اعتیاد چیست
اعتیاد: وقتی "یه دونه" دیگه "یه دونه" نیست!
همه ما "یه دونه" داریم! یه چیز که معمولا ازش لذت می بریم و احساس خوبیه رو بهمون میده. اما "یه دونه" وقتی تبدیل به "یه عادت" میشه و بعد "یه نیاز" و بعد "یه وابستگی" و بعد "یه مصیبت" اون وقت ما با "اعتیاد" روبرو هستیم.
اعتیاد فقط به "مواد مخدر" مربوط نیست. اعتیاد می تونه به هر چیزی که باعث احساس خوب و "لذت" موقت میشه اتفاق بیفته از بازی های رایانه ای تا شکلات و حتی اینترنت!
اعتیاد یه مغز خسته و یه روح بی قرار
مغز ما مثل یه ماشین ظریف هست که با انتشار ماده های شیمیایی مختلف احساساتی مثل شادی غم ترس و لذت رو ایجاد می کنه. وقتی ما از "چیزی" لذت می بریم مغز ما ماده ای به اسم "دوپامین" رو ترشح می کنه که باعث احساس خوشحالی و رضایت میشه.
اما در اعتیاد این مکانیسم به هم می ریزه. مغز به جای ترشح دوپامین در مواقع لازم برای جبران کاهش دوپامین در نتیجه استفاده مکرر از "ماده" اعتیادآور به دوزهای بالاتری از اون ماده نیاز داره.
این طوری میشه که "یه دونه" تبدیل به "یه دوز" میشه و "یه دوز" تبدیل به "یه وابستگی".
نشانه های اعتیاد: وقتی "یه دونه" به "یک مصیبت" تبدیل میشه
اعتیاد همون طور که گفتیم تنها به مواد مخدر مربوط نیست و نشانه های اون میتونه در موارد متفاوت متفاوت باشه اما به طور کلی میتونیم نشانه های اعتیاد رو این طور ارائه بدیم:
- تغییر در رفتار: انزوا طلبی خشم و عصبانیت بی حوصلگی عدم تمرکز بی توجهی به مسئولیت ها کاهش عملکرد در محل کار و تحصیل بی خوابی یا خواب زیاد کاهش وزن یا افزایش وزن ناگهانی نگرانی و استرس دروغ گفتن و پنهان کاری انکار وجود مشکل
- تغییر در عادت ها: عدم کنترل بر مصرف "ماده" اعتیادآور مصرف "ماده" در مواقع نامناسب ادامه مصرف "ماده" با وجود مشکلات و عواقب منفی اختلال در زندگی شخصی و اجتماعی تغییر در سبک لباس پوشیدن و آرایش انزوا طلبی از دوستان و خانواده
انواع اعتیاد: از "دانه" تا "کل شاخه"
اعتیاد میتونه در موارد متعددی اتفاق بیفته و طبقه بندی مختلفی داره که در جدول زیر به طور خلاصه ارائه شده:
| نوع اعتیاد | شرح |
|---|---|
| اعتیاد به مواد مخدر | مصرف مکرر و وابستگی به ماده مخدر مثل هروئین مرفین کوکائین تریاک ماریجوانا و … |
| اعتیاد به الکل | مصرف مکرر و وابستگی به نوشیدنی های الکلی |
| اعتیاد به بازی های رایانه ای | مصرف مکرر و وابستگی به بازی های رایانه ای |
| اعتیاد به اینترنت | مصرف مکرر و وابستگی به اینترنت شبکه های اجتماعی بازی های آنلاین و … |
| اعتیاد به قمار | وابستگی به قمار و تمایل به شرط بندی و بازی در هر شرایطی |
| اعتیاد به خرید | وابستگی به خرید و تمایل به خریدن چیزهایی که لازم نیست |
| اعتیاد به رابطه | وابستگی به رابطه و تمایل به داشتن رابطه با شخص مخصوصی و انکار وجود مشکل |
| اعتیاد به کار | وابستگی به کار و عدم تمایل به گذراندن وقت با خود و خانواده و انکار وجود مشکل |
درمان اعتیاد: راه خروج از "چاله"
درمان اعتیاد یه مسیر طولانی و پیچیده هست که نیازمند انگیزه و تلاش زیاد هست. این مسیر می تونه شامل این گام ها باشه:
- مرحله اول: پذیرش مشکل: اولین قدم در درمان اعتیاد پذیرش وجود مشکل و وابستگی به "ماده" اعتیادآور هست.
- مرحله دوم: جستجو برای کمک: پس از پذیرش مشکل وقت اون رسیده که به دنبال کمک و مشاوره باشیم.
- مرحله سوم: درمان: درمان اعتیاد می تونه شامل درمان دارویی درمان رفتاری و یا ترکیبی از هر دو باشد.
- مرحله چهارم: حمایت و پیگیری: پس از درمان حفظ حمایت و پیگیری به طور منظم باعث موفقیت در کنترل اعتیاد میشه.
راهکارهای پیشگیری از اعتیاد: "یه دونه" رو کنترل کنیم!
برای پیشگیری از اعتیاد به "ماده" و یا رفتار اعتیادآور به طور کلی می تونیم این کارها رو انجام بدیم:
- شناسایی عوامل خطر: عوامل خطری مثل وجود تاریخچه خانوادگی اعتیاد مشکلات روانی فشار اجتماعی و … رو بشناسیم.
- توسعه مهارت های کنترل استرس: مهارت های کنترل استرس مثل یوگا مدیتیشن ورزش و … رو یاد بگیریم و در زندگی مون اجرا کنیم.
- ایجاد ارتباطات مثبت: با افراد مثبت و سالم ارتباط برقرار کنیم و از روابط منفی و نا سالم دوری کنیم.
- توسعه علاقه مندی ها و فعالیت های سالم: وقت خودمون رو به فعالیت های سالم مثل کتاب خواندن ورزش و … اختصاص بدیم.
- آموزش و ارتباطات مناسب: اطلاعات مناسب در مورد اعتیاد و خطرات اون رو به اطراف و خصوصا کودکان و نوجوانان منتقل کنیم.
نکات مهم در پیشگیری از اعتیاد:
- احتیاط بیش از حد در مصرف "ماده" یا رفتار اعتیادآور: بدون توجه به این که "ماده" یا رفتار اعتیادآور چه باشه از مصرف و یا انجام اون در مواقع و شرایط نامناسب خودداری کنیم.
- عدم انکار وجود مشکل: اگر فکر می کنیم که ممکن هست به "ماده" یا رفتار خاصی وابسته شده باشیم حتما به دنبال کمک و مشاوره باشیم.
- حفظ تعادل: در زندگی مون به طور کلی تعادل رو حفظ کنیم و از افراط و تفریط در هر چیزی خودداری کنیم.
نتیجه گیری: از "یه دونه" تا "آزادی"
اعتیاد یه مشکل جدی هست که میتونه به زندگی افراد و خانواده های اون ها آسیب بزنه. با این حال با آگاهی و تلاش برای پیشگیری و درمان میتونیم از اعتیاد پیشگیری کنیم و زندگی سالم و آزاد رو تجربه کنیم.
پرسش و پاسخ:
1. آیا می تونم به تنهایی از اعتیاد خودم خلاص بشم؟
خیر اعتیاد یه مشکل پیچیده هست و درمان اون به طور معمولا نیازمند کمک و مشاوره متخصص هست.
2. آیا همه افرادی که "ماده" مصرف می کنن اعتیاد دارن؟
خیر مصرف "ماده" یا انجام رفتار خاص لزوما به معنی اعتیاد نیست. اما اگر احساس می کنید که کنترل بر مصرف یا رفتار خودتون رو از دست داده اید حتما به دنبال کمک باشید.
3. اگر فکر می کنم که یکی از عزیزانم اعتیاد داره چه کار کنم؟
اول از همه بدون قضاوت و انتقاد با اون فرد صحبت کنید و به اون ها بیان کنید که نگرانشون هستید و می خواید بهشون کمک کنید. اگر اون ها آماده هستند به اون ها در جستجو برای کمک و مشاوره متخصص کمک کنید.