برای رفع اسهال چه بخوریم
اسهال: راهکارهای تغذیه‌ای برای تسکین و درمان
اسهال، وضعیتی شایع است که با مدفوع شل یا آبکی و افزایش دفعات مدفوع مشخص می‌شود. این عارضه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و از چند ساعت تا چند روز طول بکشد. در اکثر موارد، اسهال خفیف است و با مراقبتهای خانگی به سرعت برطرف می‌شود. با این حال، در برخی موارد، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد و نیاز به مراقبتهای پزشکی دارد.
علائم اسهال
علائم اسهال می‌تواند متفاوت باشد، اما علائم رایج شامل موارد زیر است:
- مدفوع شل یا آبکی
- افزایش دفعات مدفوع
- درد شکم
- نفخ
- تهوع و استفراغ
- تب
- بی‌حالی
- کم‌آبی
تشخیص اسهال
تشخیص اسهال معمولاً با شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی انجام می‌شود. پزشک سوالاتی در مورد علائم، تاریخچه پزشکی و عادات غذایی بیمار می‌پرسد. در صورت لزوم، آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش مدفوع، آزمایش خون یا سایر آزمایش‌ها انجام می‌شود تا علت اسهال مشخص شود.
درمان اسهال
هدف از درمان اسهال، تسکین علائم و جلوگیری از کم‌آبی است. روش‌های درمانی اسهال به علت اسهال و شدت علائم بستگی دارد.
درمان‌های دارویی:
- داروهای ضد اسهال: داروهایی مانند لوپرامید و دیفنوکسیلات باعث کاهش حرکات روده و کاهش تعداد دفعات مدفوع می‌شوند.
- داروهای ضد باکتری: در صورت وجود عفونت باکتریایی، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
- داروهای ضد قارچی: در صورت وجود عفونت قارچی، پزشک ممکن است داروهای ضد قارچی تجویز کند.
- داروهای ضد ویروسی: در صورت وجود عفونت ویروسی، پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی تجویز کند.
درمان‌های خانگی:
- مصرف مایعات زیاد: برای جلوگیری از کم‌آبی، مصرف آب، آبمیوه، آب شور، محلول‌های دهانی، چای و سوپ توصیه می‌شود.
- مصرف غذاهای کم‌چرب: غذاهای غنی از چربی می‌توانند اسهال را تشدید کنند. غذاهای کم‌چرب مانند برنج، نان، سیب‌زمینی، موز و ماکارونی برای حفظ تعادل الکترولیتی و کاهش علائم اسهال مفید هستند.
- مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک: پروبیوتیک‌ها میکروب‌های مفید هستند که به تعادل باکتری‌های روده کمک می‌کنند. غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند ماست، کفیر، کلم ترش و kimchi می‌توانند به درمان اسهال کمک کنند.
- استراحت: استراحت کافی به بدن کمک میکند تا انرژی خود را برای بهبودی بازیابی کند.
- جلوگیری از مصرف مواد غذایی تحریک‌کننده: غذاهایی مانند قهوه، نوشابه، الکل، غذاهای چرب و غذاهای تند می‌توانند اسهال را تشدید کنند.
جدول راهنمای غذایی برای اسهال
| گروه غذایی | غذاهای مجاز | غذاهای غیرمجاز |
|---|---|---|
| میوه | موز، سیب پخته شده، هندوانه، موز، سیب پخته شده، هندوانه، موز، سیب پخته شده، هندوانه | توت فرنگی، انگور، مرکبات، کیوی، آلو |
| سبزیجات | سیب‌زمینی پخته شده، هویج پخته شده، کدو تنبل پخته شده، اسفناج پخته شده | کلم بروکلی، کلم، فلفل دلمه ای، گوجه فرنگی |
| غلات | برنج، نان سفید، ماکارونی، بلغور | سبوس، ذرت، نان چاودار |
| گوشت و مرغ | گوشت بدون چربی، مرغ بدون پوست، ماهی | گوشت قرمز چرب، مرغ با پوست، غذاهای فرآوری شده |
| لبنیات | ماست بدون چربی، پنیر نرم | شیر، بستنی، پنیر چرب |
پیشگیری از اسهال
- شستن مرتب دست‌ها: قبل و بعد از غذا خوردن، استفاده از توالت و تماس با حیوانات خانگی، دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشویید.
- مصرف آب سالم: فقط از آب آشامیدنی سالم و تصفیه شده استفاده کنید.
- پخت کامل غذا: غذاهای گوشتی و دریایی را به طور کامل بپزید تا از بین رفتن میکروب‌ها اطمینان حاصل شود.
- شستن میوه‌ها و سبزیجات: قبل از مصرف، میوه‌ها و سبزیجات را به طور کامل با آب بشویید.
- جلوگیری از مصرف غذاهای فاسد: از مصرف غذاهایی که بوی نامطبوع، رنگ غیرطبیعی یا ظاهر غیرطبیعی دارند خودداری کنید.
- واکسن‌های مسافرتی: در سفر به مناطق مختلف، از واکسن‌های لازم برای پیشگیری از اسهال مسافرتی استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
اسهال یک عارضه شایع است که معمولا با مراقبتهای خانگی به سرعت برطرف می‌شود. اما در برخی موارد می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشد. با مصرف مایعات زیاد، مصرف غذاهای کم‌چرب و استراحت، می‌توان علائم اسهال را تسکین داد. برای پیشگیری از اسهال، شستن مرتب دست‌ها، مصرف آب سالم، پخت کامل غذا، شستن میوه‌ها و سبزیجات و مراقبت از بهداشت غذایی بسیار مهم است. در صورت بروز اسهال شدید، تب بالا، خون در مدفوع، کم‌آبی شدید یا علائم دیگر، به پزشک مراجعه کنید.
پرسش و پاسخ
1. چه زمانی باید برای اسهال به پزشک مراجعه کنم؟
در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال شدید با تب بالا
- خون یا مخاط در مدفوع
- کم‌آبی شدید (خشکی دهان، تشنگی شدید، کاهش ادرار، سرگیجه)
- علائم دیگر مانند درد شکم شدید، استفراغ شدید، بی‌حالی شدید
2. آیا مصرف داروهای ضد اسهال برای همه افراد مناسب است؟
خیر. مصرف داروهای ضد اسهال برای همه افراد مناسب نیست. در صورت وجود اسهال با تب، خون در مدفوع یا علائم دیگر، بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارو، با پزشک مشورت کنید.
3. آیا اسهال در کودکان خطرناک‌تر است؟
بله. اسهال در کودکان می‌تواند بسیار خطرناک باشد، زیرا خطر کم‌آبی در کودکان بسیار بیشتر است. در صورت بروز اسهال در کودکان، لازم است به سرعت به پزشک مراجعه کنید.