کیست مچ دست را چگونه درمان کنیم
کیست گانگلیون مچ دست ورمی است که معمولاً در اطراف دست یا مچ ایجاد میشود. این کیستها کپسول مفصلی از مایع پر شده است و سرطانی نبوده و منتشر نمیشوند. همچنین با وجود اینکه اندازه این کیستها ممکن است بزرگتر شود، به جاهای دیگر بدنتان سرایت نمیکند. کیستهای گانگلیون در پشت دست و یا کف مچ دست ایجاد می‌شوند. کیست‌هایی که در پشت دست ایجاد می‌شوند را کیست گانگلیونی خلفی (dorsal) می‌گویند. و در مواقعی که در کف مچ دست اتفاق می‌افتند، کیست گانگلیون مچ دست نامیده میشود. این نوع کیستها و کیستهای مخاطی بیماری های نسبتاً شایعی هستند. در صورت دردناک بودن، متخصص این غده‌ها را می‌تواند سریعاً درمان کند.
دلایل
کیست های گانگلیون حتی «کیست واقعی» نیستند. بلکه این نوع کیست ها کیسه هایی مملو از مایع است که از مفاصل کوچک مچ دست و یا از مایع بینابینی تاندون های مچ دست سر منشأ میگیرند. وقتی این مایع که مایع سینوویال نامیده میشود از فضای اطراف نشت پیدا می‌کند، ساختاری کیسه مانند به نام کیست گنگلیونی شکل می‌گیرد. مایع درون این کیست همانند مایع درون مفاصل و غلاف تاندون است. این مایع دلمه مانند بوده و شکل آن مانند ژله است.
لازم است دکتر این غده را چک کند تا اطمینان حاصل شود که واقعا کیست گنگلیون است. اگرچه اکثر برآمدگی (bump) و غده (lump) مربوط به کیست گنگلیون است، بیماری های دیگری هستند که درمان متفاوتی دارند. انواع دیگری از تومورها نظیر لیپوم یا تومور غول ساخته استخوان، عفونت ها و برجستگی کارپال (خار استخوان) و دیگر بیماری ها باعث ایجاد برآمدگی در اطراف مچ دست می‌شوند.
عوامل خطر کیست گنگلیون
برخی از ریسک فاکتورهایی که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارت اند از:
- زنان بیشتر از مردان به کیست دست دچار می‌شوند.
- افراد مبتلا به ورم مفاصل و استخوان ها (استئوآرتروز) و یا بیماری تخریب مفصلی بیشتر در معرض این کیستها هستند.
- سابقه آسیب به تاندون و یا مفصل باعث ضعیف شدن بافت های همبند شده و کیست ایجاد میشود.
علائم
کیست گنگلیون معمولاً به صورت برآمدگی روی دست و یا مچ دیده میشود. اکثر افراد حس می‌کنند که این کیستها به تدریج بزرگ شده و گاهاً به صورت گذرا بوده به نحوی که به سطح فعالیت فرد بستگی دارد.
برخی از علائم این بیماری عبارت اند از:
- درد و حساسیت به لمس
- مشکل در دست گرفتن اشیا
- بی حسی و سوزن سوزن شدن
تصور میشود بیشتر این علائم بر اثر فشار کیست به نواحی اطراف از جمله تاندون و یا عصبها بوده است.
تشخیص
سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی
پزشک در اولین نوبت از شما در مورد سابقه بالینی و علائمتان می پرسد. ممکن است سؤالاتی از قبیل اینکه چه مدت به گنگلیون دچار شده اید و یا آیا اندازه آن تغییر می‌کند و یا دردناک است از شما بپرسد.
برای تشخیص درد به هنگام لمس قسمت دچار بیماری را فشار می‌دهد. با توجه به نیمه شفاف بودن گنگلیون، دکتر می‌تواند چراخ قوه خودکاری را روی کیست بتاباند و ببیند که نور از آن رد میشود یا غیر.
اشعه ایکس
این اشعه تصاویر واضحی از ارگان های متراکم بدن مثل استخوان بدست می‌دهد. این اشعه ها گرچه کیست گنگلیون را نشان نمی‌دهند، اما می‌توانند نشان وجود بیماری های دیگر مثل آرتروز و یا تومور استخوان را نفی کنند.
اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) یا اولتراسوند
این روش ها بهتر می‌توانند بافت های نرمی مثل گنگلیون را نشان دهند. برای تشخیص گنگلیونی که قابل دیدن نیست و یا تمایز کیست از سایر تومور لازم است MRI یا اولتراسوند انجام شود.
درمان
برخی اوقات، گنگلیون مچ دست بدون هیچگونه درمانی از بین می روند، و یا باقی مانده و بزرگتر شوند. کیست به شکل دریچه یک طرفه ای درمی آید که مایع وارد آن شود ولی نمی‌تواند از آن بیرون برود. زمانیکه کیست به اندازه کافی بزرگ شود، بر روی بافت های اطراف فشار وارد می‌کند. این فشار درد ایجاد کرده و معمولاً به همین دلیل باید کیست را از بین برد. روش های مختلفی برای درمان کیست گنگلیون مچ دست وجود دارد.
معاینه
برخی از متخصصین درمانی برای کیست پیشنهاد نمی‌دهند. با وجود اینکه ظاهر کیست گنگلیون برای بسیاری ناخوشایند است و برخی هم از این بابت احساس ناراحتی می‌کنند، عموماً این کیستها خطرناک نیستند. بسیاری از بیماران احساس بهتری خواهند داشت در صورتیکه اطمینان داشته باشند این کیستها در طولانی مدت مشکلی ایجاد نمی‌کنند. درمان کیست به خصوص در مورد کیست گنگلیون کف دست مشکل ساز بوده و عوارضی مثل عفونت، آسیب به تاندون مچ دست و عود مجدد کیست ممکن است اتفاق بیفتد.
اگر کیست برای بیمار قابل تحمل باشد بسیاری از متخصصین پیشنهاد می‌کنند که بدون درمان رها شود.
بی حرکت سازی
فعالیت فرد باعث میشود که اندازه گنگلیون بزرگتر شده و فشار روی عصب نیز افزایش یافته و دردناک شود. بریس و یا آتل برای مچ دست علائم را تسکین داده و اندازه آن را کوچکتر می‌کند.
با کاهش یافتن درد، دکتر تمریناتی را تجویز می‌کند که مچ دست را تقویت کرده و محدوده حرکتی آن را بیشتر می‌کند.
مکش (مایع درون کیست)
وارد کردن سوزن به کیست و مکش مایع درون آن ممکن است مؤثر باشد. با این وجود، مایع ژله ای درون کیست همیشه به خوبی همراه با سوزن بیرون نمی‌آید. علاوه بر این، در این روش درمان پوشش کیست باقی مانده و کیست در ۵۰ درصد مواقع دوباره ایجاد میشود. مزیت تخلیه مایع کیست این است که عمل ساده ای بوده و احتمال ایجاد عوارض بسیار کم است. عود مجدد بیماری یکی از معایب این روش است.
جراحی
تهاجمی ترین روش درمان کیست گنگلیون دردناک و یا مداوم از بین بردن آن به روش جراحی است. کیست حین جراحی، همراه با کیسه حاوی مایع آن برش داده شده میشود. علاوه بر آن، هرگونه محل اتصال کیست به مفصل و یا غلاف تاندون مسدود می‌گردد. این امر گرچه مؤثر خواهد بود در اغلب مواقع بخش کمی از گنگلیون مچ دست دوباره ایجاد میشود. درمان به روش جراحی هم به صورت روش جراحی باز (از طریق برش پوست) و یا جراحی آرتروسکوپی به خوبی توضیح داده شده است. هر جراحی روش درمانی مد نظر خود را انجام می‌دهد.
درمان خانگی
روش درمانی دیگری که برخی آن را سنتی و برخی آن را تا حدی بدوی می نامند این است که کیست را با یک شی‌ء سفتی مثل کتاب له کنید. اینطور کیست می‌ترکد و پوشش آن پاره میشود. اگرچه اغلب افراد با این روش آشنا هستند، چون احتمال آسیب ناشی از ضربه وجود دارد این روش توصیه نمی‌شود.
تلاش برای له کردن کیست باعث ایجاد آسیب میشود. همچنین گزارشات اندکی در دست هست که در اثر فشار بیش از حد برای له کردن شکستگی استخوان اطراف مچ ایجاد شده است.
جلوگیری از کیستهای گنگلیون
حفظ سلامتی مفاصل بهترین راه برای جلوگیری این کیستها و کیستهای مخاطی مچ دست، انگشتان و دست است. نکات حائز اهمیت عبارت اند از:
- جلوگیری از آسیب های شغلی و فعالیت هایی که به آسیب به مفاصل می انجامند.
- ترک سیگار (تنباکو به تاندون ها و بافت های نرم صدمه میزند).
- استراحت دادن به مچ دست و انگشتان بعد از کار زیاد
- کش دادن منظم دست و مفاصل انگشتان
گانگلیون مچ دست
گانگلیون مچ دست چیست ؟ علت برجستگی پشت مچ دست چیست ؟ گانگلیون مچ و دست ۵۰ تا ۷۰ در صد توده های دست را تشکیل می دهند . گانگلیون ، کیست خوشخیم حاوی ماده ژلاتینی است که با مفصل ،لیگامان یا تاندون رابطه دارد .این کیست از طریق مفصل و به کمک یک مجرای پیچ در پیچ یا ساقه که بصورت یک دریچه یک طرفه عمل می کند پر می شود.
علت ایجاد گانگلیون هنوز یک معما است ،گرچه بسیاری عقیده دارند که دژنراسیون (فرسایش) لیگامانی یا ضربه،نقش مهمی را بازی می کنند.
شایعترین محل گانگلیون ،پشت مچ دست می باشد.تنها ۲۰ درصد از گانگلیونها در جلوی مچ دست ایجاد می شوند. گاه این کیستها می توانند نزدیک مفاصل انگشتان بوجود آیند.
یک نوع از گانگلیونهای مچ دست ، آنهایی هستند که مخفی هستند و در معاینه قابل لمس نیستند.کیستهای گانگلیونی ، معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی و در زنان شایعتر رخ می دهند، گرچه در هر دو جنس و در هر سنی امکان بروز دارند.گانگلیونهای دوران کودکی معمولا در عرض چند ماه خود به خود بهبود می یابند.
همانگونه که ذکر شد ،علت تشکیل گانگلیون مشخص نمی باشد.اما ممکن است رابطه ای با حرکات ملایم و مکرر مچ دست وجود داشته باشد، آنگونه که از شیوع بالای آن در تایپیستها و موسیقی دانان مشاهده میشود.جالب اینکه، در گارگرانی که کارهای سنگین انجام می دهند و فشار زیاد تری به مچ دست وارد می کنند،نسبت به افراد عادی ،شیوع بالاتری مشاهده نمی شود.
علایم گانگلیون مچ دست
گانگلیون مچ دست ، اغلب خود را بصورت یک توده بدون درد با اندازه های متفاوت نشان می دهد.
اندازه کیست ممکن است در طول زمان تغییر کند یا برای مدتی کاملا ناپدید شود.
درد و ضعف در مچ کردن دست ممکن است گاهی از علایم اولیه باشند.
با وجود این،نگرانی در مورد ظاهر آن یا وجود یک بیماری جدی باعث مراجعه به پزشک می شوند.
درد ،در صورت وجود، بصورت مبهم توصیف می شود که با حرکات خاصی تشدید می شود.
در گانگلیونهای پشت مچ دست ،بیماران اغلب از احساس ناراحتی هنگام خم کردن مچ به عقب شکایت دارند.
جالب اینکه درد پشت مچ دست ،ممکن است شکایت اصلی بیماران، در گانگلیونهای مخفی باشد که به راحتی قابل مشاهده نیستنند.
در معاینه،این توده ها معمولا چند میلی متر در تمام جهات قابل حرکت دادن می باشند.
توده ممکن است در لمس مختصر حساس باشد.در مواقعی که گانگلیون کوچک است،ممکن است، تنها با خم کردن مچ،قابل مشاهده باشند.
اقدامات تشخیصی گانگلیون مچ دست :
تشخیص گانگلیون مچ دست معمولا راحت است و نیاز به اقدام تشخیصی ندارد.
در مواردی که درد مبهم مچ وجود دارد و توده ای مشاهده نمی شود، انجام ام آر آی در کیستهای عمقی مفید است.
درمان گانگلیون مچ دست:
اطمینان خاطر دادن به بیماران یکی از مهمترین اقدامات اولیه درمان است.
برای بسیاری از بیماران دانستن اینکه،بیماری جدی ندارند کافی می باشد.
استفاده از مچ بند های میله دار در مواردی که گانگلیون همراه با درد می باشد کمک کننده می باشند.
درمانهای سنتی مانند استفاده از سکه بر روی کیست،گر چه در مواردی موفقیت آمیز می باشند، توصیه نمی شوند.
استفاده از داروهای ضد التهاب ممکن است در کنترل درد مفید باشند، ولی باعث بهبودی آن نمی شوند.
کشیدن مایع کیست با سرنگ جنبه تشخیصی و درمانی دارد ،اما متاسفانه عود گانگلیون بعد از کشیدن بالا است.
بسیاری از بیماران به دلایل زیبایی اقدام به عمل جراحی کیست می کنند.با یک عمل جراحی درست،عود کیست کمتر از 5 درصد می باشد.
کیست گانگلیون، یک برآمدگی پر از مایعات که درست در زیر پوست قرار دارد. این کیست معمولا بدون درد است اما بسته به محل بروز آن، در مواردی می‌تواند دردناک باشد و در نتیجه نیاز به درمان داشته باشد.
کیست گانگلیون را می‌توان اغلب بدون جراحی درمان کرد. در برخی از موارد این کیست نیازی به درمان ندارد و تنها لازم است که وضعیت آن تحت نظر پزشک باشد. توصیه میشود که کیست را با وسایل نوک تیز باز نکنید، چرا که این کار باعث بروز عفونت میشود. در صورتی که کیست باعث درد یا ناراحتی شما میشود با یک جراحی ساده و سرپایی که در مطب دکتر وریانی انجام میشود، می‌توان آن را خارج نمود. بعد از دوره بهبودی بسیار کوتاه مدت نیز شما می‌توانید به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید.
فهرست مطالب
- 1 محل بروز کیست گانگلیون
- 2 ویژگی‌ها
- 3 علل
- 4 عوامل خطر
- 5 علائم
- 6 تشخیص
- 6.1 معاینه فیزیکی
- 6.2 عکس‌برداری
- 7 درمان
- 7.1 اسپلینت
- 7.2 داروهای ضدالتهاب
- 7.3 آسپیراسیون (بیرون کشیدن مایع داخل کیست)
- 7.4 جراحی کیست (گانگلیونکتومی)
- 8 آیا کیست گانگلیون بعد از درمان دوباره باز می‌گردد؟
محل بروز کیست گانگلیون
کیست گانگلیون اغلب در محل مفاصل و تاندون‌های مچ دست ایجاد میشود و تعداد بسیار زیادی از موارد بروز کیست گانگلیون در بالای مچ دست است. البته این کیست در موارد کمی نیز روی مفصل انتهایی و مفصل ابتدایی انگشت‌ها ایجاد میشود. کیست گانگلیون به یک ساختار ساقه مانند در بافت‌های عمقی متصل است اما می‌تواند روی آن حرکت کند. این کیستها سرطانی نیستند.
ویژگی‌ها
کیست گانگلیون اغلب کوچک است و اندازه‌ی آن کمتر از یک اینچ است. این کیستها اغلب مدور هستند و هنگام دست زدن به آن ممکن است نرم یا سفت باشند و معمولا حالتی ارتجاعی دارند. کیست گانگلیون ممکن است ناگهانی و یا به تدریج و طی یک دوره چند ماهه یا حتی چند ساله شکل بگیرد. پوست روی کیست به همان رنگ قبلی باقی می‌ماند.
علل
دلیل اصلی بروز کیست گانگلیون معلوم نیست اما به نظر می‌رسد که ارتباطی بین التهاب مفاصل یا تاندون‌ها و شکلگیری این کیست وجود داشته باشد.
عوامل خطر
کیست گانگلیون یکی از مشکلات شایع در بین همه افراد است اما به نظر می‌رسد که احتمال بروز آن در زنان بیشتر از مردان است. این کیست همچنین ممکن است در هر سنی بروز کند اما به ندرت در کودکان ایجاد میشود و احتمال بروز آن در سنین ۲۰ و ۳۰ و چهل سالگی بیشتر است.
علائم
بسیاری از کیستهای گنگلیون موجب بروز هیچ علائمی نمیشوند. در برخی موارد کیست گانگلیون آنقدر بزرگ میشود که ظاهر ناخوشایندی ایجاد می‌کند اما حتی در این حالت نیز هیچ علائم آزار دهنده‌ای مانند درد ندارد.
اما در برخی موارد ممکن است حتی بعد از ماه‌ها و یا سالها که این کیست وجود داشته و هیچ علائمی ایجاد نکرده است، ناگهان کیست دردناک شود و یا دامنه حرکتی مفصل را محدود کند.
در مواردی که کیست گانگلیون بر روی عصب‌های مچ دست قرار می‌گیرد، می‌تواند موجب بی‌حسی، گزگز و مرور شدن دست شود و قدرت انگشتان در هنگام مشت کردن یا گرفتن جسمی را کاهش داده و همچنین دامنه حرکتی مچ دست را محدود کند. در صورتی که کیست موجب بروز درد شود، این درد اغلب آزاردهنده اما مبهم است و حاتی تیز و تیرکشنده ندارد.
دو عصب اصلی که از مچ دست عبور می‌کنند عصب اولنار و عصب میانی نام دارند. این دو عصب ممکن است توسط کیست گانگلیون تحت فشار قرار بگیرند. عصب گانگلیون از بالای بازو عبور کرده و سپس از کنار آرنج می‌گذرد و به مچ دست می‌رسد و موجب حرکت کردن دست و ساعد و همچنین آوردن حس به این قسمت از بدن میشود. زمانی که کیست گانگلیون به این عصب فشار وارد می‌کند، ممکن است شخص در دست خود در قسمت بالایی و داخلی انگشت کوچک خود احساس گزگز، مورمور و سوزن سوزن شدن داشته باشد. همچنین ممکن است در انگشت حلقه نیز حالت بی‌حسی و گزگز ایجاد شود. عصب مدیان یا نیانی از از قسمت میانی بازو عبور می‌کند و به مچ دست می‌رسد. زمانی که این عصب توسط کیست گانگلیون تحت فشار قرار می‌گیرد، همان علائم مشابه در انگشت شست، انگشت اشاره و انگشت میانی ایجاد میشود (گزگز و بی‌حسی این انگشت‌ها).
تشخیص
معاینه فیزیکی
دکتر وریانی، کیست گانگلیون را با توجه به شکل ظاهری آن، حساسیت به لمس و یا اعمال فشار و محل بروز کیست، تشخیص می‌دهد. از آن جایی که این کیست حاوی مایعات است، پزشک با یک چراغ قوه‌ی کوچک به کیست نور می‌تاباند تا ببیند که محتویات آن شفاف هستند یا خیر و تشخیص خود را قطعی کند.
عکس‌برداری
در مورادی که با انجانم معاینه‌ی فیزیکی، تشخیص همچنان ممکن نیست و یا تشخیص پزشک قطعی نیست، ممکن است پزشک انجام عکس‌برداری توسط اشعه ایکس را تجویز کند تا مطمئن شود که بیماری یا مشکل جدی دیگری مانند آراروز یا تومور استخوانی در این ناحیه وجود ندارد. در مواردی نیز، کیست گانگلیون تا حدی کوچک است که در ظاهر هیچ برآمدگی روی پوست ایجاد نمی کند و در نتیجه پزشک از روی ظاهر و شکل پوست نمی تواند وجود کیست را تشخیص دهد. این کیستهای دردناک با نام کیست پنهان شناخته می‌شوند و هیچ علائم ظاهری ندارند و تنها راه تشخیص آن‌ها انجام عکس‌برداری است. این کیستها در عکس‌ها نمایان شده و پزشک می‌تواند از این طریق وود کیست را تشخیص دهد. در صورتی که دکتر وریانی احتمال دهد که ممکن است مشکل بیمار ناشی از کیست پنهان باشد، انجام عکس‌برداری MRI را تجویز می‌کند. در عکس‌برداری MRI از میدان مغناطیسی، امواج رادیویی و تکنولوژی کامپیوتری برای گرفتن یک مجموعه عکس بسیار واضح استفاده میشود. در این عکس‌ها، تصویر قسمت‌های مختلف بدن با جزئیات مشخص است و کیست گانگلیون نیز در صورت وجود، در این عکس‌ها نمایان میشود.
درمان
تا ۵۰ درصد از موارد، کیست گانگلیون به خودی خود برطرف میشود. به خاطر این موضوع و همچنین به این خاطر که این کیستها موجب بروز عوارض خطرناک دیگری نمی شوند، دکتر وریانی معمولا انجام درمان را توصیه نمی کند. در صورتی که این کیست باعث درد و ناراحتی بیمار نشده است، دکتر وریانی تنها وضعیت کیست را تحت نظر خواهد داشت.
اما در صورتی که کیست باعث درد و ناراحتی بیمار شده و یا در فعالیت‌های روزانه‌ی او اختلال ایجاد کرده است، می توان برای درمان آن اقدام کرد. روش‌های مختلفی برای درمان کیست گانگلیون وجود دارد، از جمله:
اسپلینت
یکی از روش‌های درمانی که ممکن است دکتر وریانی انتخاب کند، این است که یک مفصل درگیر که کیست روی آن ایجاد شده است را آتل‌بندی کند. این آتل موجب میشود که وضعیت التهاب مفصل یا تاندون با انجام فعالیت‌های بیشتر، بدتر نشود و در نتیجه تورم ناشی از کیست به تدریج برطرف شود. معمولا با استفاده از مفصلی که درگیر کیست شده است، اندازه‌ی کیست بزرگتر میشود. از این روش همچنین می‌توان در حین به کار بردن روش‌های درمانی دیگر نیز استفاده کرد، تا در حین درمان از درد و ناراحتی بیمار کاسته شود.
داروهای ضدالتهاب
دکتر وریانی همچنین برای کاهش التهاب و درد بیمار، داروهای ضدالتهاب مانند آسپرین و ایبوبروفن را تجویز می‌کند.
آسپیراسیون (بیرون کشیدن مایع داخل کیست)
پرکاربردترین زوش درمان کیست گانگلیون، آسپیراسیون است. در این روش یک سوراخ در کیست ایجاد میشود و سپس با استفاده از یک سوزن، مایع داخل کیست بیرون کشیده میشود. در این روش، کیست به‌طور کامل بیرون آورده نمی‌شود و تنها محتویات آن بیرون کشیده می‌شوند. انجام این درمان موجب میشود که بلافاصله، درد و ناراحتی ناشی از کیست برطرف شود. اما از آنجایی که در این روش کیست به‌طور کامل بیرون کشیده نمی‌شود، احتمال بازگشت کیست بیشتر است. موثرترین روش درمان کیست گانگلیون، جراحی است.
جراحی کیست (گانگلیونکتومی)
گانگلیونکتومی جراحی است که برای بیرون آوردن کیست گانگلیون انجام میشود. این جراحی معمولا به صورت سرپایی انجام میشود و بیمار در همان روز می‌تواند به خانه بازگردد. جراحی کیست گانگلیون از سایر روش‌های درمانی موفقیت‌آمیز‌تر است چرا که در این روش کل بافت کیست و از جمله ساقه‌ی کیست که بدنه‌ی کیست به آن متصل است، برداشته میشود. انجام این کار، احتمال بازگشت کیست را تا حدود بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
آیا کیست گانگلیون بعد از درمان دوباره باز می‌گردد؟
در صورتی که کیست گانگلیون با جراحی برداشته شود احتمال بازگشت آن وجود دارد اما این احتمال بسیار کم و در حدود 5 درصد است. البته در صورتی که کیست در قسمت داخلی و زیر مچ ایجاد میشود، احتمال بازگشت آن بیشتر است. در این حالت، موقعیت کیست مانع از این میشود بتوان ان را به‌طور کامل خارج کرد. به‌طور کلی در اغلب موارد کیست برای همیشه درمان میشود.
