حامد کمیلی در نقش ناصرالدین شاه

براساس اخباری که در رسانه ها منتشر شده قرار است فردا اولین قسمت از سریال «قبله عالم» ساخته حامد محمدی در شبکه نمایش خانگی منتشر شود. این سریال تاریخی است و براساس خبرهای رسیده در فضای سوررئال و مربوط به زمان ترور ناصرالدین شاه ساخته شده است. ظاهرا اتفاقات این سریال از زمان مرگ ناصرالدین شاه شروع می شود و احتمالا شاهد فلش بک های متعدد خواهیم بود.

نکته جالب این سریال حضور حامد کمیلی در نقش ناصرالدین شاه است. جالب تر اینکه همزمان با این سریال سریال های «جیران» به کارگردانی حسن فتحی و «آهوی من مارال» ساخته مهرداد غفارزاده در شبکه نمایش خانگی و با محوریت زندگی و زمانه چهارمین شاه قاجار ساخته شده اند و همچنان هم تولیدشان ادامه دارد. البته این دو سریال برخلاف «قبله عالم» طنز نیست. درباره ناصرالدین شاه که در تاریخ لقب هایی مانند «قبله عالم» یا «سلطان صاحبقران» هم برایش منظور کرده اند پیش از این هم کارهای شاخصی ساخته شده که سریال «سلطان صاحبقران» ساخته علی حاتمی و «امیرکبیر» به کارگردانی سعید نیکپور از مشهورترین و مهم ترین آنهاست که اولی پیش از انقلاب و دومی پس از انقلاب تهیه و پخش شد.

ناصرالدین شاه بعد از محمدشاه و قبل از مظفرالدین شاه بود و 49 سال سلطنت کرد. این مدت طولانی ترین دوران سلطنت در دوره قاجار و یکی از بلندترین دوران حکومت در تاریخ معاصر ایران است و طبیعتا این تقریبا نیم قرن پادشاهی حوادث متعددی در دل خودش جای داده است. همین اتفاقات و شخصیت ویژه ناصرالدین شاه و همچنین سبک زندگی خاص او باعث جذابیت این دوره برای مورخان و اهالی هنر شده است. در این مجال اندک نگاهی داریم به مهم ترین ناصرالدین شاه های سینما و تلویزیون و همچنین برخی از عوامل جذابیت دوران حکومت او.

مشایخی؛ اولین ناصرالدین شاه

سه ضلع اصلی سریال «سلطان صاحبقران» از دنیا رفته اند؛ علی حاتمی به عنوان نویسنده و کارگردان ناصر ملک مطیعی در نقش امیرکبیر و جمشید مشایخی به عنوان اولین ناصرالدین شاه تاریخ سینما و تلویزیون در این اثر حضور داشتند. این سریال در سال 54 و به سفارش و تهیه کنندگی تلویزیون ملی ایران ساخته شد و برای حکومت پهلوی که مخالف قاجار بود مهم و استراتژیک بود. احتمالا در فضای مجازی بخش هایی از این سریال و دیالوگ معروف امیرکبیر قبل از مرگش را شنیده اید؛ جایی که «علیخان» و همراهانش برای اجرای فرمان شاه و قتل امیرکبیر به حمام فین کاشان رفته اند و امیرکبیر قبل از اجرای حکم به آنها می گوید: «… مرگ حق است اما به دست شما بسی مشکل! اما شوق از میان شما رفتن مرگ را آسان می کند.» علی حاتمی که در دیالوگ نویسی تخصص ویژه ای داشت در این سریال به دلیل علاقه اش به دوره قاجار سنگ تمام گذاشت و بعدها در مصاحبه ای درباره ساخت این سریال و حسش به این دوره تاریخی گفته است: «به جرأت می تونم بهتون بگم که حس من ریتم من و ضرباهنگ کارهای من برای زندگی دوره قاجار خیلی مناسب تره تا زندگی امروز… .»

از دیگر بازیگران این سریال می توان به سعید نیک پور در نقش «میرزارضا کرمانی» جهانگیر فروهر در قامت «میرزا آقاخان نوری» و زری خوشکام در نقش «عزت الدوله» خواهر تنی ناصرالدین شاه و همسر امیرکبیر اشاره کرد. قرار بود این سریال در دو نسخه سینمایی در دهه80 روی پرده برود که با مخالفت خانواده مرحوم حاتمی روبه رو شد.»

از مشایخی به راد از میرزای کرمانی به امیرکبیر

مردم برای دیدن نسخه دیگری از ناصرالدین شاه و امیرکبیر از تلویزیون 10سال صبر کردند. دیگر خبری از پهلوی نبود اما دوره قاجار همچنان منفور بود. انقلاب شده بود و دومین حکومت بعد از قاجار روی کار آمده بود. سعید نیک پور که گفتیم در سریال «سلطان صاحبقران» نقش میرزارضای کرمانی را داشت هم کارگردان سریال «امیرکبیر» شد و هم بازیگر این نقش و ناصرالدین شاه را هم به ایرج راد سپرد. اوضاع ناصرالدین شاه در «امیرکبیر» کمی بهتر از قبل شده بود اما بازهم ترسو و ناکارآمد و هوسباز بود. ایرج راد در این نقش خودش را به مخاطبان نشان داد و تا سال ها بعد هم او را با ناصرالدین شاه می شناختند. با اینکه این سریال به واسطه اسمش قرار بود با محوریت امیرکبیر باشد اما تصویر نسبتا دقیقی از زندگی و زمانه ناصرالدین شاه هم ارائه می داد؛ تصویری که منطبق بر کتب تاریخی بود و انصاف و البته نیم نگاهی به سلطان صاحبقران. نکته جالب این سریال این بوده که ابتدا قرار بر حضور مرحوم فردین در نقش امیرکبیر بوده اما خودش این نقش را نپذیرفته است. سعید نیک پور درباره حضور خودش به عنوان امیرکبیر در این سریال و مخالفت محمدعلی فردین برای بازی در این نقش به «ای بی سی مگ» گفته بود: «مرحوم فردین را از نزدیک می شناختم و می دانستم که ازنظر روحی در چه وضعیتی قرار دارد. به اتفاق مرحوم هوشنگ بهشتی نزد او رفتم و نقش را برایش توضیح دادم اما او در ابتدا اطمینان نداشت که مدیران تلویزیون اجازه کار را به او بدهند درحالی که من از قبل اجازه کار را برای او گرفته بودم.»  دوباره پیگیرکار از فردین شدم اما او در یک جمله به من گفت: «بگذارید من برای مردم فردین باقی بمانم.» و خودش این پیشنهاد را نپذیرفت. دو ماه از کلید خوردن این مجموعه گذشته بود و ما هنوز هیچ کسی را برای این نقش پیدا نکرده بودیم به همین دلیل به ناچار خودم آن را پذیرفتم.» جالب است که بعدها و پس از ساخت این سریال بسیاری از بازیگران در گفت وگوهایی از علاقه خودشان برای بازی در نقش امیرکبیر گفتند و بازی نیکپور را یکی از بهترین نقش های تاریخی دانستند. این سریال در دوره جنگ و زیر موشک باران ساخته شد اما همچنان تماشایی است و تکرار چندباره و البته ممیزی شده اش هنوز هم بینندگان زیادی دارد. ازنظر هزینه رقم متوسطی صرف ساخت این سریال شده و با آثاری که بعدها در تلویزیون ساخته شدند قابل مقایسه نیست. اما همچنان اکثر مردم ناصرالدین شاه را با ایرج راد می شناسند.

باز هم حاتمی این بار در سینما

فارغ از سریال ها ناصرالدین شاه در سینما و در سال 62 دیده شد. این بار هم توسط علی حاتمی و در فیلم سینمایی «کمال الملک». حاتمی مشایخی را برای نقش کمال الملک از مدت ها قبل انتخاب کرده بود و باید فکری به حال ناصرالدین شاهش می کرد. عزت الله انتظامی تبدیل به اولین ناصرالدین شاه تاریخ سینمای بعد از انقلاب شد. دیالوگ های این فیلم سینمایی هنوز هم گاهی استفاده می شود و بعضی از آنها تبدیل به ضرب المثل شده است. به یک نمونه از این دیالوگ ها دقت کنید وقتی کمال الملک به ناصرالدین شاه می گوید: «هنر مزرعه بلال نیست که هر سال محصولش بهتر شود. از ستاره های آسمان هم یکی می شود کوکب درخشان الباقی ای ای… سوسو می زنند.» ناصرالدین شاه در کمال الملک با وقارتر و البته هنرمندتر از ناصرالدین شاه «امیرکبیر» است که به این تفاوت نگاه کارگردان ها برمی گردد. ناصرالدین شاه با انتظامی پخته تر شده بود و شاید با نمک تر. ناصرالدین شاه 6 سال قبل از مرگش لقب کمال الملک را به محمد غفاری می دهد و یکی از دلایل پختگی این نقش شاید همین سن  و سال بالای ناصرالدین شاه باشد.

مخملباف به جای حاتمی انتظامی تعویض نشد

عجیب ترین فیلم محسن مخملباف اسم ناصرالدین شاه را در عنوانش دارد؛ «ناصرالدین شاه آکتور سینما» فیلمی طنز و فانتزی که می خواست با تاریخ سینما شوخی کند و کنایه های خودش را هم بزند. مخملباف در سال 1370 و بعد از مشکلات دو فیلم «شب های زاینده رود» و «نوبت عاشقی» سراغ یک اثر تاریخی رفت. گفته می شد مخملباف با ساخت این فیلم می خواست به سیاست و سانسور اعتراض کند؛ ادعایی که البته هیچ گاه تایید یا رد نشد. انتظامی در این فیلم نقش ناصرالدین شاه را داشت و تفاوت چندانی با ناصرالدین شاه های قبلی نداشت. تفاوت تنها در این بود که سهم بیشتری از فیلم به او تعلق داشت. انتظامی در این اثر تلاش کرد تا در بازی اش تفاوتی با «کمال الملک» ایجاد کند و به واسطه فضای کمدی کار در آن موفق بود. طعنه های تاریخی استفاده از سکانس های فیلم های قبل از انقلاب و همچنین واکنش ها به این فیلم در زمان خودش از حاشیه های فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما» بود. سهم ناصرالدین شاه تا دهه 70 از سینما و تلویزیون ایران کمتر از انگشتان یک دست بود.

ناصرالدین شاه پادشاه هنرمند؟

شاعر عکاس نقاش خوشنویس. اینها هنرهایی است که ناصرالدین شاه در آنها فعالیت داشته است. در تاریخ آمده که ناصرالدین شاه بخش اعظم سروده های مذهبی خود را به امام حسین(ع) و سایر شهدای کربلا اختصاص داده است. دیگر اشعار آیینی او در وصف امام علی(ع) و امام رضا(ع) و شعری ترکی در مصیبت کربلاست. مورخان او را اولین عکاس ایرانی می دانند و در نقاشی هم شاگرد کمال الملک بوده و از او طرح های مختلفی به جا مانده است. میرزا کلهر میرزا غلامرضا اصفهانی و محمدحسین شیرازی از معروف ترین خوشنویسان ایرانی دوره قاجار هستند و اینها با حمایت ناصرالدین شاه رشد کردند. خوشنویسی از هنرهای موردعلاقه شاهان قاجار و زنان حرمسرا بود. چند نمونه از خطاطی های ناصرالدین شاه به خط نستعلیق و شکسته نستعلیق به جا مانده است. شاید همین ویژگی های فردی در کنار تصمیمات عجیب حکومتی دوره او را برای فیلمسازان و نویسندگان جذاب کرده است.  صدارت اصلاحات قتل فجیع صدراعظمش یعنی امیرکبیر داستان های اندرونی و حرمسرا رقابت بین اطرافیان و اعضای دربار ناصری رقابت همیشگی روسیه و انگلستان بر سر نفوذ بر ایران در آن دوران سه سفر پر سروصدایش به اروپا از دست رفتن بخشی از کشور به ویژه هرات و ماجرای عشقش به جیران ازجمله اتفاقاتی است که در دوره ناصرالدین شاه و توسط وی اتفاق افتاده است. پادشاهی احساسی و لذت طلب که شاید نه برای این جایگاه آمادگی ذهنی داشت و نه لیاقتش را. بسیاری از نهادها مانند عدلیه یا موزه ها در دوره او به وجود آمدند و شیوه حکومتش باعث تداومش شد اما اوضاع کشور در دوره قاجار به شدت بد و رقت آور بود. حدود 50 سال سلطنت برای ساخت سریال های مختلف و طولانی مناسب است اما توجه یکباره کارگردان ها و پلتفرم ها به دوره ناصرالدین شاه جالب و عجیب است. توجهی که احتمالا باید مخاطبان را برای دیدن و اشتباه گرفتن این سریال ها و «ناصرالدین شاه ها» با هم آماده کند.

وقتی ایرج راد برای ورزی تکرار کرد

آنهایی که از ناصرالدین شاه شدن بهرام رادان در سریال «جیران» تعجب می کنند کافی است بدانند که سعید شیخ زاده در سریال «سال های مشروطه» محمدرضا ورزی نقش جوانی های ناصرالدین شاه را بازی کرده است. سریالی که باعث شد ایرج راد بعد از 24 سال نقش ناصرالدین شاه را بازی کند. سال های مشروطه البته نسبت به سریال های دیگر تاریخی ضعیف تر بود و عجیب اینکه ایرج راد هم نتوانست نقش مشهور خودش را تکرار کند. بعد از «ناصرالدین شاه آکتور سینما» خبری از این پادشاه قاجاری در سینما و تلویزیون ایران نبود و بازگشت وی با استقبال خوبی مواجه نشد. ایرج راد پیر شده بود اما دوره ای که در سریال نمایش داده می شد انطباق تاریخی با سن و سال ناصرالدین شاه نداشت و انتخاب هوشمندانه و به جایی نبود. این سریال درنهایت موفق نبود و نتوانست مخاطبان را راضی کند.

58259

 

همزمان با انتشار لوگوموشن سریال «قبله عالم» اولین تصویر از حامد کمیلی در نقش ناصرالدین شاه این سریال منتشر شد.

به گزارش سینما دیلی «قبله عالم» سومین سریالی است که در کنار «جیران» و «آهوی من مارال» درباره ناصرالدین شاه در شبکه خانگی در حال تولید است. دو نقش دیگر را بهرام رادان و حسن معجونی بازی می کنند.

 سریال «قبله عالم» به نویسندگی و کارگردانی حامد محمدی و تهیه کنندگی منوچهر محمدی است که به زودی از فیلیمو پخش خواهد شد.

 

ناصرالدین  شاه سلطان محبوب سینماگران ایرانی

همه با ناصرالدین شاه قاجار معروف به قبله عالم و سلطان صاحبقران که بعد از کشته شدن توسط میرزا رضای کرمانی لقب شاه شهید را گرفت آشنا هستیم. چهارمین شاه از دودمان قاجار که با نزدیک به 50 سال پادشاهی طولانی ترین دوره پادشاهی را در میان دودمان خود دارد و به افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران خود را صاحب قران نامید. شاهی که بسیار به فرهنگ و هنر علاق داشت و این علاقه او به هنر سبب شده بود تا سعی کند با تلاش های فراوان خودش را در دسته هنرمندان جای دهد و به هر هنری از عکاسی گرفته تا نویسندگی و نقاشی وارد شود و آثاری را به جای بگذارد که واضح ترین تصویر اتفاقات و تصاویر را از دوران پادشاهی او به نمایش بگذارد.

بیشتر بدانید : ناصرالدین شاه هنرمند قاجار! + تصاویر

هر چند که او بسیار اهل عیش و نوش بود اما هیچگاه نمی توان فراموش کرد که جزو معدود پادشاهانی بود که خاطرات روزمره خود را می نوشت و قلم طنزی داشت طراحی نقاشی و عکاسی می کرد و به هنرمندان  این زمینه  علاقه نشان می داد و قتل امیرکبیر در کارنامه سلطنتش نقطه سیاه بزرگی به جای گذاشته است.

بیشتر بدانید : اولین رمان فارسی را چه کسی و در چه سالی نوشت؟ + عکس

صدارت اصلاحات و سرانجام قتل فجیع امیرکبیر (صدراعظم ناصرالدین شاه) داستان های اندرونی و حرمسرا رقابت بین اطرافیان و اعضای دربار ناصری رقابت همیشگی روسیه و انگلستان بر سر نفوذ بر ایران در آن دوران سه سفر پر سر و صدایش به اروپا از دست رفتن بخشی از کشور (به ویژه هرات)  و … بخشی از رویدادهایی بوده که مورد توجه نویسندگان و سینماگران ایران برای پرداختن به دوران سلطنت ناصرالدین شاه بوده و این علاقه همچنان هم ادامه دارد تا جایی که تا کنون چمدین فیلم و سریال در ژانرهای گوناگون درباره این شاه ساخته شده است که در ادامه نگاهی می اندازیم به آثاری که کاراکتر این شاه در آن حضور داشت.

«سلطان صاحبقران» اولین توجه به شاه قاجار

اولین سریالی که درباره ناصرالدین شاه قاجار شد به سال 1354 باز می گردد سریالی با نام «سلطان صاحبقران» با کارگردانی زنده یاد علی حاتمی است. نخستین سریالی که سعی داشت تا تلاش های امیرکبیر برای آبادی این سرزمین را نشان دهد.

جمشید مشایخی در نقش ناصرالدین شاه

در این مجموعه زنده یاد جمشید مشایخی ایفاگر نقش ناصرالدین شاه بود و زنده یاد ناصر ملک مطیعی نیز در نقش امیرکبیر ظاهر شد و سعید نیک پور و جهانگیر فروهر به ترتیب نقش میرزا رضا کرمانی و میرزا آقاخان نوری و زری خوشکام نقش عزت الدوله خواهر تنی ناصرالدین شاه و همسر امیرکبیر را ایفا کردند.

«کمال الملک» و هنر جمشید مشایخی

دومین فیلمی که زمان ان به شاهان قاجار باز می گشت فیلم سینمایی «کمال الملک» با کارگردانی مرحوم علی حاتمی بود که در سال 62 ساخته شد.

جمشید مشایخی در نقش کمال الملک

اینبار و برخلاف «سلطان صاحبقران» علی حاتمی به زندگی کمال الملک نقاش ایرانی پرداخته بود اما ناصرالدین شاه با بازی مرحوم عزت الله انتظامی حضور پررنگی در فیلم داشت. مرحوم جمشید مشایخی هم نقش کمال الملک را ایفا می کرد.

سریال امیر کبیر: نقطه سیاه سلطنت شاه شهید

در زمان پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار هنرمندان و افراد بزرگ زیادی چون کمال الملک و امیرکبیر زیست کرده اند. امیر کبیر یکی از کارآمدترین و مهم ترین صدراعظم های ایران بوده است که در رشد پیشرفت و شکوفایی کشور نقش مهم و به سزایی داشته است و علاوه بر صدارت شوهر عزت الدوله خواهر ناصر الدین شاه هم بود و امضای فرمان قتل امیر کبیر به دست قبله عالم یکی از بزرگترین اشتباهات او به شمار می آید.

ایرج راد ناصرالدین شاه سریال امیرکبیر

توجه به این موضوع باعث شد تا 10 سال پس از اولین فیلمی که درباره ناصرالدین شاه ساخته شد سعید نیک پور تصمیم بگیرد تا از یک زاویه دیگر به دوران ناصرالدین شاه نگاه کند و اینبار زندگی امیرکبیر را به نمایش بگذارد و به همین دلیل سریال «امیرکبیر» را در سال 1364 روی آنتن شبکه یک سیما برد. در این سریال ایرج راد نقش ناصرالدین شاه قاجار سعید نیک پور نقش امیرکبیر را ایفا می کردند.

عزت الله انتظامی در فیلم «ناصرالدین شاه آکتور سینما»

عزت الله انتظامی در فیلم کمدی فانتزی ناصرالدین شاه آکتور سینما به کارگردانی محسن مخملباف نقش ناصرالدین شاه را ایفا می کرد. این فیلم در سال 1370 داستانی طنز را روایت می کند که در آن شاه قاجار عاشق یک هنرپیشه شده و حکومت را رها می کند.

عزت الله انتظامی

در سریال سال های مشروطه ایرج راد دوبار شاه شد

ایرج راد برای دومین بار 22سال بعد از سریال «امیر کبیر» اینبار در سال 88 و در سریال «سال های مشروطه» با کارگردانی محمدرضا ورزی نقش ناصرالدین شاه را ایفا کرد. سریال «سال های مشروطه» سریالی است که از زمان آغاز سلطنت ناصرالدین شاه تا آغاز مشروطه را به تصویر می کشید و این بار از جنبه های سیاسی به حکومت این شاه قاجار نگاه شده بود.

ایرج راد در نقش ناصرالدین شاه در سریال سال های مشروطه

سعید شیخ زاده جوانی ناصرالدین شاه محمد صادقی در نقش امیرکبیر آزیتا حاجیان مهد علیا را برعهده داشتند.

بهرام رادان در «جیران» حسن فتحی

درگذشته سریال ها فقط برای پلتفرمی به نام تلویزیون ساخته می شد اما با گذشت زمان شبکه نمایش خانگی روی کار آمد و بازارش هم حسابی داغ شد تا جایی که در حال حاضر سریال هایی که در شبکه نمایش خانگی وجود دارند از سریال های تلویزیون بیشتر هستند.

بهرام رادان در سریال جیران در نقش ناصرالدین شاه

حسن فتحی یکی از کارگردان هایی است که روزگاری سریال های متعددی برای تلویزیون می ساخت حالا تصمیم دارد تا پس از سریال «شهرزاد» دومین سریال شبکه نمایش خانگی خود را با نام «جیران» بسازد که قصه عشق این شاه به جیران یکی از سوگلی های حرمسرایش را روایت می کند جریان با سایر زنان حرمسرا تفاوت داشت به اسب سواری و شکار بسیار علاقه داشت و اولین بار برای فرا گرفتن رقص به دربار قاجار راه پیدا می کند و شاه در اولین نگاه به او دل می بندد. فتحی برای نقش ناصرالدین شاه بهرام رادان نقش مهدعلیا (مادر ناصرالدین شاه) شبنم مقدمی و نقش ملیجک بابک حمیدیان را انتخاب کرده است.

عشق ناصرالدین شاه به دختری روستازاده در آهوی من مارال

سریال «آهوی من مارال» با کارگردانی مهرداد غفارزاده حدود یک ماه پیش کلید خورد و قرار است یکی دیگر از سریال های شبکه نمایش خانگی باشد که داستانی از دوره قاجار با محوریت ناصرالدین  شاه را روایت می کند.

حسن معجونی در نقش ناصرالدین شاه سریال آهوی من مارال

این سریال که با حضور بازیگرانی چون حسن معجونی در نقش ناصرالدین شاه ترلان پروانه شبنم مقدمی الهام کردا لیلا بلوکات و علیرضا کمالی جلوی دوربین رفته و در دو فصل ساخته می شود که فصل اول 15 قسمت و فصل دوم 25 قسمت خواهد داشت. در «آهوی من مارال» شاهد روایتی از ماجرای دلدادگی ناصرالدین شاه به دختری روستازاده هستیم.

حامد کمیلی در سریال قبله عالم شاه شد

سریال «قبله عالم» با کارگردانی حامد محمدی برخلاف دیگر سریال های تاریخی که درباره ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده است محتوای طنزگونه ای دارد و قرار نیست که یک روایت تاریخی را به تصویر بکشد.

سریال قبله عالم

در خلاصه داستان این سریال آمده است؛ ناصرالدین شاه ملقب به قبله عالم در آرزوی دست یافتن به اکسیر آب حیات است. اکسیر توسط طبیب مخصوص تهیه می شود اما با نوشیدن آن حوادثی پدید می آید. حامد کمیلی در نقش ناصرالدین  شاه شقایق دهقان در نقش مهدعلیا هادی کاظمی در نقش ظل الدوله و سوگل خلیق در نقش انیس الدوله ایفای نقش می کنند. این سریال قرار است به زودی در شبکه نمایش خانگی پخش شود.  

بیشتر بدانید : اولین عکس بهرام رادان و پریناز ایزدیار در نقش ناصرالدین شاه و جیران

بیشتر بدانید : بازیگران قدیمی سال های مشروطه را روایت می كنند

بیشتر بدانید : سال های مشروطه؛ با سلطنت دوباره «ایرج راد» و رمالی «شریفی نیا»

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ
seemorgh.com/culture
منبع: khabaronline.ir/ namnak.com