درماندگی آموخته شده
درماندگی آموخته شده: وقتی مغزمون به ما میگه "نمی تونم!"
تو زندگی همه ما با چالش های مختلفی روبه رو می شیم. گاهی وقت ها این چالش ها قدرت ما رو آزمایش می کنن.
اما یه حالت ذهنی مخصوص وجود داره که می تونه ما رو در مقابل مشکلات ضعیف و ناتوان کنه. این حالت ذهنی "درماندگی آموخته شده" نام داره.
درماندگی آموخته شده: وقتی مغزمون به ما میگه "نمی تونم!"
فرض کن تو هر بار که سعی می کنی با یه موضوع جدید کنار بیای با شکست مواجه میشی. یواش یواش تو خودت میگی "من نمی تونم این کارو انجام بدم".
این همون حالت "درماندگی آموخته شده" هست. یعنی تو به این نتیجه رسیدی که هیچ تلاشی به نتیجه نمی رسه و احساس ناتوانی تو رو فرا گرفته.
درماندگی آموخته شده چطور ایجاد میشه؟
سه عامل اصلی در ایجاد این حالت ذهنی نقش دارن:
1. عدم کنترل: وقتی احساس کنیم که کنترل هیچ چیزی رو در زندگی مون نداریم احتمال ایجاد درماندگی آموخته شده بیشتر میشه. مثل اینکه با هر تلاشی که می کنیم نتیجه مشابه قبلی رو به دست می آریم.
2. تکرار شکست ها: تجربه مداوم شکست و عدم موفقیت در کوشش هامون احساس ناامیدی و درماندگی رو در ما افزایش می ده و باور میکنیم که هیچ وقت موفق نمی شویم.
3. بی تفاوتی: وقتی احساس کنیم که تلاش ما هیچ تاثیری در نتیجه نداره کم کم انگیزه خودمون رو از دست می دیم. این موضوع می تونه به "بی تفاوتی آموخته شده" منجر بشه که باعث میشه ما از کوشش برای رسیدن به اهدافمون منصرف بشیم.
علائم درماندگی آموخته شده:
-
احساس ناتوانی و بی ارزشی: احساس میکنیم که هیچ ارزشی نداریم و برای هیچ کاری مناسب نیستیم.
-
احساس بی تفاوتی و عدم انگیزه: انگیزه خودمون رو برای رسیدن به اهداف و روی خودمون برای تغییر از دست می دیم.
-
عدم اعتماد به نفس: به توانایی خودمون برای موفقیت و انجام کارها اعتماد نداریم.
-
احساس یأس و ناامیدی: احساس میکنیم که هیچ امیدی برای تغییر وضعیت و رسیدن به اهداف مون وجود نداره.
-
اجتناب از چالش ها: از مواجه با مشکلات و چالش ها فرار می کنیم و ترجیح می دیم در منطقه امنیت خودمون بمونیم.
-
به تعویق انداختن کارها: به خاطر احساس ناتوانی کارهامون رو به تعویق می اندازیم.
- عدم تلاش و کوشش برای بهبود خودمون: انگیزه خودمون رو برای یادگیری مهارت های جدید و بهبود خودمون از دست می دیم.
چطور می تونیم درماندگی آموخته شده رو تغییر بدیم؟
با وجود مشکلات و چالش ها می تونیم با تغییر نگرش و انجام برخی کارها این حالت ذهنی رو تغییر بدیم.
در این مورد یه حقیقت وجود داره که باید در ذهن داشته باشیم: "هیچ کسی از اول تخصصی نبوده!"
تغییر نگرش:
1. باور به توانایی خودمون: اولین قدم اینه که به توانایی خودمون برای رسیدن به اهدافمون باور داشته باشیم. یادمون باشه که ما از هر کسی که به شروع سفر خودش فکر میکنه قوی تر و تواناتر هستیم!
2. تغییر ذهنیت: به جای تمرکز روی شکست ها بر نقاط قوت خودمون تمرکز کنیم. یادمون باشه که "هر شکست یک گام نزدیک به موفقیت هست!"
3. هدف گذاری واقعی: اهداف کوچک و قابل حصول برای خودمون تعریف کنیم تا احساس موفقیت و انگیزه برای ادامه کار رو داشته باشیم.
4. تجسم موفقیت: خودمون رو در حال رسیدن به اهدافمون تجسم کنیم و با این تصاویر ذهنی انگیزه خودمون رو افزایش بدیم.
تکنیک های مفید:
-
یادگیری از اشتباهات: از شکست ها مون به عنوان تجربه یادگیری استفاده کنیم و با توجه به اشتباهات استراتژی خودمون رو برای رسیدن به اهدافمون تغییر بدیم.
-
تمرین مستمر: تمرین مستمر و انجام کارها حتی با تفاوت های کوچک باعث ایجاد اعتماد به نفس و انگیزه میشه.
-
درخواست کمک: از افراد مناسب و کارشناسان برای کمک و راهنمایی استفاده کنیم.
- پاداش دهی: برای خودمون در مسیر رسیدن به اهداف پاداش های مناسب تعریف کنیم تا انگیزه مون برای ادامه کار حفظ بشه.
نمونه هایی از درماندگی آموخته شده:
درماندگی آموخته شده در زمینه های مختلف مثل تحصیل شغل و روابط شخصی خود رو نشون میده.
مثلاً یه دانش آموز که در هر بار آزمون با نتایج ضعیف مواجه میشه ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا بشه و انگیزه خودش رو برای مطالعه و رسیدن به نتایج بهتر از دست بده.
یا یه کارمند که در محیط کار با احساس عدم کنترل و تکرار شکست ها مواجه میشه ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا بشه و احساس میکنه که هیچ تلاشی برای پیشرفت و رشد خودش در شغل نتایج مثبت رو در پی نداره.
در چه زمینه هایی بیشتر احتمال درماندگی آموخته شده وجود داره؟
| زمینه | توضیحات |
|---|---|
| تحصیل | دانش آموزان ممکن هست در صورت مواجه با مشکلات یادگیری عدم ارائه راه حل و کمک و تکرار شکست ها به درماندگی آموخته شده مبتلا بشن. |
| شغل | کارمندانی که در محیط کار با احساس عدم کنترل و تکرار شکست ها مواجه میشن ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا بشن . |
| روابط شخصی | افرادی که در روابط شخصی با احساس عدم کنترل و تکرار شکست ها مواجه میشن ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا بشن . |
درماندگی آموخته شده و افسردگی:
درماندگی آموخته شده می تونه به عوامل خطر برای افسردگی منجر بشه. افرادی که به درماندگی آموخته شده مبتلا هستن احساس ناامیدی بی ارزشی و عدم کنترل دارن که همه این عوامل می تونه به افسردگی منجر بشه.
چطور از درماندگی آموخته شده جلوگیری کنیم؟
-
یادگیری مهارت های حل مسئله: با یادگیری مهارت های حل مسئله میتونیم با مشکلات و چالش ها روبه رو بشیم و راه حل مناسب برای انجام کارها رو پیدا کنیم.
-
ارتباط با افراد مثبت: ارتباط با افرادی که نگرش مثبت و انگیزه دارن می تونه انگیزه ما رو برای رسیدن به اهدافمون افزایش بده.
- توجه به موفقیت ها و پیشرفت های کوچک: با توجه به موفقیت ها و پیشرفت های کوچک انگیزه خودمون رو برای ادامه کار حفظ کنیم و به توانایی خودمون برای رسیدن به اهداف باور داشته باشیم.
نتیجه گیری:
درماندگی آموخته شده یه حالت ذهنی منفی هست که می تونه بر زندگی ما تاثیر منفی بگذاره. اما با تغییر نگرش تلاش مستمر و تمرکز بر نقاط قوت خودمون می تونیم این حالت ذهنی رو تغییر بدیم و با اعتماد به نفس و انگیزه به اهدافمون رسیده و زندگی موفق تری رو تجربه کنیم.
پرسش و پاسخ:
1. درماندگی آموخته شده در کودکان چطور به وجود می آید؟
درماندگی آموخته شده در کودکان ممکن هست به خاطر عدم ارائه راه حل و کمک و تکرار شکست ها در زمینه های مختلف مثل تحصیل و بازی به وجود بیاد. مثلاً یه کودک که در بازی با همسالانش همیشه با شکست مواجه میشه و احساس میکنه که هیچ تلاشی برای پیروزی نتایج مثبت رو در پی نداره ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا بشه.
2. آیا درماندگی آموخته شده قابل درمان هست؟
بله درماندگی آموخته شده قابل درمان هست. با تغییر نگرش انجام تمرینات و تکنیک های مناسب می تونیم این حالت ذهنی رو تغییر بدیم و با اعتماد به نفس و انگیزه به اهدافمون رسیده و زندگی موفق تری رو تجربه کنیم.
3. چطور میتونم مطمئن بشم که به درماندگی آموخته شده مبتلا نیستم؟
اگر احساس میکنید که انگیزه و اعتماد به نفس خودتون رو از دست داده اید و احساس میکنید که هیچ تلاشی نتیجه مثبت نداره ممکن هست به درماندگی آموخته شده مبتلا باشید. در این صورت بهتره با یه مشاور یا روانشناس مشورت کنید.