عرضه اولیه چیست؟ جدیدترین عرضه های اولیه

یکی از موضوعات مورد بحث در بازار بورس که برای سرمایه گذاران فعال در بورس اهمیت بسزایی دارد، عرضه اولیه سهام شرکت ها است. تجربه نشان داده که بیش از 90 درصد از عرضه اولیه هایی که در بورس انجام شده، سودآور بوده اند. به همین دلیل می توان عنوان کرد که عرضه های اولیه حکم طلا را دارند. این ویژگی برای فعالان بازار همیشه از جذابیت برخوردار بوده است و معامله ای کم ریسک برای سرمایه گذاری در بورس محسوب می شود. در صورتی که شما بدانید عرضه اولیه چیست و چگونه معامله می شود، می توانید در بازار بورس به کسب سود بپردازید.

ویدئو معرفی عرضه اولیه در بازار بورس

.r1_iframe_embed {position: relative; overflow: hidden; width: 100%; height: auto; padding-top: 56.25%; } .r1_iframe_embed iframe { position: absolute; top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; border: 0; }

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به این معنا است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند. شرکت های خصوصی، دولتی و حتی شرکت های تازه تأسیس، برای افزایش رشد و توسعه کسب وکار خود نیازمند سرمایه هستند؛ بنابراین با وارد شدن به بازار بورس و عرضه بخشی از سهام خود به عنوان IPO ، به تأمین سرمایه مورد نیاز خود می پردازند. به این ترتیب این شرکت ها سهام خود را برای اولین بار در بازار بورس به فروش می گذارند و طی آن، شرکت از سهامی خاص به سهامی عام تبدیل می شود.

عرضه عمومی اوراق بهادار مزایای متعددی را برای ناشران به ارمغان می  آورد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دستیابی شرکت ها به سرمایه برای رشد و گسترش فعالیت
• افزایش نقدشوندگی از طریق تقویت تقاضا برای سهام شرکت در بازار
• ارزش گذاری و قیمت گذاری اوراق بهادار توسط بازار و نه نهادهای دولتی و خاص
• دستیابی به اطلاعات مفید با استفاده از تحلیلگران بازار
• اعتماد بیشتر شرکا، تأمین کنندگان و مشتریان
• افزایش وفاداری کارکنان کلیدی و کارایی شرکت
• امکان تنوع بهینه سهامداری به دلیل برخورداری از چارچوب تنظیمی و نظارتی
• بهبود ارزش گذاری شرکت به دلیل افزایش معاملات و رشد آگاهی نسبت به آن

خرید عرضه اولیه با خرید و فروش سهام چه تفاوتی دارد؟

همانطور که بیان شد هنگامی  که سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس عرضه شود، به روز اول عرضه سهام، اصطلاحاً روز عرضه گفته می شود؛ بنابراین انتشار سهام شرکت ها برای اولین بار به عنوان عرضه اولیه شناخته شده است. در IPO عمومی، نام شرکت و نماد سهم، تاریخ روز عرضه، تعداد سهام قابل عرضه، سهمیه خریدار حقیقی و حقوقی، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و مدیر عرضه مشخص است؛ اما برای خرید سهام، محدودیتی در نظر گرفته نشده است و تا زمانی که عرضه برای خرید سهام وجود داشته باشد، شخص می تواند آن را با قیمت قابل معامله در بازار بخرد.

سهام شرکت ها در IPO، ارزان تر از ارزش واقعی آن است و در بیشتر مواقع عرضه های اولیه که در بورس انجام می شود، سودآور بوده اند. پس طبیعی است که تقاضا برای خرید عرضه های اولیه زیاد باشد و همه فعالان بازار بورس اوراق بهادار تمایل به خرید آن داشته باشند. پس از روز عرضه، سهام وارد بازار می شود و معاملات عادی خود را آغاز می کند. سرمایه گذاران باید پس از تبدیل شدن عرضه اولیه به سهام و به نوعی متعادل شدن قیمت آن، برای خرید این سهام به بررسی همه جانبه عوامل متعدد اثرگذار در سهم بپردازند و با احتیاط و بررسی تحلیلی، اقدام به ثبت سفارش کنند.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس، داشتن کد بورسی (کد معاملاتی) است که می توان با مراجعه به یکی از کارگزاری های فعال در حوزه بورس، آن را دریافت کرد؛ بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همه کسانی که کد بورسی دارند، امکان پذیر است. برای ثبت نام و دریافت کد بورسی می توانید از طریق لینک زیر اقدام کنید.

دریافت کد بورسی

برای خرید عرضه اولیه سهام یک شرکت کافی است از زمان و تاریخ عرضه آن مطلع شد. اطلاع رسانی عرضه اولیه از طریق سایت های بورسی و کانال های خبری انجام می پذیرد. اکثر کارگزاری ها نیز مشتریان خود را از زمان دقیق عرضه های اولیه آگاه می کنند.

نحوه خرید عرضه اولیه آنلاین

1- پس از دریافت کد بورسی و برای انجام معاملات آنلاین وارد حساب کاربری خود در سایت https://online.agah.com شوید. برای خرید عرضه اولیه باید منتظر پیام ناظر بازار باشید. در حساب کاربری خود و در قسمت سمت چپ صفحه، آیکن زنگ را مشاهده می کنید که پیام های ناظر و کارگزار و پیام های شخصی را به شما نمایش می دهد. در زمان IPO در این بخش، زمان عرضه از طریق ناظر اعلام  می شود. لازم به ذکر است که 2 روز پیش از زمان عرضه اولیه، نام سهمی که عرضه می شود داخل یک کادر زرد رنگ و در نوار ابزار بالایی سامانه به نمایش درمی آید.

2- در مرحله بعد باید روی کادر زرد رنگ کلیک کنید. با این کار اطلاعات مربوط به عرضه اولیه مانند تاریخ و ساعت عرضه و قیمت اولیه سهم به شما نمایش داده می شود. سپس می توانید در زمان و تاریخ مشخص، وارد سامانه معاملاتی خود شوید و مجددا روی کادر زرد رنگ کلیک کنید.

3- سپس قیمت خرید مورد نظر خودتان را با توجه به محدوده قیمت که در قسمت بالای صفحه مشخص شده است در حد بالاترین قیمت، انتخاب و تعداد سهامی را که می خواهید بخرید، وارد کنید. با فشردن دکمه «خرید»، سفارش برای شما ثبت می شود.

توجه کنید در صورتی که مبلغ کافی در حساب معاملاتی شما موجود نباشد، می توانید با فشردن دکمه «پرداخت شتابی»، حساب معاملاتی خود را شارژ کنید.

لازم به ذکر است با توجه به اینکه (در زمان عرضه اولیه) معامله ای روی این نماد صورت نگرفته، جداول اطلاعاتی آن خالی است.

نحوه خرید عرضه اولیه آفلاین

خرید آفلاین عرضه اولیه، یکی از امکاناتی است که کارگزاری آگاه برای مشتریان خود فراهم کرده است. در این روش شما می توانید در یک بازه زمانی مشخص شده پیش از شروع عرضه اولیه، برای سفارش گذاری آن اقدام کنید. با این کار دیگر نیازی به مراجعه به سامانه معاملاتی در بازه زمانی ارائه عرضه اولیه نخواهید داشت. برای خرید آفلاین عرضه اولیه مراحل زیر را طی کنید:

1- ابتدا وارد سامانه معاملاتی به آدرس https://online.agah.com شوید. سپس روی کادر زرد رنگ بالای صفحه کلیک کنید. در مرحله بعد قیمت و حجم (تعداد سهمی که قصد دارید بخرید) را در بخش های مربوطه وارد کنید. پس از مشخص کردن منبع مالی (حساب نزد کارگزاری یا حساب وکالتی خود)، روی گزینه «ثبت درخواست آفلاین» کلیک کنید.

2- بعد از این کار پیامی با عنوان «خرید عرضه اولیه» روی صفحه، نمایش داده می شود. مشاهده این پیام به این معنا است که سفارش شما در زمان مشخص توسط سامانه معاملاتی آگاه به هسته معاملاتی سازمان بورس ارسال خواهد شد.

3- در صورت تمایل می توانید برای اطمینان از ثبت شدن سفارش آفلاین خود، مجددا روی کادر زرد رنگ مذکور کلیک کنید تا پیامی با عنوان «عرضه اولیه» به شما نشان داده شود. سپس روی گزینه «مشاهده وضعیت درخواست» کلیک کنید.

4- با این کار به صفحه «خرید و فروش آفلاین» هدایت می شوید. در این صفحه باید (طبق تصویر زیر) اطلاعات مربوط به سفارش خود را مشاهده کنید. لازم به ذکر است در صورتی که از خرید خود منصرف شدید، می توانید تا قبل از شروع زمان عرضه اولیه، به این صفحه مراجعه و با کلیک روی علامت سطل زباله، سفارش خود را حذف کنید.

نحوه خرید عرضه اولیه از اپلیکیشن آساتریدر

برای خرید عرضه اولیه، از طریق اپلیکیشن موبایل آساتریدر باید ابتدا به اپلیکیشن آساتریدر وارد شوید. سپس در صفحه اول یک پیام زرد رنگ در بالای صفحه (مطابق تصویر) به شما نمایش داده می شود. با لمس کردن این پیام، به صفحه خرید عرضه اولیه وارد می شوید. سپس قیمت و حجم مورد نظر خود را در بخش های مربوطه درج و دکمه «خرید» را لمس کنید.

همچنین می توانید با لمس کردن گزینه «بیشتر» در نوار پایینی اپلیکیشن، پیام عرضه اولیه را مشاهده و با لمس آن، به صفحه خرید عرضه اولیه وارد شوید. سپس باقی مراحل را مطابق روش قبلی ادامه دهید.

پس از اتمام مراحل بالا، خرید عرضه اولیه به اتمام می رسد.

خرید سهام در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

در روش ثبت سفارش عرضه اولیه به شکل بوک بیلدینگ، یک بازه قیمتی برای سفارش در نظر گرفته شده است و به همین دلیل دیگر نیازی به ثبت سریع سفارش نیست. با ایجاد چنین شرایطی، درصد خطا در خرید سهام عرضه اولیه شرکت ها تا حد زیادی کاهش پیدا می کند. علاوه بر این، دیگر شاهد کندی سامانه های معاملاتی و هسته معاملات در بازار بورس نیستیم. اختصاص سهم در بوک بیلدینگ بر خلاف روش های قدیمی، دیگر بر اساس اولویت زمانی ثبت سفارش نیست. گفتنی است که در روش بوک بیلدینگ، تمام افراد سقف قیمتی را برای سفارش خود انتخاب می کنند چرا که احتمال تخصیص سهم در قیمت های پایین تر به دلیل تقاضای زیاد در عرضه اولیه، بسیار کم است.

نکته1: در روش بوک بیلدینگ، زمان ارسال سفارش و تخصیص سهم متفاوت است. یعنی تخصیص سهام در روزهای بعد از فرایند ثبت و انجام معامله است که توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صورت می گیرد.
نکته2: معمولا 48 ساعت قبل از عرضه اولیه سهام، خبر آن از طریق درگاه های مختلف منتشر می شود و در روز عرضه اولیه، اطلاعیه توسط ناظر بازار در سایت Tsetmc.com ارسال می شود.

وضعیت های مختلف تخصیص سهم در روش بوک بیلدینگ:

• تعداد سهام قابل عرضه: 10 میلیون سهم
• حجم سفارشات ثبت شده در سقف: 20 میلیون سهم
• محدودیت هر کد: 1000 سهم (20000 کد)

1. وضعیت اول: در این فرایند ابتدا یک حجم حداقلی مثلا 200 سهم مشخص می شود و به نفر اول تا 20 هزارمین نفر، 200 سهم تخصیص می دهند، دوباره 200 سهم دیگر و این دور آن قدر ادامه پیدا می کند تا تعداد سهام عرضه شده به اتمام برسد. بنابراین در این مرحله به کسانی که سفارش خرید خود را پایین تر از سقف قیمت، ثبت کرده باشند هیچ سهامی نمی رسد.
2. وضعیت دوم (حجم کل سفارشات ثبت شده برابر با تعداد سهام قابل عرضه باشد): در این شرایط براساس اولویت قیمتی از بالاترین تقاضا تا کف قیمت، سهام عرضه اولیه تخصیص داده می شود و قیمت پایانی به همان روش میانگین موزون قیمت تخصیص یافته در بازار عادی، محاسبه می شود.
3. وضعیت سوم (حجم کل سفارشات ثبت شده در دامنه قیمت، بیشتر از تعداد قابل عرضه باشد): در این شرایط ابتدا با توجه به اولویت سفارشات براساس قیمت، سهام از بالاترین قیمت به سمت پایین ترین قیمت عرضه می شود. سپس اگر در پایین ترین قیمت، حجم سفارشات بیش از تعداد سهام باقی مانده باشد، دقیقا به روشی که در وضعیت اول اشاره شد، سهام باقی مانده بین سهام داران تقسیم می شود.

نکته: اغلب اوقات پیشنهاد می شود بالاترین قیمت ارائه شده، انتخاب شود چرا که به علت تقاضای زیاد، حجم قابل عرضه به سفارش هایی با بیشترین قیمت تعلق می گیرد.

در کارگزاری آگاه این امکان وجود دارد که 2 روز پیش از عرضه اولیه سهام، سرمایه گذاران سفارش خود را به صورت آفلاین ثبت کنند تا در روز عرضه، سفارش خرید سهم برای هسته معاملات بورس ارسال شود. در نهایت اختصاص سهام توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به کدهای معاملاتی انجام می گیرد و معمولاً به دلیل تقاضای زیاد، همه افراد به طور مساوی و به تعدادی کمتر از حجم تعیین شده از عرضه بهره مند می شوند.

بیشتر بخوانید: بورس چیست؟

3 راهکار برای ثبت آسان سفارش عرضه اولیه

عموماً در زمان عرضه اولیه به دلیل تعداد زیاد درخواست کنندگان خرید ممکن است سامانه های معاملات آنلاین، درگاه های بانکی متصل به نرم افزارهای معاملاتی یا حتی هسته بورس با شلوغی و کندی مواجه شوند. این کندی ممکن است مانع از ارسال سفارش خرید عرضه اولیه در مهلت تعیین شده، شود یا این فرایند را با سختی و کندی به انجام رساند. همچنین ممکن است به دلیل مشغله کاری یا فراموشی مشتری برای ارسال سفارش، امکان سفارش گذاری به منظور خرید عرضه اولیه سهام وجود نداشته باشد.
حالا سوال این است؛ چگونه از عرضه اولیه جا نمانیم؟ در ادامه چند راه کار برای حل این موضوع بیان می کنیم:

1.سفارش عرضه اولیه خود را دو روز زودتر در کارگزاری آگاه ثبت کنید!

همان طور که قبلا هم اشاره کردیم، در سامانه های معاملاتی کارگزاری آگاه با استفاده از امکان ثبت درخواست اینترنتی (آفلاین)، می توانید سفارش عرضه اولیه را 2 روز زودتر ثبت کنید. این کار مانع از ایجاد شلوغی و کندی در سیستم ها شده و باعث می شود توزیع درخواست ها در مدت زمان عرضه با فراوانی مناسب صورت گیرد. درنتیجه موجب می شود درخواست دهندگان با اطمینان و راحتی بیشتری اقدام به ارسال سفارش خود برای دریافت عرضه اولیه کنند.

2.اگر در روز عرضه اولیه کد بورسی خود را دریافت کنم، چگونه راحت و آسان سفارش عرضه اولیه بگذارم؟

اگر کد بورسی شما قبل از تاریخ عرضه اولیه، آماده نشده بود و دقیقاً روز قبل از عرضه کد بورسی ایجاد شد، می توانید در همان روز عرضه و پیش از فرارسیدن زمان عرضه، حساب معاملاتی خود را شارژ و درخواست سفارش خرید خود را به صورت آفلاین در ساعات اولیه صبح وارد سیستم کنید.

3.ارسال سفارش آنلاین در ساعات مختلف بازه زمانی سفارش گیری

برای ارسال سفارش خرید عرضه اولیه یک بازه زمانی توسط ناظر بازار اعلام می شود. این بازه معمولاً حداقل 2 ساعت است (یعنی فرصت کافی برای شارژ حساب و ارسال یک سفارش ساده وجود دارد). اگر می خواهید سفارش خود را به صورت آنلاین و بدون کندی و سختی ارسال کنید، حتماً لازم است در این بازه زمانی سفارش ارسال شود، اما نه دقیقاً در لحظه شروع سفارش گیری!

بهترین زمان فروش عرضه اولیه

یکی از دغدغه های اساسی سرمایه گذاران آگاهی از زمان مناسب فروش عرضه اولیه است. دانستن زمان مناسب برای فروش سهام عرضه اولیه از ارزش بالایی برخوردار است. سهام داران می توانند از فردای روز عرضه سهام خود را به فروش برسانند؛ اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی جوانب را مورد بررسی قرار دهند.

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت های تحلیلگری و کانال های خبری کارگزاری ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از عرضه اولیه
• بررسی روند فعلی بازار بورس که مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر دارای دوره های متفاوتی از رکود، رشد و رونق است

در مورد این که چه زمانی بهترین نقطه برای فروش عرضه اولیه است، قطعیتی وجود ندارد و به عوامل مختلفی مانند اهداف و انتظارات از سهم، نیاز به نقدینگی حاصل از عرضه اولیه، آینده شرکت و… بستگی دارد. به طور کلی افزایش یا کاهش قیمت عرضه های اولیه در روزهای پس از عرضه، مانند تمامی سهام موجود در بازار سرمایه به عرضه و تقاضای بازار مربوط است. با این اوصاف بهتر است تا زمانی که صف خرید عرضه های اولیه ادامه دارد، سرمایه گذاران به سهامداری ادامه دهند. در ادامه نیز با توجه به شرایط بازار و شرکت می توان برای فروش یا نگهداری سهم اقدام کرد.

خرید در روزهای پس از عرضه اولیه

در عرضه اولیه که معمولاً در یک روز مشخص اتفاق می افتد، تعداد سهام عرضه شده به سرمایه گذاران محدود است. از طرفی قیمت سهام شرکت ها در عرضه اولیه، ارزان تر از ارزش ذاتی آن است تا برای سرمایه گذاران جذابیت داشته باشد؛ بنابراین تقاضا برای سهم افزایش می یابد و قیمت سهام بعد از IPO، شروع به رشد می کند. در این مرحله با توجه به پایین بودن قیمت سهام نسبت به ارزش ذاتی آن، سرمایه گذاران تمایل دارند در روز بعد از عرضه به تعداد دلخواه سهم بخرند. این تمایل به خرید سهم باعث می شود تقاضای بسیار زیادی (صف خرید) از ابتدای روز معاملاتی برای خرید سهم تشکیل شود؛ اما چگونه می توان روز پس از عرضه، اقدام به خرید سهام کرد؟
با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، سرمایه گذاران برای خرید سهم در روز بعد از عرضه اولیه، باید رأس ساعت 8:30 سفارش خود را وارد سامانه معاملاتی کنند تا در اولویت های اول صف خرید قرار بگیرند. البته از آن جایی که در روز بعد از عرضه اولیه کسی تمایل به فروش سهام خود ندارد، حجم عرضه ها پایین و تقریباً به جز تعدادی محدود، کسی قادر به خرید سهم نیست.

چند روش برای عرضه عمومی وجود دارد؟

مطالعات زیادی در این حوزه صورت گرفته است که عمدتا در زمینه قیمت گذاری و تخصیص این گونه سهام برای اولین عرضه روی تابلو معاملات و ارزیابی نحوه قیمت گذاری و استقبال سهامداران جدید است. در دنیا روش های مختلفی برای قیمت گذاری وجود دارد که شرکت ها بر اساس قوانین و رویه های موجود در هر کشور، می توانند برای عرضه اولیه سهام خود از آن استفاده کنند.

در ادامه سه روش مرسوم و پرکاربرد در قیمت گذاری و نحوه ارائه عرضه اولیه را بررسی خواهیم کرد:

• عرضه اولیه به روش ثبت دفتری  (Book Building)
• عرضه اولیه به روش حراج  (Auction)
• عرضه اولیه به روش قیمت ثابت  (Fixed Price Offering)
• عرضه عمومی به روش ترکیبی
• عرضه عمومی به سرمایه گذاران حرفه ای

1. عرضه اولیه به روش ثبت دفتری

در این روش قیمت سهام شرکت طی فرآیندی از طریق بازاریابی، جمع آوری سفارشات خرید و قیمت های پیشنهادی و برآورد میزان تقاضا، مشخص می شود. مزایایی مانند امکان کنترل و انعطاف پذیری بیشتر، هزینه کمتر در عرضه های با حجم بالا، امکان تعیین بهای بالاتر توسط ناشر، ایجاد هماهنگی در تعداد سرمایه گذاران آگاه و ناآگاه و جلوگیری از سواری مجانی سبب شده تا روش ثبت دفتری کاربرد بیشتری نسبت به سایر روش ها داشته باشد.

مراحل عرضه اولیه در روش ثبت دفتری

مراحل عرضه در روش ثبت دفتری به ترتیب زیر است:

• انتخاب شرکت تامین سرمایه: شرکت تامین سرمایه وظیفه مشاوره و انجام امور مربوط به عرضه را به عهده خواهد داشت.
• تعیین قیمت پایه و محدوده مجاز قیمتی: بر اساس بررسی های ابتدایی و برای جمع آوری سفارش ها، قیمتی به عنوان قیمت پایه با یک محدوده قیمت مجاز تعیین می شود.
• فعالیت های تبلیغاتی: پس از تعیین قیمت پایه، به منظور معرفی سهم و بازاریابی آن حدود دو تا سه هفته فعالیت های تبلیغاتی صورت می گیرد. در این مدت سرمایه گذاران نهادی سفارش های خرید خود را (شامل حجم و قیمت پیشنهادی) برای شرکت تامین سرمایه ارسال می کنند.
• ثبت سفارش ها و رسم منحنی تقاضا: تمام سفارش های دریافتی، جمع آوری و در دفتر ثبت می شوند. پس از آن با اطلاعات به دست آمده، منحنی تقاضا برای سهام رسم شده و قیمت عرضه تعیین می شود.

به بیان ساده تر در روش ثبت دفتری، کارگزاران متعهد پذیره نویسی، تبلیغات مربوط به این سهم را انجام می دهند و قبل از تعیین قیمت عرضه، سفارش ها را از سرمایه گذاران دریافت می کنند. کار عرضه عمومی اوراق بهادار این شرکت با تقاضای افراد سرمایه گذار برای عمومی شدن آغاز می شود که معمولا این فرایند را ناشر به همراه پذیره نویس اصلی خود (یک شرکت تامین سرمایه) تهیه و تدوین می کند. البته پذیره نویس (همان شرکت تامین سرمایه) از یک مشاور حقوقی و یک حسابرس برای کسب اطمینان از حساب های شرکت که با استانداردهای حسابداری مطابقت داشته باشد، استفاده می کند. در این بین نیز معمولا از یک شرکت تبلیغاتی کمک گرفته می شود تا بتوانند سهام مورد نظر را به درجه مناسبی از توزیع عمومی برسانند. در این فرایند روابط تعریف شده ای (که از قبل به صورت قوانین پذیرفته شده است) بین پذیره نویس، حسابرس و مشاور حقوقی وجود دارد که تمامی آن ها بین کمیسیون های مختلف سازمان بورس و اوراق بهادار مورد بررسی قرار می گیرند. اگر عرضه عمومی اولیه اوراق بهادار به اندازه ای بزرگ باشد که یک شرکت تامین سرمایه نتواند آن را به تنهایی انجام دهد، پذیره نویس اصلی به همراه سایر پذیره نویسان یک اتحادیه را تشکیل می دهند تا هم ریسک پذیره نویس را کاهش دهند و هم کمک کنند که سهام، بین سرمایه گذاران بیشتری توزیع شود.

با ثبت امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار، پذیره نویس قیمت را تعیین می کند. سپس اتحادیه پذیره نویسان و مدیریت شرکت وارد تبلیغات می شوند و تصویری برای سرمایه گذاران مستعد می سازند. در واقع توانایی گروه مدیریتی شرکت با این تبلیغات و تصویرسازی برای جلب نظر سرمایه گذاران، یکی از دلایل مهم موفق بودن عرضه خواهد بود. بعد از این تبلیغات و امیدواری ناشر مبنی بر تقاضای کافی برای سهام، تنظیم امیدنامه نهایی توسط ناشر آغاز می شود.
تصمیم برای قیمت عرضه و نحوه تخصیص سهام (سهمیه بندی یا فروش آزاد) توسط ناشر گرفته شده و دو روز بعد از تهیه امیدنامه نهایی، عرضه عمومی آغاز می شود که معمولا این کار پس از پایان ساعت معاملات بازار انجام خواهد شد. سپس اتحادیه، وجوه پذیره نویسی را به حساب بانکی شرکت منتقل می کند.

آن چه در روش ثبت دفتری حائز اهمیت است، تعیین قیمت براساس اطلاعات جمع آوری شده است و نه چارچوبی از پیش تعیین شده. یعنی در این روش، سرمایه گذاران نهادی، نقش اصلی را در تعیین قیمت عرضه ایفا می کنند. جالب است بدانید در کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، آرژانتین، فرانسه، آلمان و ژاپن غالبا از این روش استفاده می شود.

2. عرضه اولیه به روش حراج (مزایده)

همان طور که از نام حراج مشخص است در هنگام فروش به این روش، دارایی به فردی تعلق می گیرد که بیشترین پیشنهاد خرید را داده است. در هنگام عرضه اوراق بهادار به این روش، از همین قانون با مقررات مشخص در حوزه بورس اوراق بهادار استفاده می کنند. روش مزایده معمولا برای عرضه اوراق دولتی و همچنین اوراق خصوصی سازی هایی که مجبور هستند تغییر ماهیت مالکیتی سهام بدهند، استفاده می شود و در عرضه عمومی اولیه شرکت ها کمتر مورد استفاده قرار می گیرد؛ زیرا عموماً بر این باورند که روش ثبت دفتری برای این شرکت ها که برای نخستین بار عرضه عمومی می شوند، کارایی بیشتری دارد. عرضه عمومی به شیوه حراج، خود دارای روش های متعددی است که نحوه ارائه درخواست سفارش و هدف از مشارکت در آن متفاوت است. از آن جمله می توان به روش حراج انگلیسی، حراج هلندی و حراج با سفارش آنلاین و موم شده اشاره کرد.
در روش حراج می توان عرضه عمومی به روش مزایده اینترنتی یا عرضه عمومی به روش حراج همزمان را مثال زد. در روش مزایده اینترنتی ابتدا یک قیمت بالا به عنوان مزایده اعلام می شود و معمولا قیمت تا حدی پایین می آید (ممکن است پایین نیاید) که سرمایه گذار به خرید در تعداد معین تمایل پیدا کرده باشد. این روش به صورت اینترنتی برگزار می شود. این در حالی است که در عرضه عمومی به روش حراج همزمان، مراحل کار به روش و مراحل ثبت دفتری شبیه است. در این جا ناشر با همکاری مشاور حقوقی، پذیره نویس و حسابرس که در تنظیم امیدنامه اولیه نقش به سزایی دارند، یک گروه با وظایف مشخص مربوط به عرضه اولیه سهام تشکیل می دهد و بعد از آن، امیدنامه اولیه را تهیه می کند. همانند روش قبل وقتی امیدنامه اولیه توسط کمیسیون بورس اوراق بهادار و انجمن کارگزاران تایید شد، آن گروه تشکیل شده تبلیغات را آغاز می کند. در واقع مراحل «بررسی صلاحیت عرضه»، «آغاز حراج»، «اتمام حراج»، «قیمت گذاری» و «تخصیص» را طی می کند. در این روش معمولا درخواست های خرید می تواند بیشتر یا کمتر از قیمت تعیین شده در امیدنامه اولیه و بیانیه ثبت، و همچنین بیش از یک درخواست سفارش داده شود.

3. عرضه عمومی به روش قیمت ثابت

در این روش همان ابتدا شرکت تامین سرمایه با هماهنگی ناشر، قیمت عرضه را مشخص می کند. این قیمت در پیش نویس امیدنامه ذکر و بین دو هفته تا دو ماه قبل از تاریخ عرضه اعلام می شود که سرمایه گذاران با همان قیمت مشخص و ثابت، درخواست سفارش خود را اعلام می کنند. این روش یکی از روش های قدیمی عرضه به حساب می آید به نحوی که قبل از روی کار آمدن روش ثبت دفتری، اغلب کشورها از آن استفاده می کردند. همچنان نیز در بسیاری از کشورها به صورت ترکیبی با روش های دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع قیمت در این روش قبل از جمع آوری درخواست خرید از سوی سرمایه گذاران مشخص می شود و به این ترتیب سرمایه گذاران از قبل قیمت را می  دانند و بر اساس آن در مدت زمان مشخص شده که در امیدنامه بیان شده است درخواست خود را به شرکت تامین سرمایه اعلام می کنند. پس از جمع آوری درخواست ها، با هماهنگی ناشر واگذاری سهام به سرمایه گذاران انجام می شود. اگر میزان تقاضا از میزان عرضه بیشتر باشد ممکن است به صورت تصادفی سهمیه بندی یا به نسبت های مشخص بین درخواست کنندگان تقسیم شود تا کل سهام مورد نظر به عموم واگذار شود.

علاوه بر روش هایی که به آن پرداخته شد، در برخی کشورها از روش های ترکیبی نظیر حراج-عرضه عمومی به روش قیمت ثابت، عرضه عمومی به روش گشایش یا عرضه عمومی به روش ثبت سفارش (روش مرسوم در ایران) نیز استفاده می شود.

4. عرضه عمومی به روش ترکیبی

در روش ترکیبی، فرایند عرضه اولیه طی دو مرحله انجام می شود. در مرحله اول بخش زیادی از سهام شرکت مورد نظر (معمولا حداقل 70 درصد از سهام) به صندوق های سرمایه گذاری عرضه می شود. شرکت صندوق ها در مرحله نخست عرضه اولیه، باعث می شود قیمت سهم کشف شود. در مرحله دوم، قیمتی که در مرحله اول کشف شده است به عنوان مبنای عرضه به سرمایه گذاران حقیقی اعلام می شود. به این ترتیب، سهامداران حقیقی می توانند برای خرید عرضه اولیه با قیمت مبنا اقدام کنند.

5. عرضه عمومی به سرمایه گذاران حرفه ای

در این روش، سهام شرکت پذیرفته شده در بورس تنها به سرمایه گذاران حرفه ای عرضه می شود. سرمایه گذاران حرفه ای می توانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند اما در هر دو حالت باید واجد شرایط خاصی باشند تا به عنوان سرمایه گذار حرفه ای شناخته شوند. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص به مطلب شروط احراز عنوان سرمایه گذار حرفه ای مراجعه کنید.

لیست عرضه های اولیه اخیر

اطلاعات مربوط به عرضه های اولیه اخیر در جدول زیر نمایش داده شده است.

ردیف	نام شرکت	نماد	تاریخ عرضه اولیه	قیمت مبنا (ریال)
1	شرکت صبا فولاد خلیج فارس	فصبا	چهارشنبه 28 تیر 1402	32.829
2	توسعه صنایع و معادن کوثر	کتوسعه	دوشنبه 5 تیر 1402	24.207
3	تامین سرمایه کاردان	تکاردان	چهارشنبه 8 شهریور 1402	6.440
4	مولد نیروگاهی تجارت فارس	بمولد	چهارشبه 25 مرداد 1402	6.454
5	نیان الکترونیک	نیان	چهارشنبه 31 خرداد 1402	77.216
6	گروه مالی داتام	داتام	چهارشنبه 06 دی 1402	1.409
7	شرکت نخریسی و نساجی خسروی خراسان	نخریس	دوشنبه 11 دی 1402	60.893
8	شرکت پارس فنر	فنر	سه شنبه 10 بهمن 1402	7.881
9	شرکت آنتی بیوتیک سازی ایران	بیوتیک	چهارشنبه 18 بهمن 1402	18.340
10	شرکت نشاسته و گلوکز آردینه	آردینه	چهارشنبه 25 بهمن 1402	58.959
11	شرکت تولیدی و صنعتی گوهرفام	شفام	چهارشنبه 26 اردیبهشت 1403	8.487

قوانین مربوط به عرضه های اولیه

همان طور که گفته شد عرضه عمومی اولیه، اولین فروش سهام عادی یک شرکت به سرمایه گذاران از طریق بازار سرمایه و پذیره نویسی عمومی بدون سابقه قبلی قیمت گذاری است. باید به این نکته توجه کرد، این عرضه که به منظور بهره برداری از منافع و امتیازات موجود شکل می گیرد، مشمول مقررات سازمان بورس و اوراق بهادار است و بعد از آن مشمول الزاماتی برای گزارش دهی خواهد بود. هر سال نیز حجم انبوهی از وجوه سرمایه گذاران از طریق بورس در عرضه های اولیه جذب می شود و در اختیار شرکت های مستعد قرار می گیرد.

عمده قوانین و ضوابط اصلی مربوط به عرضه های اولیه در ایران به شرح زیر است:

• عرضه اولیه منوط به پذیرش و درج سهام براساس دستورالعمل پذیرش و افشای کامل اطلاعات مطابق با دستورالعمل افشای اطلاعات شرکت های ثبت شده نزد سازمان بورس و سایر مقررات مربوط به بورس است.
• سهام عرضه شده در عرضه اولیه ناشران دولتی مطابق مقررات مربوط به عرضه هـای دولتـی و برای سایر ناشران حداقل 10 درصد از سهام شرکت است. به هر ترتیب سهام باید بـه گونـه ای عرضـه شود که طی زمان تعیین شده توسط هیات پذیرش (حـداکثر شـش مـاه پـس از درج نـام شـرکت) سهام شناور آزاد شرکت، حد نصاب های تعیین شده در دستورالعمل پذیرش را احراز کند (تغییر در میزان عرضه اولیه سهام ناشران، با تصـویب هیـات پـذیرش، امکـان پـذیر خواهد بود و مسئول ایفای تعهدات موضوع ایـن امر بر عهده سهامداران مدیریتی و ناشر پذیرفته شده است).
• تمام عرضه های اولیه سهام در ایران با روش ثبت سفارش انجام می شود مگر این که هیات پذیرش بنا به پیشنهاد بورس، روش دیگری را برای IPO تعیین کند.
• محدودیت دامنـه نوسـان قیمـت روزانـه از اولـین روز کـاری بعـد از IPO، روی نمـاد معاملاتی ناشر پذیرفته شده اعمال خواهد شد.
• کارگزاران پس از انتشار اطلاعیه عرضه اولیه سهام توسط بورس نسبت به اخذ سفارش خرید از متقاضیان اقدام خواهند کرد. تمام سفارش های اخذ شده برای عرضه اولیه، باید به قیمت محدود باشند.
• بورس می تواند برای خرید هر مشتری، هر کارگزار یا هر ایستگاه معاملاتی، سقف مشخصـی تعیین و در اطلاعیه عرضه اولیه اعلام کند (بورس می تواند محدودیت های موضوع این ماده را طی جلسه معاملاتی تغییر دهد، مشروط به آن که قبل از اعمـال، موضـوع را از طریـق سـامانه معـاملاتی بـه اطـلاع کارگزاران برساند. همچنین اعمال تغییرات، حذف یا اصلاح سفارش ها مطابق با شـرایط ایـن بند بـه دسـتور بورس توسط کارگزاران باید انجام شود و رعایت نکردن سقف ها و دستورات بورس در این خصـوص، تخلـف کارگزار بوده و موضوع برای رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع خواهد شد. در عین حال بورس می تواند سفارش هایی که موجب نقض سقف هـا یا دستورات بورس شده است را شخصا اصلاح یا حذف کند. در این موارد، تمام مسئولیت های احتمالی ناشی از اصلاح یا حـذف سـفارش بـر عهـده کـارگزار مربوطه است).

قوانین و ضوابط مربوط به عرضه اولیه (به روش معمول و فعلی در بازار ایران)

• در عرضه اولیه به روش ثبت سفارش، مدیر عرضه باید حداقل 7 روز کاری قبل از آغـاز ثبت سفارش، گزارشی حداقل شامل مشخصات مدیر عرضه، تاریخ ثبت سفارش، کـف قیمـت و دامنه قیمت در ثبت سفارش، تعداد سهام قابـل عرضـه و حسـب مـورد سـقف تعهـد خریـد، اعضـای گـروه متعهدین و تعهدات ایشان را مطابق فرم بورس پـس از تاییـد ناشـر پذیرفتـه شـده، سـهام داران عمـده عرضه کننده و مدیر عرضه به بورس ارسال کند. بورس پس از موافقت با عرضه اولیه، این اطلاعـات را در اطلاعیه عرضه اولیه قید و حداقل 2 روز کاری قبل از ثبت سفارش، منتشر می کند (دامنه قیمت نمی تواند بیشتر از 20 درصد کف قیمت پیشنهادی باشد).

• سقف تعهد خرید حداکثر 50 درصد سهام قابل عرضه است و در هر IPO به پیشنهاد مدیر عرضه، توسط بورس تعیین می شود. به هر ترتیب سقف تعهد خرید باید به گونه ای تعیین شود که در صورت انجام تعهد خرید، معامله انجام شده کمتر از نصاب های معاملات عمده باشد.
• در روش ثبت سفارش، عرضه اولیه موفق، عرضه ای است که طی آن حداقل بـه میزان مابه التفاوت سهام قابل عرضه و سقف تعهد خرید، توسط اشخاصی غیـر از مـدیر عرضـه و گـروه متعهدین، سهم خریداری شود (در صورتی که با توجه به سفارش های ثبت شده، امکان عرضه موفـق وجـود نداشـته باشد، دامنه قیمت پیشنهادی در پایـان دوره ثبـت سـفارش، بـرای یـک بـار قابـل بازنگری است؛ مشروط به آن که کف قیمت جدیـد حـداکثر ده درصـد کمتـر از کـف قیمت اولیه باشد. درخواست بازنگری توسط مدیر عرضه به بورس ارائه خواهد شد. همچنین در صورت عرضه اولیه ناموفق، چنانچه مدیر عرضه درخواست بازنگری دامنه قیمـت را نداشته باشد، می تواند با موافقت بورس، عرضه اولیه را بـه زمـان دیگـری موکـول کند که عرضه مجـدد منـوط بـه طـی مراحـل بند اول ایـن دسـتورالعمل خواهد بود).
• مدیر عرضه به تنهایی یا به همراه گروه متعهدین باید تعهد دهد که سـهام خریداری نشـده در عرضه اولیه را تا سقف تعهد خرید از سهام قابل عرضه خریداری کند. در هر حال، مسئولیت اجرای تعهد خرید سهام بر عهده مدیر عرضه خواهد بود (مدیر عرضه و گروه متعهدین باید به تشخیص بورس سرمایه کافی را برای ایفای تعهد خرید داشته باشند. حقوق، وظایف و سقف تعهد خرید هر یک از اعضای گروه متعهدین در خصـوص تعهد موضوع این قسمت در قرارداد فی مابین که به تاییـد بـورس مـی رسد، مشخص می شود).
• کارگزاران موظفند، سـفارش های دریافتی از مشتریان را براساس اولویت زمانی دریافـت سفارش در دوره ثبت سفارش، وارد سامانه معاملات کنند (واحد پایه سفارش، حداقل و حداکثر حجم هر سفارش و زمان ورود سـفارش ها در دوره ثبت سفارش برای هر عرضه اولیه توسط بورس تعیین و قبـل از شـروع دوره ثبت سفارش از طریق سایت رسـمی بـورس و سـامانه معاملاتی بـه اطـلاع عمـوم خواهد رسید. سفارش های خرید باید با کد معاملاتی مشتری ثبت شود و ثبت سفارش هـا بـا کـد گروهی مجاز نیست. سفارش های ثبت شده در دوره ثبت سفارش قابل اصلاح یا حـذف هستند و پس از پایان این دوره، ورود، حذف یا اصلاح سفارش ها مجاز نیست).
• دوره ثبت سفارش حداکثر یک روز کاری است و ساعت شروع و پایان آن توسط بورس تعیین و اعلام می شود. در صورت بازنگری در دامنه قیمت، دوره ثبت سفارش بـرای یک روز کاری دیگر تمدید می شود. در این حالت، سفارش های ثبت شده در دوره ثبت سفارش قبلی حذف و سفارش گیری مجدد در دامنه قیمتی جدید انجام می شود.
• طی دوره ثبت سفارش، اطلاعات مربوط به سفارش هـای ثبت شده شامل حجـم و قیمت سفارش ها و متقاضیان خرید منتشر نمی شود و کارگزاران، مدیر عرضه و فروشنده نیز به اطلاعات مزبور دسترسی ندارند. در پایان دوره ثبت سفارش صرفا اطلاعات حجم و قیمت سفارش هـای ثبـت شـده در اختیار مدیر عرضه قرار می گیرد (اجرای این کار منوط به فراهم شدن شرایط فنی با اعلام بورس خواهد بود).

در پایان دوره ثبت سفارش، عرضه سهام با یک قیمت و به شرح زیر انجام می شود:

1. در صورتی که حجم کل سفارش های ثبت شده با قیمتی معادل سقف دامنه تعیین شده بیش از کل سهام قابل عرضه باشد، قیمت عرضه معادل قیمت سـقف خواهد بود و تخصـیص سهام براساس رویه تسهیم به نسبت انجام می شود.
2. در صورتی که حجم کل سفارش های ثبت شده در دامنـه قیمـت، مسـاوی یا بیشتر از تعداد کل سهام قابل عرضه باشد، قیمت عرضه، قیمت واحدی اسـت که بـا آن قیمـت کل سهام قابل عرضه معامله شود.
3. در صورتی که حجم کل سفارش های ثبت شده کمتر از تعداد کل سهام قابل عرضه ولی به گونه ای باشد که پس از اعمال تمام یا بخشی از تعهد خرید، کل سـهام قابـل عرضـه معامله شود، قیمت عرضه معادل قیمت کف خواهد بود. در این حالت مدیر عرضه ملزم به ایفای تعهد خرید است و به این منظور، او باید سفارش خریدی را با قیمت کف و به میزان مابه التفاوت سفارش های وارد شده و سفارش های قابل عرضه ارائه کند.

• در صورتی که حجم کل سفارش های ثبت شده به گونه ای باشد که با اعمال تعهد خرید نیز کل سهام قابل عرضه معامله نشود، عرضه انجام نمی شود (در محاسبه حجم کل سفارشات ثبت شده، تعداد سفارشـات ثبـت شـده توسط مدیر عرضه و گروه متعهدین لحاظ نمی شود).
• روابط مدیر عرضه، سهامداران عمده عرضه کننـده و ناشـر پذیرفتـه شـده و حـدود وظـایف و مسئولیت های هریک، همچنین حق الزحمه مـدیر عرضـه در چـارچوب سـقف هـای مصـوب سـازمان در قرارداد فی مابین که به تأیید بورس می رسد تعیین می شود.

قوانین و ضوابط مربوط به عرضه اولیه به روش گشایش

• در صورتی که به تشخیص هیات پذیرش، سهام شناور آزاد شرکت و تعداد سهامداران آن، بزرگتر یا مساوی حد نصاب های بازار و تابلوی مربوطه سهام، موضوع دستورالعمل پذیرش باشد، عرضه اولیه به روش گشایش، بدون دامنه نوسان قیمت و به ترتیبی که در ماده 22 دستورالعمل نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار تهران آمده است، انجام می شود. قیمت پایانی سهم در روز عرضه اولیه، میانگین موزون معاملات روزانه سهم در آن روز خواهد بود (اطلاعیه این نوع عرضه اولیه، حداقل 2 روز کاری قبل از عرضه، توسط بورس منتشر می شود. مدیرعامل بورس می تواند کشف قیمت سهم را به معامله حجم مشخصی از سهام ناشر مشروط کند و در صورت انجام نشدن معامله در حجم مشخص شده، معاملات را تأیید نکرده و عرضه را به جلسه دیگری موکول کند. همچنین در عرضه اولیه به روش فوق، باید بخش معینی از سهام شرکت که توسط بورس تعیین می شود، قابل معامله باشد).
• بورس می تواند محدودیت هایی به شرح ذیل در زمان عرضه اولیه به روش گشایش اعمال کند. در صورت اعمال هر یک از این محدودیت ها، بورس ملزم است موضوع را به طور مقتضی، قبل از گشایش نماد به منظور دریافت سفارش اطلاع رسانی کند:

1. ممنوعیت فروش مجدد سهام خریداری شده در همان جلسه معاملاتی توسط مشتریان
2. محدودیت خرید در IPO توسط سهامداران مدیریتی

رعایت نشدن این محدودیت ها، تخلف کارگزار بوده و موضوع، برای رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع خواهد شد. در عین حال بورس می تواند سفارش هایی که موجب رعایت نشدن این محدودیت ها شده است را شخصا اصلاح یا حذف کند. در این موارد، تمام مسئولیت های احتمالی ناشی از اصلاح یا حذف سفارش بر عهده کارگزار مربوطه است و بورس مسئولیتی ندارد.

قوانین و ضوابط مربوط به عرضه اولیه به روش حراج

قبل از عرضه اولیه به روش حراج، بورس اقدام به تعیین موارد زیر می کند:

1. حداقل تعداد سهام برای عرضه در روز عرضه اولیه
2. حداقل تعداد سهام که عرضه کننده باید به صورت تدریجی پس از عرضه اولیه، عرضه کند و مهلت زمانی آن
3. محدودیت خرید هر ایستگاه معاملاتی یا هر کد مالکیت (ضوابط تعیین محدودیت ها توسط هیئت مدیره بورس تصویب می شود)

تصمیمات بورس در خصوص موارد موضوع این ماده، باید حداقل 2 روز کاری قبل از عرضه توسط بورس اطلاع رسانی شود و همچنین تغییر در مفاد بند 3 منوط به اطلاع رسانی آن توسط بورس تا قبل از گشایش نماد معاملاتی برای عرضه اولیه، امکان پذیر است.

• کارگزار فروشنده می تواند پس از گذشت حداقل 10 دقیقه از زمان گشایش نماد، اقدام به عرضه سهام کند. وی باید عرضه سهام را به گونه ای انجام دهد که تا پایان جلسه رسمی معاملاتی، عرضه انجام شود (کاهش مدت این موضوع در شرایط خاص به تشخیص مدیرعامل بورس و موافقت سازمان، امکان پذیر است).
• در صورتی که کمتر از 50 درصد از سهام آگهی شده برای عرضه اولیه به روش حراج در روز IPO به فروش برسد، بورس مکلف است تمام معاملات را باطل و عرضه اولیه را به روز دیگری موکول کند.
• کارگزاران برای خرید می توانند از کد خرید گروهی استفاده کنند و پس از آن با توجه به قیمت درخواست خریدها، اولویت زمانی درخواست خریدها و منطقه جغرافیایی که درخواست خرید در آن از متقاضی اخذ شده است، نسبت به تخصیص سهام اقدام کند و حتی الامکان به همه متقاضیانی که درخواست خرید کتبی ارائه داده اند، اعم از حقیقی و حقوقی، سهمیه ای را تخصیص دهند. در هر صورت مسئولیت تخصیص عادلانه سهام بین مشتریان هر کارگزاری در عرضه اولیه به عهده وی خواهد بود.
• سهامی که در روز IPO به فروش نمی رسد یا معامله آن باطل می شود باید طبق نظر مدیرعامل بورس در روزهای آتی عرضه شود.
• در روز عرضه اولیه، صرفا سهامدارانی می توانند سهام خود را عرضه کنند که در زمره سهامداران متعهد عرضه قرار داشته باشند.

سوالات متداول عرضه اولیه

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به این معنا است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند.

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس، داشتن کد بورسی (کد معاملاتی) است که می توان با مراجعه به یکی از کارگزاری های فعال در حوزه بورس، آن را دریافت کرد؛ بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همه کسانی که کد بورسی دارند، امکان پذیر است.

آیا می توان از طریق چند کارگزاری به صورت همزمان، عرضه اولیه خرید؟

این سوال دغدغه بسیاری از فعالان بازار بورس است. با توجه به این که سازمان بورس از روش بوک بیلدینگ در عرضه های اولیه استفاده می کند، خرید سهم با چند کارگزاری امکان پذیر نیست؛ چرا که هر سرمایه گذار با کد بورسی مختص خود، فقط یک بار می تواند سفارش ثبت کند و امکان خرید عرضه اولیه با یک کد بورسی از چند کارگزاری وجود ندارد.بنابراین همان طور که اشاره کردیم چنانچه سرمایه گذاران قصد خرید سهم بیشتری داشته باشند، می توانند در روز بعد از عرضه، اقدام به ثبت سفارش کنند یا این که پس از به تعادل رسیدن سهم در بازار، سهام مورد نظر را بخرند.

نحوه خرید عرضه به صورت آنلاین صورت می گیرد یا آفلاین؟

خرید عرضه هم به صورت آنلاین و هم به صورت آفلاین انجام می شود که هر کدام شرایط خاص خود را دارند. خرید آنلاین باید در زمان تعیین شده توسط بورس و با قیمت و حجم تعیین شده در پیام ناظر بازار انجام شود. برای خرید به صورت آفلاین نیز باید در زمان مناسب نسبت به درج درخواست اینترنتی در سامانه معاملاتی اقدام کرد.

سهمیه کارگزاری ها به چه صورتی و به چه افرادی تعلق می  گیرد؟

با توجه به روش هایی که قبلا اشاره کردیم، خرید صرفا توسط کارگزاران دارای مجوز فعالیت در بورس صورت می گیرد که در این خصوص توجه به موارد زیر ضروری است:

• تمامی درخواست های خرید اخذ شده توسط کارگزاران برای عرضه اولیه، باید به قیمت محدود باشد.
• از تعداد سهام قابل عرضه در روز  IPO، تعداد مشخصی از سهم (که توسط ناظر اعلام می شود) برای عرضه به ایستگاه های کاری معمولی کارگزاران در فرآیند کشف قیمت در نظر گرفته می شود که در این فرآیند کارگزاران در جریان کشف قیمت سهام شرکت مذکور، ضروری است دسترسی مشتریان برخط (آنلاین تریدرها) را مسدود کنند. سپس بعد از فرآیند کشف قیمت توسط ایستگاه های کاری کارگزاران و اعلام ناظر بازار طی پیام ناظر، دسترسی معامله گران بر خط (آنلاین) توسط کارگزاران را فعال کنند.

سهمیه در نظر گرفته شده برای هر معامله گر برخط  (آنلاین) هم در آینده توسط ناظر اعلام می شود و بعد از آن، افراد می توانند خرید خود را در ساعتی که اعلام می شود به صورت آنلاین انجام دهند. معمولا میزان تقاضا بیشتر از خرید می شود و افراد زیادی موفق به خرید نمی شوند. باید بدانید که شکست شما در خرید عرضه اولیه ارتباطی با سامانه معاملات آنلاین و کارگزاری شما ندارد؛ مگر این که سامانه معاملاتی یک شرکت کارگزاری در زمان عرضه مشکل پیدا کند و هیچ یک از مشتریان آن کارگزار موفق به خرید نشوند. با این حال اگر مشاهده کردید که بخشی از مشتریان موفق به خرید IPO از سامانه معاملاتی یک کارگزاری شده اند و شما موفق نشده اید از همان کارگزاری عرضه را دریافت کنید، قاعدتا شما جزو افراد مازاد تقاضا هستید و این لزوماً ارتباطی با سامانه معاملات آن کارگزاری یا برخی برداشت های نادرست ندارد.

چگونه سفارش درست خرید آنلاین ارسال کنیم؟

سهمیه در نظر گرفته شده برای هر یک از کارگزاران به همراه تمامی شعب توسط ناظر اعلام می شود و خرید بیش از سهمیه مجاز منجر به ابطال کل خرید کارگزاری می شود. سهمیه هر کارگزاری به همراه تمامی شعب از طریق کد خرید گروهی خریداری می شود که طبق قوانین ذکر شده در بالا و شرایط ممکن، بین مشتریان تقسیم خواهد شد. در واقع درخواست های خرید آفلاین مشتریان در صورت تشخیص کارگزاری و ضوابط قانونی برای آن ها از سهمیه تعلق گرفته انجام می شود.

سخن آخر

می توان گفت یکی از مهم ترین مزایای عرضه اولیه، تأمین سرمایه برای راه اندازی یک کسب وکار جدید یا توسعه و رشد یک کسب وکار قدیمی است. عرضه اولیه به دلیل ارزش گذاری سهم با قیمتی کم تر از ارزش واقعی آن، باعث ایجاد تقاضای زیادی برای خرید از جانب سرمایه گذاران می شود. تقاضای زیاد برای خرید، قیمت پایین سهم و همچنین محدود بودن تعداد سهام قابل عرضه، در اکثر موارد باعث سودآور بودن و کم ریسک بودن عرضه اولیه می شود. همچنین از آن جایی که تعداد سهام قابل عرضه، دامنه قیمتی (کف و سقف قیمت) و تاریخ شروع در این عرضه از قبل مشخص می شود، سرمایه گذاران کافی است در روز موعد وارد سامانه معاملاتی شوند و اقدام به ثبت سفارش با تعداد و قیمت از پیش تعیین شده کنند. لازم به ذکر است که یک سرمایه گذار با یک کد بورسی تنها از یک کارگزاری می تواند عرضه اولیه خریداری کند. در رابطه با بهترین زمان فروش IPO هم قطعیتی وجود ندارد و مستلزم بررسی عوامل مؤثر در بازار است.

{“@context”:”https://schema.org”,”@type”:”FAQPage”,”mainEntity”:[{“@type”:”Question”,”name”:”عرضه اولیه چیست؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”عرضه اولیه (Initial Public Offering – IPO) به این معنا است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”چگونه عرضه اولیه بخریم؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”یکی از الزامات فعالیت در بازار بورس، داشتن کد بورسی (کد معاملاتی) است که می توان با مراجعه به یکی از کارگزاری های فعال در حوزه بورس، آن را دریافت کرد؛ بنابراین خرید سهام در عرضه اولیه برای همه کسانی که کد بورسی دارند، امکان پذیر است.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”آیا می توان از طریق چند کارگزاری به صورت همزمان، عرضه اولیه خرید؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”این سوال دغدغه بسیاری از فعالان بازار بورس است. با توجه به این که سازمان بورس از روش بوک بیلدینگ در عرضه های اولیه استفاده می کند، خرید سهم با چند کارگزاری امکان پذیر نیست؛ چراکه هر سرمایه گذار با کد بورسی مختص خود، فقط یک بار می تواند سفارش ثبت کند و امکان خرید عرضه اولیه با یک کد بورسی از چند کارگزاری وجود ندارد.nبنابراین همانطور که در بالا اشاره شد چنانچه سرمایه گذاران قصد خرید سهم بیشتری داشته باشند، می توانند در روز بعد از عرضه اقدام به ثبت سفارش کنند یا این که پس از به تعادل رسیدن سهم در بازار اقدام به خرید سهام مورد نظر کنند.”}},{“@type”:”Question”,”name”:”نحوه خرید عرضه به صورت آنلاین صورت می گیرد یا آفلاین؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”خرید عرضه هم به صورت آنلاین و هم به صورت آفلاین انجام می  شود که هر کدام شرایط خاص خود را دارند. خرید آنلاین باید در زمان تعیین شده توسط بورس و با قیمت و حجم تعیین شده در پیام ناظر بازار انجام شود. برای خرید به صورت آفلاین نیز باید در زمان مناسب نسبت به درج درخواست اینترنتی در سامانه معاملاتی اقدام کرد.”}}]}