مراحل نصب دودکش موتورخانه

دودكش موتورخانه مجرايي است كه نقش انتقال دود و گازهاي حاصل از احتراق را به هواي آزاد دارد. در این مطلب، با مهمترین نکات مربوط به انتخاب، نصب و اصلاح دودکش موتورخانه، آشنا می شوید. با ما همراه باشید. دودكش ها اهميت ويژه اي در سيستم هاي احتراقي دارند و علاوه بر خارج كردن ذرات و دود ناشي از احتراق، تاثیر مهمي هم در كاركرد سيستم بويلر موتورخانه دارند.

اساس فعالیت دودكش ها وجود اختلاف فشار مابين دو نقطه است، به عبارت دیگر فشار در قسمت بالايی دودكش بسيار كمتر از فشار در بخش پايينی آن است و بنابراين يك جريان مداوم در راستاي عمود بر سطح زمين از پايين دودكش به سمت بالا شكل می گیرد.

هر چقدر ارتفاع دودکش بيشتر شود، اختلاف فشار هم بيشتر می شود.

وجود يك دودكش با قطر و ارتفاع مناسب در  و ديگ بخار موتورخانه (بر اساس موارد مندرج در استانداردها و راهنمايي سازنده)، باعث ايجاد قدرت مكش بيشتر در داخل كوره بويلر شده كه در نتيجه آن، شدت جريان انتقال محصولات احتراقی بهبود می یابد و همزمان با افزایش ضريب انتقال جرمي سيالات داغ، انتقال حرارت در سطوح تماس بويلر نيز بهتر مي شود.

شکل 1 نصب دودکش موتورخانه

سرویس و نگهداری از بویلر و دیگ موتورخانه در مقاله در دسترس شما عزیزان است.

انتخاب دودکش موتورخانه مناسب

انتخاب دودكش نامناسب و يا اجراي نادرست آن، علاوه بر اثرات مخرب در كاركرد و راندمان بويلر، خطر ايجاد شرايط گازگرفتگي و مرگ را هم با خود به دنبال دارد.

گزارش كارشناسان آتشنشاني، شركت گاز و … گواه این مدعی است که علت بیش از 80 درصد حوادث گازگرفتگي مشكل دودكش ساختمان ها است.

نصب، اجرا و اصلاح دودکش ها با پيروي از مفاد استانداردها و مقررات ملي ساختمان اهميت بالایی در چگونگي كاركرد ايمن همراه با بازدهی مناسب موتورخانه دارد.

برخي نكات مهم كه در محاسبه، انتخاب، نصب و اصلاح دودكش ها بايد بدان ها توجه كرد به قرار زیر است:

1. دودکش واقع در داخل موتورخانه از جنس ورق فولادی سیاه انتخاب می شود و سپس با دو دست رنگ مخصوص محتوی ترکیبات روی و کروم روی آن پوشیده می شود.
2. برای جلوگیری از نفوذ آب، دودکش ها بایستی دارای کلاهک مخصوص باشند.
3. جهت تنظیم فشار در دودکش، دریچه تعدیل فشار در محل مناسبی نصب شود.
4. جهت تخلیه دوده دودکش، در قسمت پایین آن باید دریچه بازدید پیشبینی شود.
5. دهانه خروجی دودکش موتورخانه، باید تا اندازه یک متر بالاتر از دست انداز پشت بام، امتداد پیدا کند.
6. اجرای دودکش ها باید حتی الامکان مستقیم و عمودی باشد و چنانچه نیاز به انحراف باشد، از 30 درجه بیشتر نشود. اگر در مسير قائم دوخم لازم شود، اختلاف شيب قسمت بين دوخم با خط زاويه قائم نباید بيش از 45 درجه باشد.

شکل 2 نمایی از یک دودکش موتورخانه ساختمان

1. دودكش بويلرهاي فايرتيوب موتورخانه در پشت يا بالاي ديگ قرار می گیرد.
2. سطح داخل دودکش موتورخانه بایستی صیقلی و صاف باشد.
3. دودکش های در معرض هوای آزاد، باید به شکل مناسبی عایق بندی شوند.
4. در مواقعی که دمای دود زیاد است، بايد جنس دودكش از مصالح نسوز ساخته شود. همچنین بایستی کلیه سطوح دودکش داخل موتورخانه به ضخامت حداقل 2 اینچ از عایق مخلوط سیمان با پنبه نسوز و همچنین روکش تور ریز گالوانیزه که بر روی آن ماستیک نسوز و رنگ نهایی مقاوم در برابر حرارت و آب کشیده می شود، پوشیده شود.

برای آشنایی با عایقکاری، به مقاله مراجعه فرمایید.

1. توجه شود که محل دهانه خروجی دودکش، بایستی در معرض جریان هوا بوده و در پناه ساختمان دیگری قرار نگرفته باشد.
2. هنگامی که ارتفاع دودکش زیاد است، نصب فونداسیون مخصوص دودکش، در قسمت پایینی آن، ضروری است.
3. جهت حداقل کردن ایجاد مکش معکوس، نیاز است که دهانه خروجی دودکش موتورخانه در محلی به دور از نواحی پر فشار نصب شود. گفتنی است که نواحی پر فشار در گوشه های ساختمان، دیوارهای جان پناه پشت بام یا زیر پیش آمدگی لبه های شیروانی سقف و یا در نزدیکی کانال های عمودی ایجاد می شود.

شکل 3 نمای خارجی دودکش ساختمان

1. انتهاي كليه دودكش ها بايد از ديوارهاي جانبي حداقل سه متر فاصله داشته باشد. چنانچه فاصله كمتر از 3 متر باشد انتهاي دودكش بايد حداقل به میزان 60 سانتي متر بالاتر از بلندترين ديوار مجاور قرار گيرد.
2. قسمت قائم دودكش موتورخانه بايد روي پايه هاي مناسب قرار داده شود تا وزن آن به پايه انتقال داده شود.
3. طول قائم دودكش موتورخانه باید توسط بست هاي مناسب به ديوارهای ساختمان محكم شود.
4. عبور دودكش از فضاي داخلي ساختمان و سقف كاذب حمام مجاز نیست (به دلیل جلوگیری از پوسیدگی).
5. كليه محل هاي اتصال دودكش موتورخانه بايستی كاملا دودبندی شوند.
6. استفاده از قطعات لوله هاي سيماني پيش ساخته سر صاف (لب به لب) به عنوان دودکش ممنوع بوده و بايستی از نوع نر و ماده (فنجاني) استفاده به عمل آید.
7. سطح مقطع دودكش با مكش طبيعي حداقل بايد برابر با دهانه خروجي دستگاه باشد (جز در مواردي كه به يك سيستم دودكش، چند دستگاه متصل است).
8. سطح مقطع دودكش موتورخانه در هيچ حالتي نبايستی كمتر از 45 سانتيمتر مربع باشد.

شکل 4 نمایی از یک دودکش موتورخانه در پشت بام

1. شكل مقطع دودكش مي تواند دايره، مربع و يا مستطيل انتخاب شود. در این بین، مقطع دايره ای بهترين شكل مقطع براي دودكش است، زیرا حرکت دود در آن به شكل مارپيچ است، درحالیکه در مقطع مربعی به علت وجود آشفتگي در گوشه هاي دودكش، مكش کمتری نسبت به مقطع دايره اي ایجاد می شود.

مقطع مستطيلی چندان مناسب نبوده و میزان كشش آن از مقطع مربعی هم كمتر است. شایان ذکر است که هرچه نسبت طول به عرض بيشتر باشد مكش دودکش كمتر خواهد شد.

1. دمپر مسدودكننده دودكش موتورخانه در زمان خاموش شدن مشعل دیگ، در محل مناسب نصب شود.
2. تا حد امکان در مسير دودكش از زانويي استفاده نشود، زيرا كارايي آن را کاهش می دهد.
3. مسير دودكش موتورخانه نبايستی با مصالح ساختماني يا هر مانع ديگری (مانند لانه پرندگان و …) بسته شده باشد.
4. جهت جلوگيري از انتقال حرارت به ديواره ها، بايد فضاي خالي پيرامون دودكش در فضای ميان ديوار وجود داشته باشد.
5. قطر لوله فلزي دودكش در هنگام عبور از ديوار و تقاطع آن نبايد دچار تغییر شود.
6. در انتخاب دودكش مناسب، بايستی قدرت الكتروموتور و همچنین، ميزان هوادهي پروانه دمنده ديگ را هم لحاظ کرد.
7. اگر مسيرهاي فرعي در مسير دود و محصول احتراق وجود داشته باشد، دودكش بايد طوري انتخاب شود كه افت فشار بوجود آمده از مسيرهاي فرعي را جبران نماید.

شکل 5 نمایی از یک دودکش موتورخانه در پشت بام

1. طراحي، نصب و بازرسي دودكش در تاسيسات گرمايشي، تعويض هوا و تهويه مطبوع، بايستی مطابق با الزامات مندرج در فصل 11 از مبحث 14 مقررات ملي ساختمان ايران انجام گيرد. در اين مقررات حدود و دامنه كار، الزامات عمومي طراحي، دودكش قائم ساختماني، لوله رابط دودكش و دودكش قائم فلزي به دقت تعيين و شرح داده شده است.
2. افزايش سرعت جريان باعث ايجاد صدا و لرزش در مسير دودكش مي شود. جداي از مزاحمت و سر و صدا ایجاد شده، اين افزايش لرزش مي تواند منجر آسیب دیدن سازه دودكش نیز شود.
3. محاسبه و انتخاب درست سطح مقطع دودكش بسيار حیاتی است. درصورتی که سطح مقطع كوچك انتخاب شود، سرعت دود در آن زیاد شده و سروصدا ایجاد خواهد كرد و دودکش نيز كشش مناسبی نخواهد داشت و اگر سطح مقطع بزرگ انتخاب شود، سرعت دود كم شده، درجه حرارت آن پايين آمده و در نتيجه كشش دودكش کم می شود.

ابعاد دودکش مورد نیاز

با استفاده از جدول راهنمای زیر که از استاندارد 16000 برگرفته شده است، می توان بر اساس ظرفیت حرارتی دیگ و ارتفاع دودکش، قطر مناسب را انتخاب کرد.

ارتفاع مفید دودکش موتورخانه بر حسب متر
3	6	9	12	15	20	25	30	35	40	45	50	55	60	70	80
ظرفیت حرارتی مفید دیگ بر حسب کیلوکالری بر ساعت	قطر مورد نیاز دودکش موتورخانه بر حسب سانتی متر
40000	15	12	11	10	10
60000	18	15	14	13	12	11	10	10
80000	21	17	16	15	14	13	12	12	11	11	10	10
100000	23	19	17	16	15	14	14	13	12	12	12	11	11	11	10
125000	26	21	19	18	17	16	15	15	14	13	13	13	12	12	12	11
150000	28	24	21	20	19	18	17	16	15	15	14	14	14	13	13	12
175000	30	25	23	21	20	19	18	17	16	16	15	15	15	14	14	13
200000	32	27	25	23	22	20	19	19	18	17	16	16	16	15	15	14
250000	36	30	27	25	24	23	21	21	20	19	18	18	17	17	16	15
300000	40	33	30	28	26	25	23	23	21	21	20	20	19	19	18	18
350000	43	36	32	30	29	27	25	24	23	22	22	21	21	19	19	19
400000	46	38	34	32	30	29	27	26	25	24	23	23	22	22	21	20
500000	51	43	39	36	34	32	30	29	28	27	26	25	25	24	23	22
600000	56	47	42	40	38	35	33	32	30	29	28	28	27	26	25	25
700000	61	51	46	43	41	38	36	34	33	32	31	30	29	29	28	27
800000	65	54	49	47	43	40	38	36	35	34	33	32	31	31	29	28
900000	69	57	52	49	46	43	41	39	37	35	35	35	33	32	31	30
1000000	72	60	55	51	48	45	43	41	39	38	37	37	35	34	33	32
1200000	76	66	50	56	53	49	47	45	43	42	40	40	38	37	36	35
1400000	79	72	65	60	57	53	50	48	46	45	43	42	41	40	39	38
1600000	88	77	70	64	61	57	54	52	50	48	47	45	44	43	42	41
1800000	97	82	74	68	65	61	58	55	53	51	50	48	47	46	45	43
2000000	106	89	81	75	71	67	63	60	58	55	54	53	51	50	49	47
2500000	115	96	87	82	77	72	67	65	62	60	58	57	55	54	52	50
3000000	125	105	95	89	84	79	74	71	68	66	64	62	61	59	57	55
3500000	136	114	103	95	90	85	81	76	74	71	69	67	66	64	62	59
4000000	145	122	110	102	97	91	86	82	79	76	74	72	70	68	66	64
4500000	153	129	116	108	103	97	90	87	83	81	78	76	74	72	70	68
5000000	162	136	123	114	108	101	95	91	87	85	82	80	78	76	73	71

جدول 1 قطر پیشنهادی دودکش بر اساس ظرفیت دیگ و ارتفاع دودکش

فاکتور Z دودکش

این فاکتور برای انواع زانویی دودکش موتورخانه مطابق جدول زیر می باشد:

زاویه زانویی (درجه)	فاکتور Z
30	0.149
45	0.221
60	0.328
90	1.191

جدول 2 فاکتور Z برحسب زاویه زانویی

توجه: تعداد و نوع زانویی های استفاده شده در موتورخانه باید به نحوی باشد که مجموع فاکتور Z آنها از 2.5 فراتر نرود.

نصب کلاهک باران گیر دودکش

کلاهک باران گیر ممکن است با استفاده از ورق فولادی یا سایر مصالح ساختمانی، به شکل های گوناگونی ساخته شود.

مجموع مساحت خالص دهانه های خروج دودکش، باید حداقل دو برابر سطح مقطع دودکش باشد.

برای جلوگیری از ورود پرندگان و اجسام خارجی به دودکش، می توان توری محافظ با چشمه های به ابعاد حداقل 25 میلی متر در دهانه خروج دود نصب کرد.

در نقشه اجرایی زیر، نمونه ای از یک کلاهک باران گیر دودکش با ورق فولادی گالوانیزه نشان داده می شود.

شکل 6 جزئیات نصب کلاهک باران گیر دودکش

قطر داخلی دودکش به میلی متر	ابعاد کلاه گیر به میلی متر
	قطر B	ارتفاع C
150	125	300	80
200	150	400	100
250	200	500	125
300	225	600	150
400	300	800	200
500	380	1000	250
600	450	1200	300

جدول 3 ابعاد پیشنهادی جهت نصب کلاهک باران گیر دودکش

دودکش فلزی تک جداره موتورخانه

در نقشه زیر عبور دودکش فلزی تک جداره را از ضخامت سقف و بام می توانید مشاهده کنید.

جزئیات قید شده برای حالتی عنوان شده است که ضخامت بام از جنس مواد مصالح نسوختنی باشد.

پایان

حال که با تمامی نکات نصب اصولی دودکش آشنا شدید، می توانید اقدامات لازم برای این کار را صورت دهید. البته این نکته را در نظر داشته باشید که نصب دودکش کاری تخصصی است و این مقاله بیشتر در راستای آشنا کردن شما با اصول این کار بود. برای نصب دودکش حتما از متخصصین این کار کمک بگیرید. فراموش نکنید که شما می توانید برای این کار از کارشناسان و افراد حرفه ای تیم ما نیز کمک بگیرید. برای برقراری ارتباط با ما، تنها کافی است که به وبسایت پویان گسترش سر بزنید و سفارش خود را خیلی ساده و به رایگان، ثبت کنید.