روش چیدن بلوک سیمانی

بلوک های سیمانی به دلیل قیمت مناسب سهولت استفاده و مقاومت بالا از پرکاربردترین مصالح در صنعت ساختمان سازی محسوب می شوند. این المان های بتنی پیش ساخته نقش حیاتی در ایجاد دیوارهای سازه ای و غیرسازه ای ایفا می کنند و کیفیت اجرای آن ها مستقیماً بر استحکام پایداری و حتی عایق بندی سازه نهایی تأثیرگذار است.

چیدن بلوک سیمانی که به آن بلوک چینی یا دیوارچینی با بلوک نیز گفته می شود فرآیندی است که نیازمند دقت رعایت اصول فنی و استفاده از مصالح مناسب است. یک اجرای صحیح نه تنها به افزایش طول عمر دیوار کمک می کند بلکه از بروز مشکلاتی نظیر ترک خوردگی نفوذ رطوبت و کاهش مقاومت در برابر بارهای وارده جلوگیری می نماید. این راهنمای جامع شما را از مرحله آماده سازی تا اتمام کار با تمام جزئیات نکات حرفه ای و اصول کلیدی چیدن بلوک سیمانی آشنا خواهد کرد تا بتوانید دیوارهایی مستحکم تراز و با کیفیت بسازید.

آماده سازی قبل از چیدن بلوک سیمانی

موفقیت در پروژه دیوارچینی با بلوک سیمانی بیش از هر چیز به مرحله آماده سازی بستگی دارد. انجام دقیق اقدامات پیش از شروع کار شامل بررسی شرایط محیطی تهیه ابزار و مصالح مورد نیاز و آماده سازی محل اجرا تضمین کننده یک اجرای روان و بی نقص خواهد بود.

آماده سازی وسایل مورد نیاز برای بلوک چینی

پیش از آغاز دیوارچینی اطمینان از در دسترس بودن تمام ابزار و مصالح ضروری است. کمبود یا نامناسب بودن هر یک از این موارد می تواند روند کار را مختل کرده یا بر کیفیت نهایی تأثیر منفی بگذارد. لیست کاملی از وسایل مورد نیاز به شرح زیر است:

• بلوک سیمانی: نوع اندازه و تعداد بلوک ها باید بر اساس نقشه و نیاز پروژه از پیش محاسبه و تهیه شوند. بلوک ها باید سالم بدون ترک و با ابعاد یکنواخت باشند.
• سیمان: برای تهیه ملات ماسه سیمان. نوع سیمان (مانند سیمان پرتلند تیپ ۲) باید بر اساس شرایط آب و هوایی و نوع سازه انتخاب شود.
• ماسه: ماسه مورد استفاده برای ملات باید تمیز عاری از خاک و دانه بندی مناسب داشته باشد (معمولاً ماسه شکسته یا طبیعی با دانه بندی ۰ تا ۴ میلی متر).
• آب: آب مورد استفاده برای ملات باید تمیز و عاری از هرگونه مواد مضر باشد.
• ماله بنایی: برای برداشتن حمل و پخش کردن ملات. انواع مختلفی از ماله با ابعاد و اشکال گوناگون وجود دارد که بسته به نوع کار (پخش ملات بندکشی) انتخاب می شوند.
• استانبولی یا فرقون: برای مخلوط کردن دستی ملات یا حمل آن به محل کار.
• بیل و کلنگ: برای کندن محل پی یا مخلوط کردن اولیه مصالح.
• تراز (تراز بنایی یا تراز لیزری): ابزاری حیاتی برای اطمینان از افقی و عمودی بودن دیوار و رج ها. تراز بنایی در طول های مختلف (۶۰ سانتی متر ۱ متر و …) کاربرد دارد.
• ریسمان کار و گیره ریسمان: برای ایجاد خطوط راهنما و کنترل تراز و راستای افقی دیوار.
• شمشه بنایی: پروفیل های فلزی یا چوبی صاف برای کنترل تراز و شاقول بودن دیوار در طول های بلندتر.
• چکش لاستیکی یا چوبی: برای ضربات آرام جهت تنظیم و تراز کردن بلوک ها پس از قرارگیری روی ملات.
• فرغون یا چرخ دستی: برای حمل بلوک ماسه سیمان و ملات در محل کارگاه.
• اره یا دستگاه برش بلوک: برای برش بلوک ها در اندازه های مورد نیاز (مانند بلوک های نصفه در شروع رج ها یا برش برای اطراف بازشوها).
• سطل یا پیمانه: برای اندازه گیری دقیق نسبت های سیمان ماسه و آب در هنگام ساخت ملات.
• دستکش کار و عینک ایمنی: تجهیزات حفاظت فردی ضروری.
• لباس کار مناسب: برای محافظت از بدن در برابر گرد و غبار و مواد ساختمانی.
• کلاه ایمنی: در صورت کار در محیط های ساختمانی بزرگتر یا در نزدیکی ارتفاع.
• کفش ایمنی: برای محافظت پا در برابر سقوط اجسام یا میخ.
• ابزار بندکشی (اختیاری): برای پرداخت نهایی درزهای بین بلوک ها.
• میلگرد و خاموت (در صورت نیاز به تسلیح دیوار): برای افزایش مقاومت کششی و برشی دیوار.
• میلگرد انتظار (در صورت اتصال دیوار به سازه بتنی): برای ایجاد اتصال مکانیکی قوی.

تهیه لیست کامل و بررسی موجودی تمام این اقلام پیش از شروع کار از توقف های ناخواسته جلوگیری کرده و به افزایش سرعت و دقت اجرا کمک شایانی می کند.

نکات ایمنی پیش از شروع دیوار چینی با بلوک سیمانی

ایمنی کارگران و محیط کار در هر پروژه ساختمانی اصلی ترین اولویت است. دیوارچینی با بلوک سیمانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. رعایت نکات ایمنی زیر حوادث و آسیب های احتمالی را به حداقل می رساند:

• استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE): حتماً از دستکش کار مقاوم برای محافظت از دست ها در برابر مواد قلیایی ملات و زبری بلوک ها استفاده کنید. عینک ایمنی برای جلوگیری از پاشش ملات یا ذرات بلوک به چشم ضروری است. استفاده از لباس کار مناسب و مقاوم که تمام بدن را بپوشاند و همچنین کفش ایمنی با سرپنجه فولادی برای محافظت از پاها در برابر سقوط بلوک یا ابزار سنگین اکیداً توصیه می شود.
• بررسی شرایط آب و هوایی: از کار در شرایط آب و هوایی نامساعد مانند بارندگی شدید وزش بادهای قوی دمای بسیار پایین (نزدیک به انجماد) یا دمای بسیار بالا خودداری کنید. دمای مناسب برای چیدن بلوک معمولاً بین ۵+ تا ۳۵+ درجه سانتی گراد است. در هوای گرم ملات زود خشک می شود و در هوای سرد خطر یخ زدن ملات و کاهش مقاومت وجود دارد.

• آماده سازی محل کار: محل دیوارچینی باید عاری از هرگونه مانع نخاله ساختمانی یا مواد لغزنده باشد. مسیرهای دسترسی باید هموار و ایمن باشند.
• کار در ارتفاع: در صورت نیاز به کار در ارتفاع بیش از ۱.۲ متر استفاده از داربست استاندارد و ایمن الزامی است. داربست باید به درستی نصب و مهار شده و دارای نرده حفاظتی باشد.
• حمل و نقل مصالح: هنگام حمل و نقل بلوک ها و ملات از روش های صحیح و ایمن استفاده کنید. بلوک ها سنگین هستند و حمل نادرست آن ها می تواند منجر به آسیب های فیزیکی شود. استفاده از چرخ دستی یا فرقون برای حمل مصالح سنگین توصیه می شود.
• برش بلوک: هنگام برش بلوک با اره یا دستگاه برش حتماً از عینک و ماسک محافظ استفاده کنید تا از تنفس گرد و غبار سیلیس و آسیب به چشم جلوگیری شود. محیط برش باید تهویه مناسب داشته باشد.
• ایمنی الکتریکی: در صورت استفاده از ابزار برقی از سلامت کابل ها و اتصالات اطمینان حاصل کنید و از کار با دست های خیس یا در محیط مرطوب بپرهیزید.
• کمک های اولیه: جعبه کمک های اولیه باید در دسترس باشد و حداقل یک نفر در تیم کاری با اصول اولیه کمک های اولیه آشنا باشد.
• آب رسانی و استراحت: در هوای گرم برای جلوگیری از گرمازدگی به طور منظم آب بنوشید و در فواصل زمانی مناسب استراحت کنید.

ایمنی یک فرهنگ است و همه افراد درگیر در پروژه باید نسبت به رعایت آن متعهد باشند. برگزاری یک جلسه کوتاه ایمنی پیش از شروع کار می تواند نکات مهم را یادآوری کند.

مراحل چیدن بلوک سیمانی

چیدن بلوک سیمانی فرآیندی مرحله ای است که هر گام آن بر کیفیت و استحکام گام بعدی تأثیر می گذارد. رعایت ترتیب و دقت در هر مرحله کلید ساخت یک دیوار بلوکی موفق است. در ادامه به شرح گام به گام این فرآیند می پردازیم:

مرحله 1: پی ریزی دیوار

پی یا فونداسیون اساسی ترین بخش هر سازه و دیوار است. وظیفه پی انتقال بارهای وارده از دیوار به زمین و توزیع آن هاست تا از نشست نامتقارن یا ترک خوردگی دیوار جلوگیری شود. نوع پی ریزی بستگی به ابعاد دیوار بار وارده نوع خاک و شرایط اقلیمی (مانند عمق یخبندان) دارد.

برای دیوارهای بلوکی معمولاً از پی نواری (Strip Foundation) استفاده می شود. مراحل کلی پی ریزی عبارتند از:

• نقشه برداری و علامت گذاری: ابتدا محل دقیق دیوار بر روی زمین طبق نقشه مشخص و با استفاده از ریسمان و میخ علامت گذاری می شود.
• گودبرداری: محل مشخص شده تا عمق مناسب (بر اساس محاسبات مهندسی و عمق یخبندان) گودبرداری می شود. عرض گود نیز باید از عرض دیوار بلوکی بیشتر باشد.
• ریختن بتن مگر (بتن نظافت): لایه ای نازک از بتن کم سیمان (بتن مگر) در کف گود ریخته می شود تا سطح کار برای آرماتوربندی و اجرای پی اصلی صاف و تمیز شود.
• آرماتوربندی پی: میلگردهای طولی و عرضی (خاموت) طبق نقشه سازه در داخل گود پی قرار داده و با سیم آرماتوربندی محکم می شوند. آرماتوربندی صحیح مقاومت کششی پی را افزایش می دهد.
• بتن ریزی پی اصلی: بتن با مقاومت مناسب (بر اساس محاسبات) در داخل گود و روی آرماتورها ریخته می شود. بتن ریزی باید به صورت یکنواخت انجام شده و از ویبراتور برای خروج حباب های هوا و متراکم شدن بتن استفاده شود.
• تراز کردن سطح پی: سطح بتن ریخته شده باید کاملاً تراز و صاف شود. این کار با استفاده از ماله و شمشه انجام می شود تا رج اول بلوک ها بر روی سطحی هموار قرار گیرند.
• عمل آوری بتن: پس از بتن ریزی بتن نیاز به عمل آوری (کیورینگ) دارد. این کار شامل مرطوب نگه داشتن سطح بتن به مدت چند روز برای جلوگیری از خشک شدن سریع و ترک خوردگی و دستیابی به مقاومت مطلوب است.

دقت در اجرای صحیح پی ریزی تضمین کننده پایداری و دوام دیوار بلوکی در بلندمدت است. در صورت نیاز به ساخت دیوارهای باربر یا دیوارهایی که بارهای سنگین تری را تحمل می کنند مشورت با یک مهندس سازه برای طراحی پی مناسب ضروری است.

مرحله 2: خیس کردن بلوک های سیمانی

یکی از نکات بسیار مهم و اغلب نادیده گرفته شده در بلوک چینی خیس کردن بلوک ها قبل از استفاده است. بلوک های سیمانی خشک جاذب آب هستند و اگر قبل از قرارگیری در ملات خیس نشوند به سرعت آب موجود در ملات را جذب می کنند. این جذب سریع آب باعث می شود که ملات به درستی هیدراته نشود و خاصیت چسبندگی و مقاومت خود را از دست بدهد.

برای خیس کردن بلوک ها آن ها را چند ساعت قبل از شروع کار در معرض رطوبت قرار دهید یا با شلنگ آب به آرامی خیس کنید. بلوک ها نباید غرق در آب باشند بلکه باید مرطوب شوند. هدف این است که سطح بلوک ها نمناک باشد نه خیس اشباع. خیس کردن بلوک ها به ایجاد پیوندی قوی تر بین بلوک و ملات کمک کرده و از ترک خوردگی ملات پس از خشک شدن جلوگیری می کند.

مرحله 3: خط راهنمای بلوک چینی

برای اطمینان از اینکه دیوار شما کاملاً مستقیم و در راستای صحیح ساخته می شود استفاده از خط راهنما ضروری است. این خط راهنما مسیر دقیق رج اول و رج های بعدی را مشخص می کند.

برای ایجاد خط راهنما:

• علامت گذاری گوشه ها: ابتدا گوشه های دیوار را بر روی پی یا زمین علامت گذاری کنید.
• نصب گیره ریسمان: در دو انتهای خط دیوار گیره های ریسمان را نصب کنید.
• کشیدن ریسمان کار: ریسمان کار را بین گیره ها در ارتفاعی متناسب با ضخامت ملات و ارتفاع بلوک ببندید. اطمینان حاصل کنید که ریسمان کاملاً محکم کشیده شده و شل نیست.
• تراز کردن ریسمان: با استفاده از تراز از افقی بودن ریسمان در تمام طول آن اطمینان حاصل کنید. این ریسمان راهنمای شما برای چیدن رج اول و کنترل تراز افقی خواهد بود.
• استفاده از گچ یا پودر رنگ: می توانید زیر ریسمان را با پودر گچ یا رنگ علامت گذاری کنید تا حتی پس از برداشتن ریسمان نیز خط راهنما مشخص باشد.

بررسی مداوم تراز و راستای ریسمان در حین کار از کج شدن دیوار جلوگیری می کند. برای دیوارهای بلند می توانید در فواصل مشخص ریسمان های کمکی نیز نصب کنید.

مرحله 4: ملات کشی روی زمین (یا رج قبلی)

ملات چسبی است که بلوک ها را به یکدیگر متصل می کند و فضای بین آن ها را پر می کند. تهیه ملات با نسبت های صحیح و قوام مناسب بسیار مهم است. ملات ماسه سیمان استاندارد برای بلوک چینی معمولاً با نسبت حجمی ۱ واحد سیمان به ۳ یا ۴ واحد ماسه تهیه می شود. مقدار آب باید به اندازه ای باشد که ملات نه خیلی شل (روان) و نه خیلی سفت باشد؛ قوام آن باید به گونه ای باشد که به راحتی با ماله برداشته و پخش شود و شکل خود را حفظ کند.

برای ملات کشی:

• مخلوط کردن ملات: سیمان و ماسه را در استانبولی یا میکسر به خوبی مخلوط کنید تا یکنواخت شوند. سپس به تدریج آب اضافه کرده و مخلوط را هم بزنید تا به قوام مناسب برسد. ملات را به مقدار مورد نیاز برای حدود یک ساعت کار تهیه کنید زیرا ملات سیمانی پس از مخلوط شدن با آب شروع به گیرش می کند و استفاده از ملات خشک شده یا دوباره آب خورده توصیه نمی شود.
• پخش ملات: با استفاده از ماله ملات را به طور یکنواخت بر روی پی (برای رج اول) یا بر روی رج قبلی بلوک ها پخش کنید. عرض لایه ملات باید کمی بیشتر از عرض بلوک باشد.
• ضخامت ملات: ضخامت لایه ملات زیر بلوک ها معمولاً بین ۱ تا ۲ سانتی متر است. این ضخامت فضای کافی برای تنظیم و تراز کردن بلوک ها را فراهم می کند.
• ایجاد شیار (Furrowing): برخی بناها با استفاده از نوک ماله شیاری طولی در مرکز لایه ملات ایجاد می کنند. این کار باعث می شود بلوک پس از قرارگیری ملات را بهتر در خود جای دهد و هوای محبوس شده خارج شود.

پخش یکنواخت و با ضخامت مناسب ملات به توزیع یکنواخت بار و اتصال محکم بین بلوک ها کمک می کند.

مرحله 5: چیدن رج اول بلوک ها روی زمین (یا پی)

رج اول مهمترین رج در دیوارچینی است زیرا اساس و پایه رج های بعدی را تشکیل می دهد. هرگونه خطا در این مرحله (مانند تراز نبودن یا عدم رعایت راستا) در تمام دیوارهای بعدی تکرار خواهد شد.

برای چیدن رج اول:

• شروع از گوشه ها: معمولاً کار چیدن رج اول از گوشه های دیوار آغاز می شود. دو بلوک گوشه را با دقت روی ملات قرار دهید.
• قرار دادن بلوک روی ملات: بلوک را با دقت روی لایه ملات قرار داده و با فشار دست کمی در ملات فرو ببرید.
• تنظیم و تراز کردن: بلافاصله پس از قرار دادن بلوک با استفاده از تراز افقی و عمودی بودن آن را بررسی کنید. با ضربات آرام چکش لاستیکی یا چوبی بر روی بلوک آن را در جای خود تنظیم کرده و تراز کنید.
• کنترل راستا: راستای بلوک را با خط راهنمای ریسمان کنترل کنید. لبه بیرونی بلوک باید مماس با ریسمان باشد.
• ملات کشی درزهای عمودی: قبل از قرار دادن بلوک بعدی سطح انتهایی بلوکی که قبلاً گذاشته اید و سطح ابتدایی بلوک جدید را که قرار است کنار آن قرار گیرد به ملات آغشته کنید (buttering). این کار اتصال محکمی در درزهای عمودی ایجاد می کند.
• ادامه چیدن: بلوک های بعدی را به همین ترتیب و پشت سر هم بچینید درزهای عمودی را با ملات پر کنید و هر بلوک را با تراز و ریسمان کنترل و تنظیم کنید.
• پاک کردن ملات اضافی: ملات های اضافی که از درزها بیرون می زند را بلافاصله با ماله پاک کنید.

پس از اتمام رج اول دوباره کل رج را از نظر تراز افقی و راستا با ریسمان و تراز بررسی کنید و در صورت نیاز تنظیمات نهایی را انجام دهید. این مرحله نیاز به صبر و دقت فراوان دارد.

مرحله 6: چیدن رج های بعدی بلوک سیمانی

پس از اتمام رج اول نوبت به چیدن رج های بعدی می رسد. مهمترین اصل در چیدن رج های بعدی رعایت الگوی چیدمان (Bond Pattern) است که معمولاً به صورت «استرچر باند» (Stretcher Bond) یا «باند آمریکایی» (American Bond) اجرا می شود. در این الگوها درز عمودی هر رج در وسط بلوک رج پایینی قرار می گیرد. این همپوشانی درزها استحکام و پایداری دیوار را به شدت افزایش می دهد و از ایجاد ترک های طولی جلوگیری می کند.

مراحل چیدن رج های بعدی:

• شروع با بلوک نصفه: برای ایجاد همپوشانی درزها معمولاً رج دوم با یک بلوک نصفه آغاز می شود. این کار باعث می شود که درز عمودی بین دو بلوک اول رج دوم در وسط بلوک اول رج اول قرار گیرد. (در رج های بعدی یک رج با بلوک کامل و رج دیگر با بلوک نصفه شروع می شود).
• ملات کشی روی رج قبلی: لایه ای یکنواخت از ملات به ضخامت ۱ تا ۲ سانتی متر بر روی سطح بالایی رج قبلی پخش کنید.
• ملات کشی درزهای عمودی: دو انتهای بلوکی که قرار است چیده شود را با ملات بپوشانید.
• قرار دادن بلوک: بلوک را با دقت بر روی لایه ملات و در راستای ریسمان راهنما قرار دهید.
• تنظیم و تراز کردن: با استفاده از تراز افقی و عمودی بودن بلوک را بررسی و با ضربات چکش لاستیکی تنظیم کنید. همزمان راستای بلوک را با ریسمان کنترل کنید.
• ادامه چیدن: این فرآیند را برای تمام بلوک های رج تکرار کنید. اطمینان حاصل کنید که درزهای عمودی رج جدید در وسط بلوک های رج پایینی قرار می گیرند.
• کنترل شاقولی دیوار: پس از چیدن هر چند رج (مثلاً هر ۳ یا ۴ رج) با استفاده از شمشه و تراز شاقولی (عمودی بودن) کل دیوار را بررسی کنید. هرگونه انحراف باید بلافاصله اصلاح شود.
• پاک کردن ملات اضافی: ملات های بیرون زده از درزها را به سرعت پاک کنید.

تکرار این مراحل با دقت و حوصله منجر به ساخت دیواری صاف تراز و مستحکم خواهد شد. در دیوارهای بلندتر یا دیوارهایی که قرار است بار تحمل کنند نیاز به اجرای کلاف افقی (Bond Beam) و کلاف عمودی (Column) با استفاده از میلگرد و بتن در فواصل مشخص (معمولاً هر چند رج افقی و در گوشه ها و تقاطع دیوارها) وجود دارد که باید مطابق با نقشه های سازه اجرا شوند.

مرحله 7: ریسمان کشی

ریسمان کشی نه تنها برای رج اول بلکه برای تمام رج های بعدی نیز یک ابزار کنترلی حیاتی است. پس از چیدن هر ردیف بلوک یا حتی در حین چیدن هر ردیف باید مرتباً از ریسمان کار برای کنترل تراز افقی بلوک ها و راستای کلی دیوار استفاده کنید.

نحوه استفاده از ریسمان در رج های بعدی:

• نصب گیره ریسمان در ارتفاع: گیره های ریسمان را در ارتفاع رجی که در حال چیدن آن هستید (مثلاً در دو انتهای دیوار) نصب کنید.
• کشیدن ریسمان: ریسمان را بین گیره ها ببندید. ارتفاع ریسمان باید به گونه ای باشد که لبه بالایی بلوک ها پس از قرارگیری و تراز شدن مماس با ریسمان قرار گیرد.
• کنترل تراز افقی: با استفاده از تراز از افقی بودن ریسمان اطمینان حاصل کنید.
• کنترل راستا: در حین چیدن بلوک ها لبه بیرونی آن ها را با ریسمان مماس کنید. این کار تضمین می کند که دیوار شما در یک خط مستقیم بالا می رود.

ریسمان کشی مداوم به خصوص در رج های بالاتر که کنترل چشمی دشوارتر می شود ابزاری قدرتمند برای حفظ دقت و کیفیت دیوارچینی است. همچنین می توانید از شمشه های بنایی در کنار ریسمان برای کنترل شاقولی دیوار در طول های بلند استفاده کنید.

سایر نکات مربوط به دیوار چینی با بلوک سیمانی

علاوه بر مراحل اصلی توجه به نکات تکمیلی و جزئیات فنی می تواند تفاوت قابل توجهی در کیفیت دوام و عملکرد دیوار بلوکی ایجاد کند. این نکات شامل انتخاب مصالح روش های اجرایی خاص و راهکارهایی برای مقابله با چالش های رایج است.

انتخاب بلوک سیمانی مناسب

بلوک های سیمانی انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. انتخاب بلوک مناسب بر اساس نیاز پروژه (دیوار باربر غیر باربر تیغه جداکننده دیوار محوطه نیاز به عایق حرارتی یا صوتی) بسیار مهم است.

• بلوک های توپر و توخالی: بلوک های توخالی رایج تر هستند و سبک تر از بلوک های توپرند. حفره های آن ها را می توان با میلگرد و بتن پر کرد تا مقاومت دیوار افزایش یابد (برای دیوارهای باربر). بلوک های توپر برای کاربردهای خاص که نیاز به مقاومت فشاری بسیار بالا دارند استفاده می شوند.
• بلوک های سبک دانه (مانند لیکا یا هبلکس): این بلوک ها از مصالح سبک مانند رس منبسط شده (لیکا) یا سیلیس (هبلکس) ساخته می شوند. وزن آن ها بسیار کمتر است عایق حرارتی و صوتی بهتری دارند و برش و کار با آن ها آسان تر است. برای تیغه های جداکننده و دیوارهای غیر باربر با نیاز به عایق بندی مناسب تر هستند.
• بلوک های سنگین: بلوک های سنتی ساخته شده با ماسه و شن که وزن و مقاومت فشاری بالاتری دارند و بیشتر در دیوارهای باربر یا دیوارهای زیرزمین استفاده می شوند.
• ابعاد بلوک: بلوک ها در ابعاد استاندارد مختلفی تولید می شوند (مانند ۴۰×۲۰×۲۰ سانتی متر ۴۰×۲۰×۱۵ سانتی متر ۴۰×۲۰×۱۰ سانتی متر). انتخاب ابعاد مناسب به نوع دیوار و سرعت اجرا بستگی دارد.

کیفیت بلوک ها نیز بسیار مهم است. بلوک های با کیفیت باید دارای گوشه های سالم سطوح صاف و یکنواخت و مقاومت فشاری استاندارد باشند.

ساخت ملات مناسب و روش های ملات کشی

کیفیت ملات به اندازه کیفیت بلوک اهمیت دارد. نسبت اختلاط سیمان ماسه و آب باید دقیق باشد. نسبت رایج برای ملات بلوک چینی ۱:۳ یا ۱:۴ (سیمان به ماسه حجمی) است. برای دیوارهای باربر ممکن است نیاز به ملات قوی تر باشد.

نکات مهم در مورد ملات:

• کیفیت مصالح: از سیمان تازه و ماسه تمیز و با دانه بندی مناسب استفاده کنید. آب باید آشامیدنی و فاقد املاح مضر باشد.
• نسبت اختلاط: نسبت ها را با دقت رعایت کنید. استفاده از پیمانه برای اندازه گیری حجمی توصیه می شود.
• قوام ملات: ملات باید به اندازه ای تر باشد که کار با آن آسان باشد اما سفت نباشد که به خوبی پخش نشود یا شل نباشد که از درزها بیرون بریزد و روان شود. قوام مناسب چسبندگی بهینه را فراهم می کند.
• مدت زمان استفاده: ملات سیمانی پس از مخلوط شدن با آب شروع به گیرش می کند. ملات را به مقداری تهیه کنید که حداکثر در مدت ۱ تا ۱.۵ ساعت مصرف شود. از اضافه کردن آب به ملات سفت شده برای استفاده مجدد اکیداً خودداری کنید.
• روش های ملات کشی: ملات باید به طور کامل و یکنواخت بر روی سطح بلوک پخش شود. درزهای عمودی (کله ماله) نیز باید به طور کامل با ملات پر شوند تا دیوار یکپارچگی لازم را داشته باشد.

تسلیح و کلاف بندی دیوار بلوکی

برای افزایش مقاومت دیوار بلوکی در برابر بارهای جانبی (مانند زلزله یا باد) و همچنین جلوگیری از ترک خوردگی ناشی از نشست یا تغییر شکل سازه از تسلیح استفاده می شود. تسلیح شامل قرار دادن میلگرد در داخل حفره های بلوک های توخالی و پر کردن آن ها با بتن (ایجاد کلاف عمودی) و همچنین اجرای کلاف های افقی (Bond Beam) در فواصل مشخص است.

• کلاف های عمودی: در گوشه ها تقاطع دیوارها دو طرف بازشوها (در و پنجره) و در فواصل مشخص در طول دیوار (معمولاً هر ۳ تا ۴ متر) از بلوک های مخصوص کلاف عمودی استفاده می شود یا حفره بلوک های معمولی با میلگرد و بتن پر می شود. میلگردها باید از پی یا فونداسیون انتظار داشته باشند.
• کلاف های افقی (Bond Beam): در تراز سقف زیر تیرها در بالای بازشوها (به عنوان نعل درگاه یا لنتل) و در فواصل مشخص در ارتفاع دیوار (معمولاً هر چند رج) از بلوک های مخصوص کلاف افقی (که یک ضلع آن ها باز است) استفاده شده و میلگرد در داخل آن ها قرار داده شده و با بتن پر می شود. این کلاف ها به توزیع بار در طول دیوار کمک می کنند.
• میلگرد بستر (Ladder or Truss Reinforcement): در برخی روش های نوین از شبکه های فلزی نازک (میلگرد بستر) در درزهای افقی ملات بین رج های بلوک استفاده می شود. این کار به تسلیح افقی دیوار و جلوگیری از ترک های ناشی از تغییر شکل کمک می کند.

تسلیح دیوار بلوکی باید بر اساس نقشه ها و محاسبات مهندس سازه انجام شود. عدم اجرای صحیح تسلیح مقاومت دیوار را در برابر زلزله به شدت کاهش می دهد.

اجرای بازشوها (در و پنجره)

هنگام رسیدن به محل بازشوهای در و پنجره در حین دیوارچینی نیاز به اجرای تمهیدات خاصی است:

• میلگردهای دو طرف بازشو: در بلوک های دو طرف بازشوها میلگردهای عمودی از پایین تا بالای بازشو (و ادامه تا کلاف افقی بعدی) قرار داده شده و این بلوک ها با بتن پر می شوند.
• نعل درگاه (Lintel): بالای هر بازشو (در یا پنجره) باید یک نعل درگاه اجرا شود. نعل درگاه سازه ای است که بار دیوار بالای بازشو را به طرفین منتقل می کند. نعل درگاه می تواند به صورت تیر بتنی مسلح پیش ساخته درجا ریخته شده (با استفاده از بلوک های مخصوص نعل درگاه) یا از پروفیل های فلزی باشد. طول نعل درگاه باید به اندازه ای باشد که از هر طرف حداقل ۲۰ تا ۳۰ سانتی متر روی دیوار کناری قرار گیرد.
• آستانه (Sill): در پایین بازشوهای پنجره معمولاً یک آستانه اجرا می شود که می تواند از بلوک بتن یا مصالح دیگر باشد و نقش انتقال بار پنجره و جلوگیری از نفوذ آب را دارد.

دقت در اجرای صحیح بازشوها و نعل درگاه ها از ترک خوردگی دیوار در اطراف آن ها جلوگیری می کند و پایداری سازه را تضمین می نماید.

کنترل کیفیت و پرداخت نهایی

در حین و پس از اتمام دیوارچینی کنترل کیفیت کار از اهمیت بالایی برخوردار است:

• کنترل تراز و شاقولی: در طول اجرای کار و پس از اتمام هر بخش با استفاده از تراز و شمشه از تراز افقی رج ها و شاقولی کلی دیوار اطمینان حاصل کنید.
• کنترل راستا: با استفاده از ریسمان راستای مستقیم دیوار را بررسی کنید.
• پر بودن درزها: اطمینان حاصل کنید که تمام درزهای افقی و عمودی بین بلوک ها به طور کامل با ملات پر شده اند. درزهای خالی یا ناقص پر شده نقاط ضعف دیوار هستند و می توانند منجر به نفوذ رطوبت و کاهش مقاومت شوند.
• پاک کردن ملات اضافی: ملات های بیرون زده را قبل از سفت شدن با ماله یا برس پاک کنید تا سطح دیوار برای مراحل بعدی (مانند سفیدکاری یا نماکاری) آماده باشد.
• بندکشی (اختیاری): اگر دیوار قرار است بدون پوشش نهایی باقی بماند (مانند دیوارهای محوطه) می توان درزها را با ابزار بندکشی پرداخت کرد تا ظاهر زیبایی پیدا کند و از نفوذ آب جلوگیری شود.
• عمل آوری دیوار: پس از اتمام دیوارچینی دیوار نیاز به عمل آوری دارد. این کار شامل مرطوب نگه داشتن سطح دیوار به مدت چند روز (با پاشیدن آب یا پوشاندن با گونی خیس) است تا ملات به آرامی خشک شده و به مقاومت نهایی خود برسد.

توجه به این نکات تضمین کننده یک دیوار بلوکی با کیفیت بالا مستحکم و بادوام خواهد بود که نیازهای سازه ای و زیبایی شناختی را برآورده می سازد.

کلام آخر

چیدن بلوک سیمانی هنری کاربردی در ساختمان سازی است که با رعایت اصول و نکات فنی به کاری دقیق و نتیجه ای پایدار تبدیل می شود. از انتخاب بلوک و ملات مناسب گرفته تا دقت در پی ریزی تراز کردن و تسلیح دیوار هر مرحله نقش مهمی در استحکام و طول عمر سازه ایفا می کند.

با بهره گیری از دانش و تجربه ای که در این راهنمای جامع ارائه شد می توانید فرآیند دیوارچینی با بلوک سیمانی را با اطمینان بیشتری آغاز کنید. به یاد داشته باشید که صبر دقت و توجه به جزئیات کلید دستیابی به نتیجه ای حرفه ای و ماندگار است. استفاده از مصالح مرغوب و ابزار مناسب در کنار اجرای صحیح مراحل دیواری را برای شما به ارمغان می آورد که نه تنها مقاوم در برابر عوامل محیطی و بارهای وارده است بلکه از نظر بصری نیز مطلوب خواهد بود. اکنون با آگاهی کامل تر آماده اید تا پروژه دیوارچینی خود را با موفقیت به پایان برسانید.