جان واتسون
جان واتسون: پدر رفتارگرایی
جان بی. واتسون روانشناسی که در سال 1878 متولد شد در دنیای روانشناسی مثل یه بمب ترکید! 💥 اون با یه ایده خلاقانه همه چیز رو به چالش کشید و به یه چالش بزرگ تبدیل شد.
او اعتقاد داشت که روانشناسی باید یه علم "واقعی" باشه نه یه علم فلسفی. به نظر واتسون فقط رفتار انسان قابل مشاهده و اندازه گیری بود و ما نباید درباره ی افکار احساسات و انگیزه های درونی حدس بزنیم. این موضوع یه موج جدید در روانشناسی به وجود آورد: رفتارگرایی.
1. از کجا شروع کنیم؟
مطمئناً واتسون یه "انقلابی" بود اما حقیقتش خیلی هم " دیوانه" نیست. به جای حرف های پیچیده و مبهم درباره ی ذهن واتسون قصد داشت به مشکلات واقعی آدم ها با یه روش عملی و قابل تکرار کمک کنه.
2. تولد رفتارگرایی:
این "انقلاب" با یه آزمایش معروف شروع شد: "آزمایش کوچک آلبرت". واتسون با استفاده از صدای بلند و شوک به یک نوزاد کوچک ترس از موش سفید رو در اون ایجاد کرد.
3. الگوی "محرک-واکنش" (S-R):
واتسون با الگوی "محرک-واکنش" (S-R) خورشید روانشناسی رو از خواب بیدار کرد! به نظر اون هر رفتاری نتیجه ی یک محرک خارجی بود و ما می تونستیم با تغییر محرک ها رفتار رو کنترل کنیم.
4. پیام واتسون برای ما:
واتسون می گفت: "من می تونم هر کودکی رو به هر شغلی که می خواهم تبدیل کنم چه پزشک باشه یا دزد یا هنرمند!" این جمله ممکنه خنده دار به نظر برسه اما هدف واتسون این بود که به ما بفهمانه که محیط و تجربه نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت و رفتار ما دارن.
5. یادگیری و تمرین مهم ترین عامل:
واتسون اهمیت یادگیری و تمرین رو به شدت تاکید کرد. به نظر او هر کسی می تواند با یادگیری و تمرین رفتارهای جدید و مطلوب رو کسب کنه.
6. با رفتارگرایی چطور بهتر زندگی کنیم؟
میدونی واتسون یه "جادوگر" نیست که با یه تلقین مشکلات ما رو حل کنه! اما او به ما یاد داد که برای تغییر رفتار باید به اصول یادگیری و تمرین توجه کنیم. این رو می تونیم با یه مثال توضیح بدیم:
- مثال: اگر می خواهید اعتماد به نفس خودتان رو افزایش دهید باید به خودتان برای انجام کارهایی که از انجام آنها ترس دارید موفقیت انجام کارهایی که از انجام آنها ترس دارید پاداش دهید.
- مثال: اگر می خواهید عادت به خوردن غذاهای سالم را کسب کنید باید هر روز حداقل یک غذا سالم را در رژیم غذایی خودتان گنجانده و به مرور این عادت را تقویت کنید.
7. قوانین یادگیری و تمرین در رفتارگرایی
- تقویت مثبت: با پاداش دادن به رفتار مطلوب احتمال تکرار اون رو افزایش می دهیم.
- تقویت منفی: با حذف یک محرک منفی احتمال تکرار رفتار مطلوب رو افزایش می دهیم.
- تنبیه مثبت: با اضافه کردن یک محرک منفی احتمال تکرار رفتار نامطلوب رو کاهش می دهیم.
- تنبیه منفی: با حذف یک محرک مثبت احتمال تکرار رفتار نامطلوب رو کاهش می دهیم.
8. یادگیری مستقل و تمرین مداوم:
واتسون اعتقاد داشت که هر کسی می تواند با یادگیری مستقل و تمرین مداوم رفتار خود رو تغییر دهد. او روش "آزمایش و خطا" رو به عنوان یه ابزار مهم برای یادگیری معرفی کرد.
9. محدودیت های رفتارگرایی:
رفتارگرایی به عنوان یک رویکرد مهم در روانشناسی محدودیت هایی هم دارد. به نظر برخی از روان شناسان رفتارگرایی به درستی تمام جنبه های روان انسان رو در نظر نمی گیرد و به خصوص به نقش افکار و احساسات در شکل گیری رفتار توجه کافی نمیکند.
10. مهم ترین نکات درباره ی واتسون:
- او با ایده های جدید انقلابی در روانشناسی ایجاد کرد.
- او با استفاده از روش علمی رفتار انسان رو مطالعه کرد.
- او اهمیت یادگیری و تمرین رو برای تغییر رفتار تأکید کرد.
- او با ایجاد مکتب رفتارگرایی زمینه را برای پیشرفت روانشناسی در جهت کاربردی شدن آن مهیا کرد.
جدول خلاصه:
| مفاهیم کلیدی | توضیحات |
|---|---|
| رفتارگرایی | مطالعه رفتار قابل مشاهده انسان بدون توجه به جنبه های درونی مثل افکار و احساسات |
| الگوی محرک-واکنش (S-R) | هر رفتاری نتیجه یک محرک خارجی است |
| تقویت مثبت | با پاداش دادن به رفتار مطلوب احتمال تکرار اون رو افزایش می دهیم |
| تقویت منفی | با حذف یک محرک منفی احتمال تکرار رفتار مطلوب رو افزایش می دهیم |
| تنبیه مثبت | با اضافه کردن یک محرک منفی احتمال تکرار رفتار نامطلوب رو کاهش می دهیم |
| تنبیه منفی | با حذف یک محرک مثبت احتمال تکرار رفتار نامطلوب رو کاهش می دهیم |
نتیجه گیری:
جان واتسون یه روانشناس "انقلابی" بود که با ایده های جدید انقلابی در روانشناسی ایجاد کرد. او با استفاده از روش علمی رفتار انسان رو مطالعه کرد و اهمیت یادگیری و تمرین رو برای تغییر رفتار تأکید کرد. اگرچه رفتارگرایی محدودیت هایی دارد اما با استفاده از اصول یادگیری و تمرین می تونیم به خودمون کمک کنیم و رفتارهای جدید و مطلوب رو کسب کنیم.
پرسش و پاسخ:
-
1. آیا محدودیت های رفتارگرایی اون رو بی ارزش می کنه؟
خیر محدودیت های هر نظریه رو نباید با بی ارزش بودن اون نظریه اشتباه بگیریم. رفتارگرایی با اینکه تمام جنبه های ذهن انسان رو شامل نمی شه اما به ما ابزار مهمی برای مطالعه و تغییر رفتار می دهد.
-
2. آیا می تونیم بدون دانستن افکار و احساسات رفتار رو تغییر بدیم؟
بله ما می تونیم با تغییر محرک ها و استفاده از اصول یادگیری رفتار رو بدون دانستن افکار و احساسات تغییر بدیم.
-
3. آیا واتسون واقعا قصد داشت که هر کودکی رو به هر شغلی تبدیل کنه؟
واتسون با این جمله می خواست اهمیت محیط و تجربه رو در شکل گیری شخصیت و رفتار انسان تأکید کنه. او قصد نداشت که هر کسی رو به هر شغلی تبدیل کنه بلکه می خواست به ما بگه که می تونیم با یادگیری و تمرین رفتارهای جدید و مطلوب رو کسب کنیم.