تئوری انتخاب ویلیام گلاسر
تئوری انتخاب: راهی برای کنترل زندگی
همه ما دوست داریم زندگی بهتری داشته باشیم زندگی ای پر از شادی رضایت و روابط سالم. اما گاهی اوقات زندگی طبق خواسته های ما پیش نمی رود. احساسات منفی مثل اضطراب خشم افسردگی و ناامیدی ما رو درگیر می کنه و مانع از رسیدن به اهدافمون می شه.
تئوری انتخاب ویلیام گلاسر یه راه حل قدرتمند برای این چالش هاست. این تئوری به ما یاد می دهه که زندگی ما نتیجه انتخاب های خودمون هست نه چیز دیگری. با درک این موضوع ما می تونیم یاد بگیریم که مسئولیت زندگی خودمون رو بر عهده بگیریم و با اتخاذ انتخاب های بهتر به سمت زندگی ای که می خواهیم حرکت کنیم.
مبانی تئوری انتخاب
تئوری انتخاب در دهه ۱۹۶۰ توسط روانشناس آمریکایی ویلیام گلاسر مطرح شد. این تئوری از این اصل ساده شروع می شه: انسان ها موجودات نیازمند هستند و همیشه به دنبال برآوردن نیازهای خودشون هستند.
مهم ترین نیازهای انسان به این شرح هست:
- احساس تعلق: نیاز به احساس محبت و پذیرش از جانب دیگران
- احساس قدرت: نیاز به احساس توانایی استقلال و موثر بودن
- احساس سرگرمی: نیاز به انجام کارهایی که لذت بخش هستند
- احساس آزادی: نیاز به احساس انتخاب و کنترل زندگی خودمون
- احساس بقا: نیاز به احساس ایمنی و امنیت
تئوری انتخاب بر این باور است که همه ما مسئول انتخاب هایی هستیم که در زندگی انجام می دیم. این انتخاب ها بر اساس نیازهای ما و نحوه برآورده کردن اون ها توسط ما هستند.
چطور تئوری انتخاب می تونه به ما کمک کنه؟
تئوری انتخاب یه راه حل برای مشکلات احساسی رفتاری و روابطی ما هست. این تئوری به ما کمک می کنه تا:
- مسئولیت زندگی خودمون رو بر عهده بگیریم
- انتخاب های بهتری در زندگی انجام بدیم
- روابط سالم تری با دیگران برقرار کنیم
- رضایت و شادی بیشتری در زندگی تجربه کنیم
چهار مرحله مهم تئوری انتخاب
تئوری انتخاب از چهار مرحله مهم تشکیل شده است:
۱. آگاهی از نیازها: اولین قدم برای انجام انتخاب های بهتر آگاهی از نیازهای خودمون هست. ما باید بشناسیم که چه نیازهایی داریم و چه چیزهایی ما رو خوشحال می کنه.
۲. ارزیابی انتخاب ها: بعد از آگاهی از نیازها باید انتخاب ها مون رو ارزیابی کنیم. ما باید بپرسیم که هر انتخاب چطور نیازهای ما رو برآورده می کنه.
۳. انتخاب جدید: ما می تونیم با ارزیابی انتخاب ها مون به انتخاب های جدیدی برسیم که بهتر نیازهای ما رو برآورده می کنن.
۴. ارزیابی نتایج: در آخر باید نتایج انتخاب ها مون رو ارزیابی کنیم و به این سوال پاسخ بدیم که آیا انتخاب ما به ما کمک کرده یا نه.
تکنیک های تئوری انتخاب
تئوری انتخاب تکنیک های مختلفی رو برای تغییر رفتار و انجام انتخاب های بهتر معرفی می کنه. برخی از مهم ترین این تکنیک ها شامل:
- شناسایی احساسات: یاد بگیرید که احساسات خودتون رو به درستی شناسایی کنید. این کار به شما کمک می کنه تا بهتر انتخاب های تون رو درک کنید.
- تغییر زبان خودتون: از زبان مثبت و کارآمد برای صحبت با خودتون و دیگران استفاده کنید.
- تمرین مداوم: تغییر رفتار و انتخاب انجام دادن مطابق با تئوری انتخاب نیاز به تمرین مداوم داره.
- تعیین اهداف واقعی: اهداف خودتون رو به صورت واقعی و قابل دسترسی تعیین کنید.
- ساختن روابط سالم: روابط سالم با دیگران می تونه در انجام انتخاب های بهتر به شما کمک کنه.
برنامه ریز برای انتخاب بهتر
حالا که با مبانی تئوری انتخاب آشنا شدیم می تونیم یک برنامه ریز برای خودمون تعیین کنیم تا با استفاده از این تئوری انتخاب های بهتری در زندگی انجام بدیم.
۱. نیازهای خودتون رو شناسایی کنید
از خودتون بپرسید که چه چیزهایی برای شما مهم هستند؟
- چه چیزهایی شما رو خوشحال می کنه؟
- چه چیزهایی به شما احساس تعلق قدرت سرگرمی و آزادی می دهند؟
۲. انتخاب های تون رو ارزیابی کنید
از خودتون بپرسید که انتخاب های تون چطور نیازهای تون رو برآورده می کنن؟
- آیا انتخاب ها تون به شما احساس خوب می دهند؟
- آیا انتخاب ها تون به شما کمک می کنن که اهداف تون رو به دست بیارید؟
۳. انتخاب جدید انجام بدید
اگر انتخاب های تون به شما کمک نمی کنن یا شما رو خوشحال نمی کنن وقت شه که انتخاب های جدیدی انجام بدید.
- به این فکر کنید که چه انتخاب جدیدی می تونه بهتر نیازهای تون رو برآورده کنه.
۴. نتایج رو ارزیابی کنید
بعد از اینکه انتخاب جدید انجام دادید نتایج اون رو ارزیابی کنید.
- آیا این انتخاب به شما کمک کرده یا نه؟
- اگر نه با خودتون فکر کنید که چه انتخاب جدیدی می تونه بهتر عمل کنه.
تئوری انتخاب و ارتباطات
تئوری انتخاب به ما کمک می کنه که ارتباطات سالم تری با دیگران برقرار کنیم. ما می تونیم با توجه به این تئوری در ارتباطات مون از زبان مثبت و کارآمد استفاده کنیم و به انتخاب های دیگران احترام بگذاریم.
مزایای تئوری انتخاب
تئوری انتخاب مزایای متعددی داره:
- کنترل شخصی بالا: تئوری انتخاب به شما کمک می کنه که کنترل زندگی خودتون رو بر عهده بگیرید.
- رضایت و شادی بیشتر: با انجام انتخاب های بهتر می تونید رضایت و شادی بیشتری در زندگی تجربه کنید.
- روابط سالم تر: تئوری انتخاب به شما کمک می کنه که روابط سالم تر و موفق تری با دیگران برقرار کنید.
محدودیت های تئوری انتخاب
تئوری انتخاب هم مثل هر تئوری دیگری محدودیت هایی داره. برخی از محدودیت های این تئوری شامل:
- عدم توجه به عوامل خارجی: این تئوری به عوامل خارجی مثل شرایط اقتصادی و اجتماعی کمتر توجه می کنه.
- تکیه بر خودآگاهی: این تئوری تکیه بر خودآگاهی و خودشناسی دارد.
- عدم توجه به مشکلات روانی: این تئوری به مشکلات روانی مثل اختلال افسردگی یا اضطراب به صورت مستقیم نمی پردازه.
نکاتی برای موفقیت با تئوری انتخاب
برای موفقیت با تئوری انتخاب می تونید به نکات زیر توجه کنید:
- صبر و حوصله به خرج بدید: تغییر رفتار و انجام انتخاب های بهتر زمان می بره.
- با خودتون صادق باشید: با خودتون صادق باشید و از خودتون بپرسید که واقعا چه چیزهایی برای شما مهم هستند.
- از دیگران کمک بگیرید: از دوستان خانواده و درمانگر کمک بگیرید.
- از منابع متنوع استفاده کنید: کتاب ها مقالات و ویدیوهایی رو که در مورد تئوری انتخاب هستند مطالعه کنید.
جدول نیازهای اساسی و راه های برآورده کردن اون ها
| نیاز | راه های برآورده کردن نیاز |
|---|---|
| احساس تعلق | ارتباط با خانواده و دوستان عضویت در گروه ها و باشگاه ها |
| احساس قدرت | انجام کارهایی که به ما احساس توانایی و موفقیت می دهند |
| احساس سرگرمی | انجام فعالیت های لذت بخش مثل ورزش موسیقی و هنر |
| احساس آزادی | انتخاب کردن و کنترل زندگی خودمون به صورت مستقل |
| احساس بقا | ایجاد احساس امنیت و پایداری در زندگی |
نتیجه گیری
تئوری انتخاب یه ابزار قدرتمند برای کنترل زندگی مون و رسیدن به اهداف مون هست. این تئوری به ما کمک می کنه که مسئولیت زندگی خودمون رو بر عهده بگیریم و با انجام انتخاب های بهتر به سمت زندگی ای که می خواهیم حرکت کنیم.
پرسش و پاسخ
۱. تئوری انتخاب با سایر تئوری های روانشناسی چه تفاوت هایی داره؟
تئوری انتخاب به برخلاف سایر تئوری های روانشناسی که به عوامل خارجی مثل تجارب گذشته یا عوامل ژنتیکی تکیه دارند بر انتخاب های انسان در حال حاضر تاکید می کنه.
۲. چطور می تونم از تئوری انتخاب در روابط خودم با دیگران استفاده کنم؟
تئوری انتخاب به ما یاد می ده که رفتار دیگران رو نمی تونیم کنترل کنیم اما می تونیم انتخاب های خودمون رو برای واکنش به رفتار اون ها تغییر بدیم.
۳. آیا تئوری انتخاب برای همه انسان ها مناسب هست؟
تئوری انتخاب یک ابزار قدرتمند هست اما مثل هر ابزار دیگری ممکن هست برای همه مناسب نباشه. در صورتی که با مشکلات روانی شدیدی مواجه هستید مناسب هست که با یک درمانگر مشاوره کنید.