیر را برایتان شبیه‌سازی کند اما این کار باعث می‌شود هدفون بسیار بزرگ و شکل ظاهری ان نامتعارف شود.

البته یک سری مدل‌ها هم هستند که می‌توانند این کار را به صورت پیش‌فرض انجام دهند و با تمام سینماهای خانگی استاندارد هم سازگاری دارند تا صدای فراگیر را در نهایت به گوش شما برسانند. اما این روش هم مشکلات خاص خود را دارد که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به به هم خوردن تعادل و نظم صدا هنگام چرخش سر اشاره کرد که این موضوع به طور کلی مفهوم صدای فراگیر را زیر سوال می‌برد.

اینجاست که «احاطه‌ی مجازی» وارد عمل می‌شود؛ قابلیتی که با استفاده از فناوری‌های پیشرفته و بهره‌مندی از یک پردازش سیگنال و یک سری الگوریتم‌های مختلف، کمک می‌کند حتی در صورت در اختیار داشتن یک هدفون ساده هم بتوانید تجربه‌ای از صدای فراگیر داشته باشید.

هدفون‌های ساده با استفاده از قابلیت «احاطه‌ی مجازی» مغزمان را طوری فریب می‌دهند که فکر می‌کند صدا از اطراف ما در حال دریافت است.

حالا یک هدفون یا پردازشگر سیگنال دیجیتالی خارجی موج‌های صدا را بازتولید کرده و به گوش ما می‌رساند به گونه‌ای که مغز و گوش ما فکر می‌کنند صدا در کل اطراف ما در جریان است. این قابلیت وقتی با قابلیت پایش حرکت سر ترکیب می‌شود، تجربه‌ای را برای کاربر به ارمغان می‌آورد که حتی وقتی در حرکت هم باشد، تعادل صداهای دریافتی برهم نمی‌خورد.

صدای فراگیر چگونه کار می‌کند؟

صدای فراگیر برای اینکه به درستی کار کند به یک سری لوازم نیاز دارد. از نیازمندی‌های سخت‌افزاری شروع کنیم باید به هدفون و یک پردازشگر سیگنال اشاره کنیم. مواردی که طبیعتا اگر نباشند، تجربه‌ی صدای فراگیر به شکل مجازی اصلا معنایی هم نخواهد داشت. پردازشگر سیگنال هم یا می‌تواند درون خود هدفون قرار داشته باشد، یا دستگاهی که فایل صوتی از طریق آن پخش می‌شود و یا یک افزونه‌ی خارجی.

در مرحله‌ی دوم شما باید محتوایی داشته باشید که از قابلیت صدای فراگیر پشتیبانی کند. یعنی محتوا به گونه‌ای میکس شده باشد که وقتی شما قصد دارید آن را به صورت فراگیر بشنوید، بتواند این امکان را به شما بدهد. البته بسیاری از موسیقی‌ها و محتواهای مدرن از این قابلیت بهره می‌برند اما فایل‌های قدیمی غالبا باید ریمیکس شوند تا بتوانند از چنین قابلیتی پشتیبانی کنند. البته در حال حاضر صدای فراگیر در صنعت فیلم بیشتر از موسیقی دیده می‌شود. هرچند تعداد موسیقی‌های و سرویس‌های پخش موسیقی که از آن پشتیبانی می‌کنند هم روز به روز در حال افزایش است.

وقتی تمام این ابزار و امکانات را در اختنیار داشته باشید، صدای فراگیر می‌تواند به وقوع بپیوندد. اگر بخواهیم یک ایده‌ی بسیار پیچیده و بزرگ را به صورت خیلی ساده بیان کنیم، صدای فراگیر با بررسی اتفاقی که روی یک صدا درون مغز ما رخ می‌دهد، مشخص می‌کند امواج صدا چگونه از سوی منابع مختلف به گوش کاربر می‌رسد. این کار یا با اسکن گوش کاربر صورت می‌گیرد و یا با استفاده از مدل فیزیکی سر انسان. به عبارتی دیگر، اتفاقی که رخ می‌دهد را به گونه‌ای بازتولید می‌کند که گویا صدا از جهات مختلف به گوش کاربر می‌رسد.

اگر بخواهیم از شرایط واقعی یک مثال بزنیم باید بگوییم صدای آمبولانس را تصور کنید. نه تنها وقتی به شما نزدیک‌تر می‌شود صدای آژیر آن بلندتر می‌شود بلکه با نزدیک‌تر شدن و دورتر شدن آن، زیری و بمی صدا هم تغییر می‌کند. برای اینکه قابلیت صدای فراگیر بتواند جلوه‌ای را که مد نظر است تولید کند، چنین افکت‌هایی باید روی صدا صورت بگیرد. اگر فکر می‌کنید هدفون ساده‌ای که در اختیار دارید نمی‌تواند این کار را انجام دهد، کافی است به این فایل گوش دهید.

آیا صدای فراگیر قابلیت ارزشمندی است؟

اگرچه فناوری و ایده‌ی صدای فراگیر بسیار پیچیده به نظر می‌رسد، اما آیا واقعا استفاده از چنین حالتی می‌تواند در تجربه‌ی گوش دادن به موسیقی تفاوتی ایجاد کند؟ بدون شک باید بگوییم بله. صدای فراگیر به گونه‌ای است که اگر آن را تجربه کنید واقعا متوجه تفاوت آن با حالت عادی می‌شوید و اینطور به نظر می‌رسد که توسط منابع صدا احاطه شده‌اید. اما این پرسش که آیا قابلیت ارزشمندی است یا خیر به چند فاکتور بستگی دارد.

هدفون‌ها این روزها اگر از قابلیت صدای فراگیر پشتیبانی کنند، قیمت بالایی دارند. دلیل اصلی این افزایش قیمت هم قدرت پردازش سیگنالی و یک سری سخت‌افزارهای مخصوصی است که درون آن‌ها بکار گرفته شده است. از طرفی در حالی که بسیاری از فیلم‌ها از این حالت پشتیبانی می‌کنند اما همچنان تعداد زیادی موسیقی هستند که آن را ارائه نمی‌دهند. مگر یک سری سرویس‌های استریم خاص نظیر Tidal و Deezer و Spotify HiFi که آن هم قابلیت یادشده را فقط برای یک سری موسیقی خاص ارائه می‌کنند.

صدای فراگیر تنها زمانی شما را از گوش دادن به محتوای مورد نظر به وجد می‌آورد که سخت‌افزار لازم را در اختیار داشته باشید و محتوای یادشده هم از آن پشتیبانی کند.

همچنین یک سری از شرکت‌ها هم صدای فراگیر را متناسب با سلیقه‌ی خود شخصی‌سازی کرده‌اند. برای مثال می‌توان به دالبی اتموس، اپل Spatial Audio، ویندوز سونیک و… اشاره کرد که برخی از این‌ها حتی قابلیت این را دارند که صدایی بدون پشتیبانی از حالت فراگیر را جذاب‌تر به گوش کاربران برسانند. هرچند حس و حال گوش دادن به آن اصلا نزدیک به صدای فراگیر واقعی نیست.

بنابراین وقتی می‌دانید به این قابلیت علاقه‌مند هستید، قبل از اینکه به خرید یک هدفون یا اشتراک یک سرویس پخش موسیقی اقدام کنید، تحقیق کنید ببینید چه محصول و سرویسی از آن پشتیبانی می‌کنند. مهم‌تر اینکه ببینید اصلا استفاده‌ی شما در چه شرایطی است. اگر شما اهل باشگاه رفتن باشید، صدای فراگیر خیلی به کارتان نمی‌آید چرا که در آنجا تمرکز شما باید روی تمرین باشد و صدای فراگیر شاید ذهن شما را از تمرکز کردن دور نگه دارد. در رفت و آمدها هم شاید صدای فراگیر خیلی مناسب نباشد. به عبارتی ساده‌تر، این قابلیت بیشتر برای زمانی مناسب است که شما وقت و تمرکز کافی را برای لذت بردن از محتوایی که در حال پخش است داشته باشید.

صدای فراگیر قطعا یک قابلیت تعیین‌کننده به حساب می‌آید که می‌تواند تجربه‌ی لذت‌بخشی را برای شما به ارمغان بیاورد. بنابراین صد درصد ارزشش را دارد اما به این شرط که تمایل داشته باشید هزینه‌ای را که باید برایش بپردازید و آنقدری هم وقت داشته باشید که از گوش دادن به محتوای مناسب با آن لذت ببرید.

چه دستگاه‌هایی از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند؟

بسیاری از دستگاه‌ها در حال حاضر از صدای فراگیر پشتیبانی می‌کنند. اما اکثر آن‌ها پرچم‌دار هستند. برای مثال هدفون سونی WH-1000XM5 که از فناوری سونی 360 Reality Audio در سرویس‌هایی نظیر Tidal و Deezer و Nugs پشتیبانی می‌کند. اما اگر از اپل ایرپادز مکس استفاده کنید، باید حتما از سرویس و محتوای اپل استفاده کنید تا بتوانید از صدای فراگیر بهره‌مند شوید. یعنی این سرویس‌ها با هر هدفونی سازگار نیستند. سامسونگ هم از قابلیت دالبی اتموس در محصولات بالارده‌ی خود نظیر گلکسی بادز پرو استفاده می‌کند.

یک سری از کنسول‌های بازی و هدفون‌ها هم از این قابلیت به نوبه‌ی خود پشتیبانی می‌کنند که از جمله این موارد می‌توان به پلی استیشن 3D Audio اشاره کرد که البته وقتی پلی استیشن 5 داشته باشید روی هر هدفونی می‌توانید از این قابلیت بهره‌مند شوید. یک سری از هدفون‌های گیمینگ نظیر هایپر X Cloud Flight S از صدای فراگیر و گوشی‌هایی نظیر گلکسی S22 هم از دالبی اتموس پشتیبانی می‌کنند. بنابراین باید این موضوع را هم مد نظر داشته باشید که هر نوع از صدای فراگیر با هدفونی که خریداری می‌کنید هم سازگاری داشته باشد. اگر هم دستگاه شما و هدفون از یک نوع صدای فراگیر پشتیبانی کنند، شما باز هم به محتوایی نیاز خواهید داشت که از این قابلیت پشتیبانی کند.

منبع: Android Authority