نقد ها و نمرات فیلم «قاتلان ماه کامل»؛ وسترن شاهکار استاد سینما (جشنواره کن 2023)

[ad_1]

استاد مسلم ژانر تریلر تبهکاری بار دیگر به سینما بازگشته است. مارتین اسکورسیزی کارگردان نامدار آمریکایی که اکنون در هشتاد سالگی خود به سر می برد، بعد از گذشت چهار سال و آخرین ساخته ی خود «مرد ایرلندی»، با فیلم «قاتلان ماه کامل» قدم به شهر کن گذاشته است.

اسکورسیزی به مانند سایر جوایز مهم سینمایی، در جشنواره ی کن نیز درخشیده است و سابقه ی دریافت نخل طلا برای فیلم «راننده تاکسی» و جایزه ی بهترین کارگردانی برای فیلم «پس از ساعات اداری» را در کارنامه ی خود دارد اما جدیدترین فیلم او امسال در خارج از بخش رقابتی به نمایش در آمد. هر چند که به رغم عدم حضور این فیلم در بخش رقابتی برای کسب نخل طلا، همه ی نگاه ها به فرش قرمز و روز اکران این فیلم دوخته شده بود. چرا که این فیلم که با سرمایه گذاری اپل ساخته شده است، دو بازیگر توانمند و محبوب اسکورسیزی یعنی لئوناردو دی کاپریو و رابرت دنیرو را در یک قاب قرار داده است و حاضران پس از تماشای این فیلم 3 ساعت و 26 دقیقه ای، ده دقیقه ایستاده آن را تشویق کردند.

وسترن تریلر مارتین اسکورسیزی که درباره ی جنایات واقعی است، روایتی از قتل های سرخ پوستان قبیله ی اوسیج در سال های دهه ی 1920 است که بر اساس کتاب ناداستانی به همین نام نوشته ی دیوید گرن ساخته شده است. مالی بورخارت (با بازی لیلی گلد استون) زنی از بومیان قبیله ی اوسیج است که به شکلی غیرمنتظره تبدیل به فردی ثروتمند می شود آن هم به این دلیل که زیر زمین هایی که تصور می شد بی  حاصل و به دردنخور است و آن ها روی این زمین ها زندگی می کنند، منابع غنی نفت نهفته است.

با وجود چنین ثروت عظیمی، سفید پوست ها رفتاری نژادپرستانه و بچگانه با بومیان این قبیله دارند و آن ها برای اینکه حق استفاده از درآمد حاصل از فروش نفت استخراج شده را داشته باشند و آن را خرج کنند، نیاز به وجود یک قیم سفید پوست دارند. اینجاست که شخصیت ارنست (با بازی لئوناردو دی کاپریو) وارد ماجرا می شود، مردی جاه طلب، پولکی، بی ثبات، نالایق و مطیع امر افراد بالادست خود که پس از خدمت در جنگ جهانی اول به آمریکا برگشته است تا در املاک وسیع عموی ثروتمندش شغلی برای خودش دست و پا کند.

اما این فرد ثروتمند کسی نیست جز ویلیام هیل (با بازی رابرت دنیرو). مردی خودبزرگ بین که به روابط حسنه ی خود با افراد قبیله ی اوسیج می بالد. او ارنست را به عنوان آدمی فرمان بردار برای انجام کارهای کثیف خود استخدام می کند و تشویق می کند تا با مالی ازدواج کند تا به این ترتیب بتواند به شکلی قانونی نسبت به اراضی نفت خیز و حقی که مالی نسبت به آن دارد، ادعای مالکیت کند و آن ها را با فریب کاری و قربانی کردن افراد قبیله به تملک خود دربیاورد.

همه ی منتقدان بر این باور هستند که مارتین اسکورسیزی بار دیگر اثری کم نظیر را به سینما هدیه داده است اثری که به رغم مدت زمان طولانی اش، لحظه به لحظه   اش تماشایی است. فیلمی که شاید در نگاه اول یک اثر وسترن به نظر برسد اما اسکورسیزی امضای کار خود را زیر این فیلم هم زده است و با فیلمی روبه رو هستیم که رگه هایی از خشونت گانگستری آثار قبلی این کارگردان را در خود دارد.

منتقدان نقش آفرینی های این فیلم را نیز ستوده اند و به باور آن ها دی کاپریو تصویر فردی طماع و احمق را که برای پول حاضر است حتی جان عزیز خود را بگیرد، به خوبی به تصویر کشیده است و از طرفی دنیرو هم موفق شده است تا چهره ی ارباب بدنام و فاسد آمریکایی را به خوبی از آب دربیاورد اما شاید شگفتی این فیلم، حضور لیلی گلداستون در نقش مقابل دی کاپریو است، بازیگری که کمتر نام او شنیده ایم اما با این حال اعتماد اسکورسیزی به این بازیگر سرخ پوست جواب داده است و او به خوبی شیمی رابطه ی عاشقانه را که در نهایت منجر به قربانی شدن او می شود، به نمایش درمی آورد.

گاردین – پیتر بردشاو

امتیاز: 100 از 100

اسکورسیزی با همکاری اریک راث در مقام نویسنده، ترس وجودی و فزاینده از تولد قرن آمریکایی را به شکلی حماسی به تصویر کشیده است، داستانی هولناک از قتل های زنجیره ای شبه نسل  کشی که در آن پاک سازی گسترده ی بومیان آمریکا از سرزمینشان شبیه سازی می شود. در پیش زمینه ی درام، او ازدواج شعله ور از عشقی مسموم و پر از دروغ را جای داده است. این فیلم انعکاسی از کار های نخست اسکورسیزی درباره ی خشونت گروه های تبهکار، وفاداری به این گروه ها و دست آخر خیانت اجتناب ناپذیر اعضای این گروه با ماموران دولتی را نیز در خود دارد، بدعهدی که رفته رفته رخ می نماید اما در پایان این فیلم مثل همه ی فیلم های وسترن و شاید کل تاریخ مکتوب، تصویری از طمع بی امان و بی رحمانه  برای تصرف زمین، منابع طبیعی و قدرت است.

اسکورسیزی داستانی غافل گیرکننده را به تصویر می کشد، با قاب بندی جسورانه از کاراکتر های اوسیج که با بی ملاحظگی بازیگران سفید پوست نقش آن ها را بازی کرده اند. این فیلم در مجموع جذاب است، داستانی که اسکورسیزی آن را به عنوان تاریخ اسرارآمیز قدرت آمریکا می بیند، خشونتی پنهان و همه گیر که لیوان آب روی میز انسانیت را آلوده می کند.

ورایتی – پیتر دبروج

امتیاز: 70 از 100

یکی باید بپرسد که چه کسی به مارتین اسکورسیزی اجازه داده تا به مدت سه ساعت و نیم، دوباره وقایع کتاب «قاتلان ماه کامل» را تعریف کند. شما می توانستید کتاب دیوید گرن را درباره ی توطئه ی بی شرمانه علیه قبیله ی اوسیج برای دزدیدن منابع آن ها در مدت زمان به مراتب کمتری بخوانید و چیز های بیشتری هم از جی. ادگار هوور و سازمان جدید التاسیس اف بی آی در آن زمان دستگیرتان می شد.

اما درباره ی اسطوره ی سینما مارتین اسکورسیزی صحبت می کنیم. او سال ها با عوامل اجرایی استودیو ها بر سر اینکه چه چیزی را در تدوین حذف کند، دعوا و جدل دشته است و حالا بالاخره حق این را به دست آورده است تا داستان را آن گونه که می خواهد تعریف کند. مشکل اینجاست که در طول 206 دقیقه، با فیلمی حماسی روبه رو نیستیم و این فیلم بیشتر شبیه یک مینی سریال است. البته این هیچ ایرادی ندارد به جز اینکه دیدن آن در سینما مناسب نیست.

اینجاست که باید کسی به مارتی بگوید که باید از مدت زمان فیلم کم کند. آن ها باید قبل از شروع این کار را می کردند چون وقتی تصویربرداری کار های اسکورسیزی شروع می شود، دیگر نمی توان آن را خلاصه کرد. این فیلم داستانی باورپذیر دارد و اسکورسیزی و نویسنده ی همکارش اریک راث به جای روایت حکایت متعارف کارآگاه ناجی سفید پوست ها، نگاهی اخلاقی و نیش دار به این انداخته اند که چگونه سفیدپوستان جنایت کار قتل های گسترده را پی ریزی و عملی کرده اند. این فیلم از نظر سبک کارگردانی شبیه کار یک فیلم ساز جوان است. از همان دقایق ابتدایی جذاب است و تنش ملموس آن به شکلی روش مند توسط موسیقی متن رابی رابرتسون منعکس می شود اما این فیلم پیش می رود و پیش می رود تا اینکه تمامی کسانی که برایمان مهم بودند یا مرده اند، یا در حال مردن  هستند یا پشت میله های زندان گرفتار شده اند و هنوز هم یک ساعت از فیلم باقی است.

یک کتاب قدیمی تاریخ قبیله اوسیج از خوانندگان خود می پرسد: «آیا گرگ ها را در تصویر می بینید؟» که شاید بتوان گفت خلاصه ی چالشی است که اسکورسیزی برای تماشاگر خود تدارک دیده است. به جای اینکه درام فیلم به سکانس دادگاه منتهی شود و پایان مورد انتظار آن عملی شود، تلما شون میکر تدوین گر کهنه کار و رفیق شفیق اسکورسیزی با حسن ختامی از برنامه ی رادیویی که ما وقع را شرح می دهد، فیلم را به پایان می رساند. فرجامی بی رحمانه برای فیلمی که اینچنین طولانی بوده است و یادآوری از این نکته که هیچ کس به اسکورسیزی نه نمی گوید و اگر نه گفتن یک انتخاب بود، فیلم یک ساعت زودتر به پایان می رسید. 

ایندی وایر – دیوید ارلیچ

امتیاز: 83 از 100

این فیلم از ژانر خسته کننده ی درام دادگاهی نجات می یابد و در پایان به گواهی برای نبوغ جاودانه ی اسکورسیزی در ساختن فیلم عاشقانه   با فرجام بد تبدیل می شود و هیچ داستان سرایی در جهان بهتر از او نمی تواند خط نازک بین عشق و سو استفاده از آن را تیره و تار کند. شاید برداشت استعاری از رابطه ی ارنست و مالی و ارتباط دادن آن به رابطه ی بین سفید پوستان و ملت اوسیج، جفایی در حق آن باشد اما غم و اندوه و سردرگمی که اسکورسیزی از این رابطه بیرون می کشد، به قدری قدرتمند است که عملا می طلبد تا در چنین زمینه ی تاریخی گسترده ای مورد بررسی قرار بگیرد.

برای فیلم ساز خوش قریحه و باعظمتی مثل اسکورسیزی ساختن فیلمی متعادل از چنین داستانی کار دشواری است، کارگردانی که توانایی اش در روایت هر داستانی در برابر اعتراف نهایی او قرار می  گیرد که شاید روا نبود تا او این داستان را تعریف کند. اما چه خوب یا چه بد، اسکورسیزی «قاتلان ماه کامل» را به داستانی تبدیل می کند که تنها او از پس روایت آن برمی آید. داستانی درباره ی طمع، فساد و روح لکه دار یک کشور که با باوری متولد شده است که می گوید سرزمینش به هر کسی متعلق است که به اندازه ی کافی بی عاطفه و سنگ دل باشد.

اسکرین دیلی – فینوالا هالیگان

امتیاز: 100 از 100

برای بیش از 60 سال یعنی به اندازه ی نصف عمر سینما، مارتین اسکورسیزی فیلم های آمریکایی بزرگی ساخته است و «قاتلان ماه کامل» هم یکی از آن ها است آن هم به سیاق سنتی آن. تلاشی برای تصویرکشیدن روح یک ملت و طول و عرض گناهی که مرتکب شده است. اسکورسیزی با به حرکت درآوردن دوربین خود و به تصویرکشیدن سادگی های کاملا آشکار گذشته، از جنایات واقعی که علیه قبیله اوسیج از بومیان آمریکا رخ داده است، وسترنی حماسی را بیرون می کشد و اثری مقدس، انسانی و شاید هم عمیقا غیرانسانی را ارائه می کند. فیلمی معرکه که تا آخرین دقیقه از تمام 206 دقیقه ی آن تماشایی است.

کارگردان با اطمینان خاطر عنصر فرد مقصر داستان را از منبع اقتباس حذف کرده است و به جای آن مخاطب را به دیدن خشونت و حماقت و نژادپرستی با چهره ای زشت و کثیف و سردگم و جنایاتی ناعادلانه که به دنبال آن رخ می دهد، دعوت می کند گرچه به ندرت از آن صحبت می شود و شاید با این کار می خواهد به ما بفهماند که این همان چهره ی دو روی آمریکای مهاجرپذیر است.

[ad_2]