برای درمان اسهال چه بخوریم

اسهال: دلایل علائم درمان و راهکارهای خانگی

اسهال یک مشکل شایع گوارشی است که با افزایش دفعات مدفوع و شل شدن آن مشخص می شود. این عارضه می تواند برای همه از نوزادان تا بزرگسالان اتفاق بیفتد و در اکثر موارد به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان پزشکی بهبود می یابد. با این حال اسهال در برخی موارد می تواند جدی و خطرناک باشد و به ویژه در کودکان افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می تواند عوارضی مانند کم آبی بدن را به دنبال داشته باشد. در این مقاله به بررسی دلایل علائم روش های تشخیص درمان و پیشگیری از اسهال می پردازیم و راهکارهای خانگی موثر را برای این مشکل گوارشی ارائه می دهیم.

علائم اسهال

اسهال به طور کلی با افزایش دفعات مدفوع و شل شدن آن مشخص می شود.
علائم شایع اسهال عبارتند از:

• افزایش دفعات مدفوع: به طور معمول بزرگسالان روزانه یک تا سه بار مدفوع دارند. در اسهال دفعات مدفوع ممکن است به سه یا چهار بار در روز یا بیشتر افزایش یابد.
• شل شدن مدفوع: در اسهال مدفوع آبکی شل و رقیق است.
• درد شکم: درد شکم می تواند از درد خفیف تا درد شدید متغیر باشد.
• حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ گاهی همراه با اسهال رخ می دهد.
• تب: تب ممکن است نشانه ای از اسهال باشد به خصوص اگر علت اسهال عفونی باشد.
• کاهش وزن: اسهال مزمن یا طولانی مدت می تواند منجر به کاهش وزن شود.
• کم آبی بدن: کم آبی بدن به دلیل از دست رفتن مایعات بدن در اثر اسهال می تواند علائمی مانند خشکی دهان خستگی سرگیجه و کاهش ادرار را به همراه داشته باشد.

دلایل اسهال

اسهال می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد از جمله:

• عفونت: ویروس ها باکتری ها و انگل ها می توانند باعث اسهال عفونی شوند. این نوع اسهال معمولا به طور ناگهانی شروع می شود و اغلب با تب درد شکم حالت تهوع و استفراغ همراه است. برخی از عوامل عفونی شایع که باعث اسهال می شوند عبارتند از:
  • ویروس: روتاویروس نوروویروس آدنوویروس
  • باکتری: سالمونلا اشریشیا کلی شیگلا کمپیلوباکتر
  • انگل: ژیاردیا کریپتوسپوریدیوم
• مصرف دارو: برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها مسهل ها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) می توانند باعث اسهال شوند.
• اختلالات گوارشی: بیماری های التهابی روده (IBD) مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و بیماری سلیاک می توانند باعث اسهال مزمن شوند.
• سندرم عدم تحمل: سندرم عدم تحمل به لاکتوز عدم تحمل به گلوتن و عدم تحمل به فروکتوز می توانند باعث اسهال شوند.
• عوامل دیگر: دیابت کم کاری تیروئید سرطان روده بزرگ سوء تغذیه جراحی و استرس نیز می توانند باعث اسهال شوند.

تشخیص اسهال

معمولا تشخیص اسهال با شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی انجام می شود. پزشک درباره علائم بیمار سابقه بیماری و داروهای مصرفی سوال خواهد پرسید و معاینه فیزیکی برای بررسی وضعیت عمومی بیمار درد شکم و علائم کم آبی انجام می دهد.

در برخی موارد ممکن است آزمایشات اضافی مانند آزمایش مدفوع کشت مدفوع آندوسکوپی بیوپسی و آزمایش خون برای تشخیص علت اسهال و ارزیابی وضعیت عمومی بیمار انجام شود.

درمان اسهال

درمان اسهال به علت اسهال و شدت علائم بستگی دارد.

درمان اسهال عفونی:

• مصرف مایعات: مهمترین درمان اسهال عفونی جبران مایعات از دست رفته و جلوگیری از کم آبی بدن است.
• مصرف الکترولیت ها: مصرف محلول های الکترولیت مانند ORS (Oral Rehydration Solution) برای جبران الکترولیت های از دست رفته بدن ضروری است.
• داروهای ضد اسهال: در برخی موارد پزشک ممکن است داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید یا دیاروئید را برای کاهش شدت اسهال تجویز کند.
• داروهای ضد میکروبی: اگر علت اسهال عفونی باکتریایی باشد پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.

درمان اسهال ناشی از عوامل دیگر:

• تغییر رژیم غذایی: در اسهال ناشی از عدم تحمل غذایی پرهیز از مصرف مواد غذایی که باعث اسهال می شوند ( مانند لبنیات در عدم تحمل به لاکتوز) ضروری است.
• مصرف دارو: در اسهال ناشی از مصرف دارو پزشک ممکن است نوع دارو را تغییر دهد یا دوز آن را تنظیم کند.
• درمان بیماری زمینه ای: در اسهال ناشی از بیماری های التهابی روده یا سایر اختلالات گوارشی درمان بیماری زمینه ای می تواند به بهبود اسهال کمک کند.

راهکارهای خانگی برای اسهال

در کنار درمان های پزشکی راهکارهای خانگی نیز می تواند برای کاهش شدت اسهال و تسریع بهبودی مفید باشد:

• مصرف مایعات: مصرف آب آب میوه رقیق شده چای رقیق شده آبگوشت و سوپ برای جبران مایعات از دست رفته ضروری است.
• مصرف محلول ORS: مصرف ORS برای جبران الکترولیت های از دست رفته بدن بسیار مفید است.
• مصرف غذاهای کم چرب: مصرف غذاهای کم چرب مانند برنج سفید نان تست ماکارونی موز و سیب زمینی پخته شده می تواند به کاهش شدت اسهال کمک کند.
• پرهیز از مصرف غذاهای نفخ آور: از مصرف غذاهای نفخ آور مانند لوبیا کلم پیاز و کلم بروکلی باید اجتناب کرد.
• مصرف زنجبیل: زنجبیل دارای خاصیت ضد تهوع و ضد التهاب است و می تواند به کاهش علائم اسهال کمک کند. می توانید زنجبیل را به صورت چای عصاره یا تخم زنجبیل مصرف کنید.
• مصرف چای بابونه: چای بابونه دارای خاصیت آرام بخش و ضد التهاب است و می تواند به کاهش درد شکم و التهاب روده کمک کند.
• استراحت: استراحت کافی به بدن شما برای بهبودی از اسهال کمک می کند.
• شستشوی دست ها: به طور مرتب دست های خود را با آب و صابون بشویید تا از انتشار عفونت ها و جلوگیری از ابتلا به اسهال پیشگیری کنید.

پیشگیری از اسهال

• مصرف آب و غذا سالم: مصرف آب سالم و غذاهای پخته شده به طور کامل برای جلوگیری از ابتلا به اسهال بسیار مهم است.
• شستشوی دست ها: قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از توالت به طور مرتب دست های خود را با آب و صابون بشویید.
• پخت و پز صحیح غذا: گوشت و مرغ را به طور کامل بپزید تا از آلودگی میکروبی جلوگیری شود.
• شستشوی میوه و سبزیجات: قبل از مصرف میوه و سبزیجات را به طور کامل با آب بشویید.
• مصرف مکمل های پروبیوتیک: مصرف مکمل های پروبیوتیک می تواند به حفظ تعادل باکتری های خوب در دستگاه گوارش کمک کند.

جدول راهنمایی برای انتخاب رژیم غذایی در اسهال:

گروه غذایی	قابل مصرف	ممنوع
میوه ها	سیب پخته شده موز پوره سیب	توت فرنگی هلو آلو
سبزیجات	سیب زمینی پخته شده هویج پخته شده	کلم بروکلی کلم اسفناج لوبیا پیاز
غلات	برنج سفید نان تست ماکارونی	غلات کامل نان سبوس دار
پروتئین	گوشت مرغ پخته شده ماهی	گوشت قرمز تخم مرغ
نوشیدنی ها	آب چای رقیق شده آب میوه رقیق شده محلول ORS	نوشیدنی های گازدار قهوه الکل

نتیجه گیری

اسهال یک مشکل گوارشی شایع است که می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در اکثر موارد اسهال به طور طبیعی و بدون نیاز به درمان پزشکی بهبود می یابد. با این حال در برخی موارد اسهال می تواند جدی و خطرناک باشد و به ویژه در کودکان افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند می تواند عوارضی مانند کم آبی بدن را به دنبال داشته باشد.

با رعایت نکات پیشگیری و درمان مناسب می توان از ابتلا به اسهال جلوگیری و علائم آن را کاهش داد.

پرسش و پاسخ

سوال 1: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

پاسخ: اگر اسهال شما به مدت بیش از دو روز ادامه یافت یا با علائمی مانند تب بالا خون در مدفوع حالت تهوع و استفراغ شدید درد شدید شکم کم آبی شدید و کاهش وزن همراه بود باید به پزشک مراجعه کنید.

سوال 2: آیا اسهال قابل پیشگیری است؟

پاسخ: با رعایت نکات بهداشتی و پیشگیری می توان از ابتلا به اسهال جلوگیری کرد. شستشوی دست ها قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از توالت مصرف آب و غذا سالم و پخت و پز صحیح غذا از مهم ترین راه های پیشگیری از اسهال هستند.

سوال 3: چه داروهایی برای درمان اسهال مناسب هستند؟

پاسخ: نوع دارو و دوز آن باید توسط پزشک تعیین شود. داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید و دیاروئید برای کاهش شدت اسهال ممکن است توسط پزشک تجویز شوند. در صورت وجود عفونت باکتریایی پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.