آنچه باید تورم و تجمع آب در بدن بدانید
تجمع آب در بدن زمانی اتفاق می افتد که مشکل یا مشکلاتی در مکانیزم بدن وجود داشته باشد که نمی تواند نگه داشتن آب را در بدن تنظیم کند. علائم اصلی این مشکل ، ورم و ناراحتی است. سیستم گردش خون، کلیه ها، سیستم لنفاوی، عوامل هورمونی و دیگر سیستم های بدنی، همگی به سالم نگه داشتن میزان آب در بدن کمک می کنند. اگر یکی یا دو مورد از این موارد مشکل داشته باشند، تورم و تجمع آب در بدن اتفاق خواهد افتاد. ادما یا تجمع آب در هر ناحیه از بدن به دلایل مختلفی رخ می دهد. در این بخش از سلامت نمناک قصد داریم تا به بررسی علل و علائم این مشکل بپردازیم و راه های درمانی آن را بررسی خواهیم کرد.
علائم تورم و تجمع آب در بدن
علائم تجمع آب در بدن به ناحیه ای که روی آن اثر گذاشته است، بستگی دارد. قسمت های مختلف بدن مثل قسمت پایین پا، دست ها، شکم و قفسه سینه جزء این موارد هستند. علائم تورم آب در بدن در دست، پا و اندام های دیگر شامل موارد زیر است :
- ورم
- تغییر در رنگ پوست
- پف کردن پوست
- براق شدن پوست
- درد و سوزش
- سفتی مفصل ها
- اضافه وزن
تورم و تجمع پوست روی نواحی زیر نیز تاثیرگزار هستند :
مغز
تجمع آب در مغز به هیدروسفالوس معروف است که باعث ایجاد علائمی مثل استفراغ، تاری دید ، سردرد و بهم خوردن تعادل می شود. در نتیجه زندگی و جان فرد را تهدید می کند.
ریه ها
آب اضافی در ریه یک مشکل جدی برای قلب و سیستم تنفسی محسوب می شود. علائم آن شامل تنگی نفس، سرفه ، درد قفسه سینه و ضعف می باشد زیرا ریه نمی تواند اکسیژن کافی را به بدن برساند.
علل تجمع آب در بدن
بدن انسان از سیستم پیچیده ای برای تنظیم سطح آب برخوردار است. عوامل هورمونی، سیستم قلبی و عروقی، سیستم مربوط به ادرار، کبد، کلیه همگی نقش مهم و حیاتی ایفا می کنند. اگر هر کدام از این ها یک مشکل بسیار کوچک هم داشته باشد ، به مشکلات بزرگ تری ختم می گردد.
علت های دیگر آن شامل موارد زیر می باشد :
آسیب مویرگی
مویرگ ها رگ های خونی ریزی هستند که نقش کلیدی در مدیریت تعادل مایعات بدنی دارند . بعضی از داروها مثل داروهای فشار خون ، قابلیت آسیب به مویرگ ها را دارند. مویرگ ها خون را به بافت های اطراف می رسانند و سلول ها را تغذیه می کنند و در نتیجه اگر این پروسه با مشکل مواجه شود، جذب مایعات نیز مختل شده و در بدن تجمع می کنند.
نارسایی قلب
فعالیت پمپاژ قلب به تنظیم فشار خون رگ ها کمک می کند. اگر قلب فرد نتواند به طور موثر و صحیح کار کند، فشار خونش تغییر می کند و در نتیجه احتمال تجمع آب در بدن افزایش می یابد. در چنین حالتی ورم در ساق پا ، قوزک پا افزایش می یابد و تنفس را نیز سخت خواهد کرد.
دستگاه لنفاوی
سیستم لنفاوی ، لنف ها را در طول بدن حمل می کند. لنف ، مایعی است که حاوی سلول های سفید خونی می باشد و در نیتجه به سیستم ایمنی کمک می کند تا از بدن در برابر عفونت دفاع کند. همزمان که دستگاه لنفاوی مایع لنفاوی را تحویل داده و دوباره جذب می کند، به تعادل مایعات بدنی نیز کمک می کند. اگر مشکلی بر سر راه عملکرد سیستم لنفاوی وجود داشته باشد، این مایع اضافی در بافت ها می ماند و در نتیجه در شکم ، ساق پا ، قوزک پا ورم ایجاد می شود. سرطان ، عفونت و مسدود شدن رگ ها همگی عاملی برای این مشکلات لنفاوی می باشند.
کلیه ها
کلیه خون را پاکسازی می کند و میزان آب در بدن را متعادل می سازد. مواد باقی مانده ، مایعات و دیگر مواد عبوری از کلیه باید فیلتر شده و پاکسازی شوند. جریان خون نیز این مواد را دوباره جذب کرده و از آن ها استفاده می کنند. حال اگر کلیه ها به درستی کار نکنند، مواد پسماند در بدن باقی می ماند که شامل مایعات و سدیم هستند و در نتیجه تورم و تجمع آب رخ می دهد.
کمبود فعالیت فیزیکی
افرادی که مشکلات حرکتی دارند، یا سبک زندگی آن ها به گونه ای است که بی تحرک هستند، بیشتر با تورم و تجمع آب در بدن روبرو می شوند . عضلات آن ها نیز به دلیل جریان نداشتن مناسب خون ضعیف می گردد.
اقدامات زیر می تواند به این افراد کمک کند :
- بالا نگه داشتن پاها
- پوشیدن جوراب های تنگ
- انجام تمرین های ورزشی مثل بلند کردن یا پایین آوردن پاها یا چرخش قوزک پا
- چاقی و اضافه وزن
افراد چاق به دلیل حمل وزن بالا بیش از بقیه با ورم روبرو می شوند. چاقی همچنین عاملی برای فشار خون بالا، دیابت نوع دو، سندروم متابولیک، بیماری های کلیوی، بیماری قلبی و … می باشد.
سوء تغذیه
آلبومین یک پروتئین مهم در بدن است که به مدیریت مایعات بدن کمک می کند. زمانی که شخص با کمبود شدید پروتیئن روبرو باشد، نمی تواند به خوبی مایعات درون مویرگ ها را مدیریت کند. علائم آن نیز کاهش توده عضلانی و بزرگ شدن شکم می باشد و همچنین ممکن است که آب زیادی در بافت بدنی تجمع کند.
آلرژی ها و عفونت ها
نقش سیستم ایمنی در دفاع بدنی در برابر بیماری ها و عفونت برای همه واضح و مشخص است. زمانی که سیستم ایمنی، مهاجم های ناخواسته مثل باکتری یا آلرژن را تشخیص می دهد، به آن حمله می کند. التهاب نیز یک بخش طبیعی از این پروسه است که در کوتاه مدت رخ می دهد.
داروها
بعضی از داروها هستند که باعث تورم و تجمع آب در بدن می شوند و شامل موارد زیر می باشند :
- مسدودکننده های کانال کلسیم
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی
- گاباپنتین
- پردنیزون که کورتیکواسترویید هستند
- بعضی از داروهای دیابت
- داروهیا شیمی درمانی
- داروهای ضد افسردگی
- مسکن ها
در چنین مواردی حتما باید با پزشک خود صحبت کنید تا در صورت نیاز داروی شما را عوض کند یا دوز آن را تغییر دهد.
وضعیت های هورمونی
ناتعادلی هورمونی عاملی برای تورم و تجمع آب در بدن از طریق راه های زیر می باشد :
مشکلات تیروئیدی:
غده تیروئید هورمون هایی را آزاد می کند که نقش مهمی را در مدیریت مایعات بدن ایفا می کنند.
سندروم کوشینگ:
این وضعیت روی غده های آدرنال تاثیر می گذارد و باعث می شود که هورمون استروئید بسیار زیاید را تولید کنند که عاملی برای ورم پا می باشد.
پرواز با هواپیما
تغییر فشار کابین در هواپیما و نشستن در یک مدت زمان خاص عاملی برای تجمع آب در بدن می باشد.
نشستن یا ایستادن در طولانی مدت
جاذبه زمین خون را به سمت پایین بدن شما می کشد و جریان خون طبیعی را بهم می ریزد و در نتیجه در یک حالت یکسان نمانید و همیشه تحرک داشته باشید.
مصرف بالای سدیم
مصرف بالای سدیم ، نمک و غذاهای فرآوری شده نیز همگی در ورم بدن دخیل هستند.