نشانه ناخن های ناسالم

دست ها و ناخن ها بخش های مهمی از بدن ما هستند که سلامت کلی ما را بازتاب می دهند. اغلب نادیده گرفتن تغییرات کوچک در ناخن ها آسان است اما این تغییرات می توانند نشانه های اولیه مشکلات سلامتی باشند که شاید در جای دیگری از بدن بروز نکرده اند. شناخت این نشانه ها به شما کمک می کند تا سلامت ناخن هایتان را حفظ کرده و در صورت لزوم به موقع برای درمان اقدام کنید.

ناخن سالم چه ویژگی هایی دارد؟

ناخن های سالم معمولاً ظاهری صاف یکدست و براق دارند. رنگ صدف ناخن صورتی ملایم است و بخش هلالی پایین ناخن (لانولا) به رنگ سفید دیده می شود. سطح ناخن باید بدون فرورفتگی برآمدگی یا تغییر رنگ ناگهانی باشد.

ضخامت ناخن سالم طبیعی است؛ نه بیش از حد نازک و شکننده و نه خیلی ضخیم و بدشکل. رشد ناخن های دست معمولاً سریع تر از ناخن های پا است و به طور میانگین حدود 3 تا 4 میلی متر در ماه رشد می کنند.

کوتیکول یا پوست اطراف ناخن نیز باید سالم بدون پارگی و التهاب باشد. ناخن سالم به خوبی به بستر خود چسبیده است و از آن جدا نمی شود.

علائم کلیدی ناخن های ناسالم

تغییر در ظاهر ناخن ها می تواند اولین نشانه بروز یک مشکل باشد. این تغییرات شامل دامنه ای از علائم ساده مانند لکه های سفید تا تغییرات پیچیده تر مانند تغییر شکل یا جدا شدن ناخن از بستر است.

توجه به این علائم کلیدی به شما کمک می کند تا وضعیت سلامت ناخن هایتان را ارزیابی کرده و در صورت مشاهده هرگونه ناهنجاری علت آن را پیگیری کنید. این علائم می توانند ناشی از آسیب های موضعی عفونت ها کمبودهای تغذیه ای یا بیماری های زمینه ای باشند.

تغییر رنگ ناخن ها

تغییر رنگ ناخن یکی از شایع ترین نشانه های ناخن ناسالم است. ناخن سالم صورتی رنگ است اما ممکن است به دلایل مختلفی تغییر رنگ دهد. ناخن های آبی می توانند نشان دهنده کمبود اکسیژن کافی در خون باشند.

ناخن های سفید گاهی به بیماری های کبدی یا دیابت مرتبط هستند در حالی که ناخن های رنگ پریده ممکن است نشانه کم خونی باشند. ناخن های نیمه صورتی و نیمه سفید گاهی در بیماری های کلیوی دیده می شوند.

زرد شدن ناخن ها می تواند دلایل متعددی از جمله عفونت های قارچی بیماری های ریوی آرتریت روماتوئید یا حتی مصرف دخانیات و برخی لاک ها داشته باشد. لکه های سبز تیره معمولاً نشانه عفونت باکتریایی به ویژه سودوموناس هستند.

تغییر شکل و بافت ناخن

تغییر در شکل یا بافت ناخن می تواند اطلاعات مهمی در مورد سلامت داخلی بدن ارائه دهد. ناخن هایی که بیش از حد ضخیم یا نازک می شوند غیرطبیعی هستند. ضخیم شدن ناخن ها (اونیکوگریفوزیس) می تواند ناشی از پسوریازیس ایکتیوز یا مشکلات گردش خون باشد.

نازک شدن و شکنندگی بیش از حد نیز می تواند دلایلی مانند عفونت قارچی سوءتغذیه یا اختلالات غدد درون ریز داشته باشد. ناخن هایی که به شکل قاشق (کویلونشیا) گود می شوند اغلب با کمبود آهن مرتبط هستند.

چماقی شدن ناخن ها (کلابینگ) که در آن نوک انگشتان و ناخن ها بزرگ و گرد می شوند معمولاً نشانه ای از کمبود اکسیژن مزمن در خون است و می تواند با بیماری های قلبی ریوی کبدی یا گوارشی ارتباط داشته باشد.

خطوط و لکه ها روی ناخن

ظاهر شدن خطوط یا لکه ها روی ناخن نیز از علائم ناخن ناسالم است. خطوط عمودی روی ناخن (خطوط طولی) معمولاً با افزایش سن طبیعی هستند اما گاهی می توانند به دلیل سوءتغذیه کمبود روی یا برخی بیماری ها ایجاد شوند.

خطوط افقی عمیق (خطوط بو) اغلب نشان دهنده توقف موقت رشد ناخن به دلیل بیماری های تب دار شدید ضربه شیمی درمانی یا استرس قابل توجه بدن هستند. این خطوط به مرور زمان با رشد ناخن به سمت بالا حرکت می کنند.

لکه های سفید روی ناخن (لکوونیشیا) در بیشتر موارد به دلیل ضربه های جزئی به ماتریکس ناخن ایجاد می شوند و بی خطرند. با این حال گاهی ممکن است به عفونت های قارچی واکنش های آلرژیک یا کمبودهای تغذیه ای (هرچند کمتر شایع) مرتبط باشند.

شکنندگی ناخن ها

شکنندگی ناخن ها که باعث خرد شدن یا لایه لایه شدن آن ها می شود یک مشکل رایج است. این عارضه می تواند ناشی از خشکی بیش از حد ناخن تماس مکرر با آب یا مواد شیمیایی خشن (مانند مواد شوینده یا لاک پاک کن ها) باشد.

عفونت های قارچی نیز یکی از دلایل اصلی شکنندگی و پوکی ناخن ها هستند به ویژه در ناخن های پا. آسیب های فیزیکی به ناخن و برخی مشکلات زمینه ای مانند سوءتغذیه کم خونی یا اختلالات تیروئید نیز می توانند منجر به شکنندگی شوند.

جویدن ناخن نیز به طور مستقیم به ناخن ها آسیب رسانده و باعث ضعیف و شکننده شدن آن ها می شود.

جدا شدن ناخن از بستر

جدا شدن ناخن از بستر زیرین خود که به آن اونیکولیز گفته می شود معمولاً از نوک ناخن شروع شده و به سمت عقب پیشروی می کند. ناحیه جدا شده معمولاً سفید یا زرد به نظر می رسد زیرا هوا در زیر آن جمع می شود.

این عارضه می تواند ناشی از ضربه به ناخن استفاده بیش از حد از مواد آرایشی ناخن (مانند لاک یا کاشت) یا تمیز کردن تهاجمی زیر ناخن باشد. عفونت های قارچی یا باکتریایی نیز از دلایل شایع اونیکولیز هستند.

بیماری های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما برخی بیماری های سیستمیک مانند مشکلات تیروئید یا کم خونی و مصرف داروهای خاص (مانند برخی آنتی بیوتیک ها) نیز می توانند باعث جدا شدن ناخن شوند.

مشکلات و بیماری های شایع ناخن

ناخن ها می توانند تحت تاثیر انواع مشکلات و بیماری ها قرار گیرند که برخی از آن ها صرفاً زیبایی و برخی دیگر نشانه ای از بیماری های جدی تر هستند. شناخت این بیماری های شایع به تشخیص زودهنگام و درمان مناسب کمک می کند.

این مشکلات می توانند شامل عفونت ها تغییرات ساختاری ناخن ناشی از بیماری های داخلی یا واکنش به عوامل محیطی باشند. در ادامه به برخی از این بیماری های شایع ناخن می پردازیم.

ناخن قاشقی (کویلونشیا)

کویلونشیا وضعیتی است که در آن ناخن ها به خصوص ناخن های دست نازک شده و در مرکز فرو رفته و لبه های آن ها به سمت بالا خم می شوند و شکلی شبیه قاشق پیدا می کنند. در این حالت یک قطره آب می تواند روی سطح ناخن قرار گیرد.

شایع ترین علت ناخن قاشقی کمبود آهن شدید (کم خونی فقر آهن) است. این وضعیت همچنین می تواند با برخی بیماری های زمینه ای دیگر مانند هموکروماتوز (اضافه بار آهن) بیماری رینود لوپوس یا کم کاری تیروئید مرتبط باشد.

درمان کویلونشیا معمولاً شامل تشخیص و رفع علت زمینه ای به خصوص درمان کم خونی فقر آهن با مکمل های آهن و تغییرات رژیم غذایی است. بهبود شکل ناخن ممکن است زمان بر باشد.

چماقی شدن ناخن (کلابینگ)

چماقی شدن ناخن یا کلابینگ به تغییر شکل نوک انگشتان و ناخن ها گفته می شود که در آن نوک انگشتان متورم شده و ناخن ها به سمت پایین خم می شوند و زاویه بین ناخن و پوست قاعده آن از بین می رود یا افزایش می یابد. این وضعیت معمولاً به تدریج ایجاد می شود.

کلابینگ اغلب نشان دهنده کمبود مزمن اکسیژن در خون است و می تواند با بیماری های جدی ریوی (مانند سرطان ریه برونشیت مزمن فیبروز کیستیک) بیماری های قلبی عروقی (مانند بیماری مادرزادی قلب) بیماری های کبدی بیماری های التهابی روده یا حتی ایدز مرتبط باشد.

اگرچه در موارد نادر کلابینگ می تواند ارثی و بی خطر باشد اما در بیشتر موارد نیاز به بررسی دقیق پزشکی برای کشف علت زمینه ای دارد.

عفونت های قارچی ناخن

عفونت های قارچی ناخن (اونیکومایکوزیس) یکی از شایع ترین مشکلات ناخن هستند و معمولاً در ناخن های پا بیشتر دیده می شوند به خصوص در افرادی که کفش های تنگ می پوشند یا در محیط های مرطوب مانند استخرها و حمام های عمومی تردد می کنند.

علائم عفونت قارچی شامل ضخیم شدن ناخن تغییر رنگ به زرد قهوه ای یا سفید شکنندگی و خرد شدن ناخن و گاهی بوی نامطبوع است. ناخن ممکن است از بستر خود جدا شود.

درمان عفونت های قارچی ناخن معمولاً طولانی مدت بوده و شامل داروهای ضد قارچ موضعی (لاک یا کرم) یا خوراکی است که باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. رعایت بهداشت و خشک نگه داشتن پاها نیز برای پیشگیری و درمان ضروری است.

ناخن های داخل پا

ناخن های فرورفته در گوشت پا (ناخن داخل پا) زمانی اتفاق می افتد که گوشه یا لبه ناخن در پوست اطراف رشد کرده و باعث درد تورم قرمزی و گاهی عفونت می شود. این مشکل بیشتر در ناخن شست پا رخ می دهد.

علل شایع ناخن داخل پا شامل کوتاه کردن نادرست ناخن ها (بیش از حد گرد یا کوتاه کردن گوشه ها) پوشیدن کفش های تنگ یا پاشنه بلند ضربه به ناخن یا شکل طبیعی ناخن یا انگشت است.

درمان اولیه شامل خیساندن پا در آب گرم و تلاش برای بلند کردن لبه ناخن از گوشت است. در موارد شدیدتر یا عفونی ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک برای برداشتن قسمتی از ناخن یا درمان عفونت با آنتی بیوتیک باشد.

پسوریازیس ناخن

پسوریازیس ناخن یک بیماری مزمن التهابی است که ناخن ها را تحت تاثیر قرار می دهد و اغلب در افراد مبتلا به پسوریازیس پوست دیده می شود. این بیماری می تواند ناخن های دست و پا را درگیر کند.

علائم پسوریازیس ناخن متنوع هستند و می توانند شامل ایجاد حفره های کوچک روی سطح ناخن (pitting) تغییر رنگ ناخن به زرد یا قهوه ای (لکه روغن) ضخیم شدن ناخن جدا شدن ناخن از بستر (اونیکولیز) و تغییر شکل یا خرد شدن ناخن باشند.

درمان پسوریازیس ناخن دشوار است و ممکن است شامل داروهای موضعی کورتیکواستروئیدی تزریق دارو به بستر ناخن فتوتراپی یا داروهای سیستمیک باشد که توسط متخصص پوست تجویز می شوند.

سندروم ناخن زرد

سندروم ناخن زرد یک بیماری نادر است که با سه علامت اصلی مشخص می شود: ناخن هایی که به آرامی رشد می کنند و به رنگ زرد یا سبز درمی آیند و ضخیم می شوند لنف ادم (تورم ناشی از تجمع مایع لنفاوی) و مشکلات تنفسی (مانند پلورال افیوژن یا برونشکتازی).

این سندروم معمولاً افراد میانسال را درگیر می کند و علت دقیق آن ناشناخته است اما ممکن است با اختلال در تخلیه لنفاوی مرتبط باشد. هر سه علامت همیشه با هم ظاهر نمی شوند.

درمان سندروم ناخن زرد بر مدیریت علائم و بیماری های زمینه ای تمرکز دارد. هیچ درمان قطعی برای این سندروم وجود ندارد اما درمان های حمایتی می توانند به بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.

خطوط بو (Beau’s lines)

خطوط بو فرورفتگی های افقی هستند که در عرض صفحه ناخن ظاهر می شوند. این خطوط نشان دهنده توقف یا کاهش موقت رشد ناخن در ماتریکس (ریشه ناخن) به دلیل یک استرس سیستمیک یا موضعی هستند.

علل شایع خطوط بو شامل بیماری های تب دار شدید (مانند سرخک اوریون ذات الریه) شیمی درمانی تروما یا آسیب شدید به ناخن بیماری های عروقی دیابت کنترل نشده کمبود روی و نارسایی حاد کلیه هستند.

محل خط بو روی ناخن می تواند زمان تقریبی وقوع رویداد استرس زا را مشخص کند زیرا ناخن با سرعت نسبتاً ثابتی رشد می کند. این خطوط با رشد ناخن به سمت بیرون حرکت کرده و در نهایت از بین می روند.

ایجاد حفره در ناخن (ترایکیونشیا)

ایجاد حفره های کوچک یا چال هایی روی سطح ناخن که به آن ترایکیونشیا یا pitting گفته می شود یکی دیگر از نشانه های ناخن ناسالم است. این حفره ها شبیه سوراخ های کوچک ایجاد شده با سوزن هستند.

شایع ترین علت ایجاد حفره در ناخن پسوریازیس ناخن است اما این علامت می تواند در سایر بیماری ها نیز دیده شود از جمله آلوپسی آره آتا (ریزش موی سکه ای) اگزما آرتریت واکنشی و گاهی در افراد سالم.

تعداد اندازه و عمق حفره ها می تواند متفاوت باشد و به شدت بیماری زمینه ای بستگی دارد. درمان بر مدیریت بیماری اصلی تمرکز دارد.

تورم یا قرمزی اطراف ناخن (پارونیشیا)

پارونیشیا التهاب یا عفونت پوست اطراف ناخن (چین ناخن) است. این وضعیت می تواند حاد (شروع ناگهانی و شدید) یا مزمن (طولانی مدت و عود کننده) باشد و باعث درد تورم قرمزی و گاهی تجمع چرک شود.

پارونیشیای حاد اغلب ناشی از عفونت باکتریایی است که در اثر آسیب جزئی به کوتیکول جویدن ناخن یا مانیکور تهاجمی ایجاد می شود. پارونیشیای مزمن معمولاً ناشی از تحریک مداوم (مانند تماس مکرر با آب یا مواد شیمیایی) یا عفونت های قارچی (مانند کاندیدا) است.

درمان پارونیشیای حاد شامل تخلیه چرک در صورت وجود و مصرف آنتی بیوتیک است. درمان پارونیشیای مزمن نیاز به شناسایی و حذف عامل تحریک کننده و گاهی داروهای ضد قارچ دارد.

چه زمانی برای مشکلات ناخن به پزشک مراجعه کنیم؟

بسیاری از تغییرات ناخن بی خطر هستند اما برخی علائم نیاز به ارزیابی پزشکی دارند. اگر متوجه هرگونه تغییر پایدار در رنگ شکل ضخامت یا بافت ناخن هایتان شدید به خصوص اگر همراه با درد تورم خونریزی یا جدا شدن ناخن باشد باید به پزشک مراجعه کنید.

ظاهر شدن خطوط تیره (به ویژه خطوط طولی) روی ناخن که ممکن است نشانه ملانوما (نوعی سرطان پوست) باشد نیاز به بررسی فوری توسط متخصص پوست دارد. همچنین اگر مشکوک به عفونت قارچی یا باکتریایی هستید یا اگر تغییرات ناخن با علائم دیگری در بدن همراه است حتماً به پزشک مراجعه کنید.

پزشک می تواند علت دقیق مشکل ناخن شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را توصیه کند. به یاد داشته باشید که ناخن ها پنجره ای به سلامت کلی بدن هستند و نادیده گرفتن تغییرات آن ها می تواند به تأخیر در تشخیص بیماری های مهم منجر شود.

چگونه از ناخن هایمان مراقبت کنیم؟

برای مراقبت از ناخن ها آن ها را تمیز و خشک نگه دارید با ناخن گیر مناسب کوتاه کنید از ضربه زدن به ناخن پرهیز کنید از مرطوب کننده استفاده کنید و هنگام کار با مواد شیمیایی دستکش بپوشید.

چه زمانی تغییر رنگ ناخن نگران کننده است؟

اگر تغییر رنگ ناخن پایدار باشد به خصوص اگر شامل خطوط تیره ناخن های آبی سفید یا زردی شدید همراه با علائم دیگر باشد باید برای بررسی به پزشک مراجعه کنید.

علت جدا شدن ناخن از بستر چیست؟

جدا شدن ناخن (اونیکولیز) می تواند ناشی از ضربه عفونت های قارچی یا باکتریایی بیماری های پوستی مانند پسوریازیس برخی داروها یا بیماری های سیستمیک مثل مشکلات تیروئید باشد.

ناخن قاشقی به چه علت ایجاد می شود؟

شایع ترین علت ناخن قاشقی (کویلونشیا) کم خونی فقر آهن است اما می تواند با بیماری های دیگری مانند هموکروماتوز یا بیماری رینود نیز مرتبط باشد.

درمان ناخن قاشقی چیست؟

درمان ناخن قاشقی بر رفع علت زمینه ای تمرکز دارد. در صورت کم خونی فقر آهن درمان شامل مصرف مکمل آهن و تغییرات رژیم غذایی است.

علت ایجاد خطوط روی ناخن چیست؟

خطوط عمودی اغلب با افزایش سن طبیعی هستند. خطوط افقی (خطوط بو) معمولاً به دلیل توقف موقت رشد ناخن ناشی از بیماری های شدید ضربه یا استرس سیستمیک ایجاد می شوند.

آیا لکه های سفید روی ناخن نشانه بیماری خاصی است؟

معمولاً لکه های سفید ناشی از ضربه جزئی و بی خطر هستند. به ندرت ممکن است نشان دهنده عفونت کمبود مواد معدنی یا بیماری های سیستمیک باشند؛ موارد پایدار باید بررسی شوند.

عفونت قارچی ناخن چگونه درمان می شود؟

درمان عفونت قارچی ناخن (اونیکومایکوزیس) معمولاً با داروهای ضد قارچ موضعی یا خوراکی تحت نظر پزشک انجام می شود و ممکن است طولانی مدت باشد.