نمونه رای ملاقات نوه

ملاقات نوه با پدربزرگ و مادربزرگ یک حق مهم خانوادگی و قانونی است. در شرایطی که والدین از این ملاقات ممانعت کنند، اجداد می توانند با ارائه دادخواست الزام به ملاقات نوه، از طریق مراجع قضایی اقدام کنند و دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل، رای صادر می کند. در واقع، قانون گذار به خاطر اهمیت پیوندهای عاطفی، از این حق حمایت کرده است.

فکرش را بکنید، چقدر سخت است که نوه دلبندتان را نبینید، آن هم وقتی که می دانید حضور شما چقدر می تواند به رشد عاطفی و روانی او کمک کند. این حق فقط یک خواسته ی شخصی نیست، بلکه یک موضوع مهم حقوقی است که در قانون هم جایگاه خودش را دارد. در این مقاله می خواهیم حسابی درباره این موضوع حرف بزنیم، از پایه های قانونی اش بگوییم تا راه و چاه پیگیری اش در دادگاه. قرار است با هم ببینیم که چطور می توانید این حق را از طریق قانون پیگیری کنید و یک نمونه رای ملاقات نوه واقعی را هم با هم بررسی کنیم تا قلق کار دستتان بیاید.

حق ملاقات نوه چیست؟ تعریف، مبانی و مصادیق قانونی

ببینید، وقتی صحبت از حق ملاقات نوه می شود، در واقع داریم از یک پیوند عاطفی عمیق حرف می زنیم که قانون گذار هم سعی کرده ازش حمایت کنه. این حق به پدربزرگ و مادربزرگ ها اجازه می ده تا در حد معمول و متعارف، با نوه هایشان دیدار و معاشرت داشته باشند. دلیل اصلی این قانون هم چیزی نیست جز مصلحت کودک و نیازهای عاطفی اون که از بودن با اجدادش تامین میشه.

مبانی قانونی حق ملاقات نوه

شاید فکر کنید این حق ملاقات نوه یک قانون جداگانه و مفصل داره، اما واقعیت اینه که مبنای اصلی اون در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده نهفته است. ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی می گه: «در صورتی که به واسطه طلاق یا هر علت دیگر ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نیست حق ملاقات طفل خود را دارد.» اما این ماده مستقیم به نوه اشاره نمی کنه. خب، پس چطور میشه که اجداد هم این حق رو پیدا می کنن؟

اینجا قانون گذار و دادگاه ها با استناد به «وحدت ملاک» و «مصلحت طفل» وارد عمل میشن. یعنی می گن اگر پدر و مادر حق ملاقات دارن، خویشاوندان نزدیک مثل پدربزرگ و مادربزرگ هم که نقشی کلیدی در زندگی عاطفی کودک دارن، نباید از این حق محروم بشن. ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده هم به طور غیرمستقیم به این موضوع اشاره داره و می گه دادگاه میتونه در مورد ملاقات فرزند با اقاربش تصمیم گیری کنه.

پس در یک کلام، اگه پدر یا مادر از دنیا رفته باشن یا بینشون جدایی افتاده باشه، یا حتی اگه صرفاً مانع دید و بازدید نوه با اجداد بشن، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت بچه و نقش عاطفی پدربزرگ و مادربزرگ، حق ملاقات رو برای اونا به رسمیت می شناسه.

تفاوت حق ملاقات نوه پسری و نوه دختری

خب، شاید بپرسید آیا بین نوه پسری و نوه دختری در این مورد فرقی هست؟ از نظر قانونی، نه! یعنی چه نوه تون فرزند پسر شما باشه چه فرزند دختر شما، حق ملاقات شما باهاش کاملاً یکسانه. قانون فرقی بین این دو قائل نیست و همونطور که پدربزرگ و مادربزرگ مادری حق ملاقات با نوه دختری خودشون رو دارن، پدربزرگ و مادربزرگ پدری هم می تونن با نوه پسری خودشون دیدار کنن. مهم اینه که رابطه خویشاوندی وجود داشته باشه و این دیدار به مصلحت کودک باشه.

هدف اصلی قانون گذار از به رسمیت شناختن این حق، اینه که جلوی آسیب های روانی و عاطفی احتمالی به کودک رو بگیره. تصور کنید کودکی که از محبت و حضور اجدادش محروم میشه، چقدر می تونه از نظر روحی آسیب ببینه. این حق کمک می کنه تا پیوندهای خانوادگی قوی بمونن و کودک در یک فضای امن عاطفی رشد کنه.

مقایسه حق ملاقات نوه و حق ملاقات فرزند: تفاوت ها و شباهت ها

شاید در نگاه اول، ملاقات نوه با پدربزرگ و مادربزرگ خیلی شبیه به ملاقات فرزند با یکی از والدینش باشه، اما در دل قوانین، تفاوت های مهمی بین این دو وجود داره که دونستنشون حسابی به کارتون میاد. البته که هر دو این حق ها هدفشون حفظ سلامت روحی و روانی بچه و تقویت پیوندهای خانوادگیه، ولی از نظر حقوقی، مسیرشون کمی متفاوته.

1. صراحت قانونی:
   • حق ملاقات فرزند: این حق صراحتاً در ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی و مواد مربوط به قانون حمایت خانواده اومده. یعنی قانون گذار مستقیم گفته که پدر و مادر حق دارن فرزندشون رو ملاقات کنن.
   • حق ملاقات نوه: برای این حق، ماده قانونی صریحی نداریم که بگه «پدربزرگ و مادربزرگ حق ملاقات نوه را دارند». اینجا دادگاه ها با استفاده از «وحدت ملاک» و «مصلحت طفل» این حق رو استنباط و اجرا می کنن. یعنی از روح قانون و هدفش که همون حفظ پیوندهای عاطفیه، کمک می گیرن.
2. مدت زمان و نحوه تعیین:
   • حق ملاقات فرزند: معمولاً زمان و مکان ملاقات والدین با فرزند توسط دادگاه و با در نظر گرفتن شرایط والدین و خود فرزند، به صورت منظم و با دفعات بیشتر تعیین می شه.
   • حق ملاقات نوه: زمان و مکان ملاقات نوه ممکنه با انعطاف پذیری بیشتری (نسبت به ملاقات والدین) تعیین بشه و اغلب سعی میشه تا طرفین (والدین نوه و اجداد) بر سرش به توافق برسن. اگر توافقی نشد، دادگاه تصمیم می گیره.
3. اولویت نظر والدین:
   • حق ملاقات فرزند: در مورد ملاقات والدین با فرزند، دادگاه تا حد زیادی سعی می کنه نظر والدین رو (در صورتی که به مصلحت طفل باشه) دخیل کنه.
   • حق ملاقات نوه: اینجا نقش دادگاه پررنگ تره. اگه والدین مانع بشن، دادگاه با تکیه بر مصلحت طفل، ممکنه علی رغم میل والدین، حکم به ملاقات نوه صادر کنه. یعنی نمی تونن به سادگی بگن ما دوست نداریم نوه با اجدادش دیدار کنه.
4. محدودیت های سنی:
   • حق ملاقات فرزند: تا زمانی که فرزند به سن بلوغ نرسیده باشه، حق ملاقات ادامه داره و بعد از بلوغ، خود فرزند می تونه تصمیم بگیره.
   • حق ملاقات نوه: برای ملاقات نوه، محدودیت سنی مشخصی در قانون نیست. هرچیزی بستگی به توافق طرفین یا نظر دادگاه و البته مصلحت طفل داره. یعنی حتی اگه نوه به سن بلوغ هم برسه، اگر هنوز مصلحتش در دیدار با اجداد باشه، این حق پابرجاست.
5. اثر ممانعت:
   • حق ملاقات فرزند: ممانعت از ملاقات فرزند، عواقب قانونی جدی مثل اعمال ماده ۵۴ قانون حمایت خانواده و حتی مجازات کیفری (حبس) برای والد ممانعت کننده داره.
   • حق ملاقات نوه: اگرچه ممانعت از ملاقات نوه هم خلاف قانونه و می تونه منجر به صدور حکم دادگاه بشه، اما شدت و حدت مجازات ها ممکنه به اندازه ممانعت از ملاقات فرزند نباشه. البته این به این معنی نیست که می تونن به راحتی ازش چشم پوشی کنن.

خلاصه که حق ملاقات نوه، گرچه در برخی جهات شبیه به حق ملاقات فرزند است، اما از نظر قانونی رویکرد متفاوتی دارد و دادگاه بیشتر بر مبنای «مصلحت طفل» و استنباط از قوانین موجود عمل می کند.

شرایط حق ملاقات نوه در موقعیت های خاص: بعد از طلاق، فوت و…

زندگی همیشه روی یک پاشنه نمی چرخه و گاهی اوقات اتفاقاتی مثل طلاق یا فوت، شرایط خانواده رو حسابی پیچیده می کنه. در این جور موقعیت ها، حق ملاقات نوه برای پدربزرگ و مادربزرگ اهمیت دوچندانی پیدا می کنه. بیایید ببینیم قانون در این موارد خاص چی می گه و چطور می تونید این حق رو پیگیری کنید.

بعد از طلاق والدین

وقتی والدین از هم جدا میشن، معمولاً حضانت فرزند به یکی از اونها سپرده می شه. در این حالت، ممکنه والد حضانت گیرنده، به دلایل مختلف (که گاهی هم شخصی هستن)، مانع ملاقات نوه با پدربزرگ و مادربزرگ طرف مقابل بشه. اینجا چی کار کنیم؟

درسته که قانون به طور مستقیم ماده ای برای حق ملاقات نوه بعد از طلاق نداره، اما دادگاه ها و قاضی ها، بر اساس «مصلحت طفل» و همون وحدت ملاک که قبلاً گفتیم، حکم صادر می کنن. اگه توافقی نباشه، پدربزرگ و مادربزرگ یا وکیلشون می تونن دادخواستی برای الزام به ملاقات نوه تقدیم دادگاه کنن. دادگاه هم با در نظر گرفتن شرایط، زمان و مکان ملاقات رو تعیین می کنه.

بعد از فوت یکی از والدین

تصور کنید فرزند شما از دنیا رفته و حالا شما مادربزرگ یا پدربزرگ نوه اید که فرزند اون مرحوم یا مرحومه است. در این شرایط، ملاقات نوه با شما اهمیت فوق العاده ای پیدا می کنه، چون می تونه تا حدی جای خالی والد از دست رفته رو برای کودک پر کنه و پیوند عاطفی رو حفظ کنه. در اینجا هم دادگاه ها معمولاً با حق ملاقات پدربزرگ و مادربزرگ با نوه موافق هستن، مگر اینکه ثابت بشه این ملاقات به ضرر مصلحت طفله.

بعد از فوت هر دو والدین

این یکی از سخت ترین موقعیت هاست. اگه خدای نکرده هر دو والدین کودک از دنیا برن، حضانت و سرپرستی کودک به جد پدری (پدربزرگ پدری) و در صورت نبود اون به سایر خویشاوندان مثل پدربزرگ یا مادربزرگ مادری یا حتی عموها و دایی ها سپرده می شه. در این شرایط، همه اجداد و خویشاوندان نزدیک حق و مسئولیت دارن که برای حفظ و نگهداری کودک اقدام کنن. طبیعتاً حق ملاقات نوه با سایر اجداد (که حضانت رو برعهده ندارن) به قوت خودش باقی می مونه و دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت بچه، زمان و نحوه اون رو تعیین می کنه.

اهمیت مصلحت طفل

همونطور که دیدیم، در تمام این موارد، کلمه کلیدی «مصلحت طفل»ه. دادگاه قبل از هر تصمیمی، به این فکر می کنه که چی برای کودک بهتره. آیا ملاقات با پدربزرگ و مادربزرگ به رشد روحی و روانیش کمک می کنه یا نه؟ آیا ممکنه آسیبی بهش بزنه؟ همه اینها فاکتورهایی هستن که قاضی موقع صدور رای در نظر می گیره. پس اگه شما هم می خواید برای حق ملاقات نوه اقدام کنید، باید بتونید به دادگاه ثابت کنید که این ملاقات برای نوه شما لازمه و هیچ ضرری براش نداره.

موارد سلب حق ملاقات نوه از پدربزرگ و مادربزرگ (محدودیت ها)

با اینکه حق ملاقات نوه یک حق بسیار مهم و مورد حمایت قانون است، اما مثل هر حق دیگری، در شرایطی خاص و استثنائی، ممکنه محدود یا حتی سلب بشه. مهم ترین و تنها ملاک دادگاه برای این کار، مصلحت طفل است. یعنی هرچیزی که دادگاه تشخیص بده به نفع بچه نیست، می تونه دلیلی برای محدود کردن یا سلب حق ملاقات نوه از پدربزرگ و مادربزرگ باشه. حالا بیایید ببینیم چه مواردی می تونن این حق رو زیر سوال ببرن:

اصل کلی: مصلحت طفل در اولویت

اساساً دادگاه به هیچ وجه دلش نمی خواد که پیوندهای عاطفی یک کودک با اجدادش قطع بشه، مگر اینکه چاره ای نباشه. اگه ثابت بشه که ملاقات با پدربزرگ یا مادربزرگ، به سلامت جسمی یا روانی طفل آسیب می رسونه، دادگاه بدون شک این حق رو سلب می کنه. اینجا دیگه پای احساسات وسط نیست و همه چیز بر اساس منافع کودک تصمیم گیری می شه.

مصادیق رایج سلب حق ملاقات

چه مواردی می تونن نشونه ای از عدم صلاحیت باشن و به ضرر مصلحت طفل تمام بشن؟

1. اعتیاد مضر: اگه پدربزرگ یا مادربزرگ خدای ناکرده به مواد مخدر، الکل یا قمار اعتیاد داشته باشن و این اعتیاد مضر تشخیص داده بشه، می تونه دلیلی برای سلب حق ملاقات نوه باشه. چون محیط ناامن و پرخطر برای کودک ایجاد می کنه.
2. سوء پیشینه کیفری موثر: اگه سابقه ی کیفری موثر و جدی، به خصوص در جرایم مربوط به خشونت، آزار کودکان یا جرایم اخلاقی داشته باشن، دادگاه قطعاً به نفع کودک حکم می ده.
3. فساد اخلاقی یا عدم صلاحیت اخلاقی: اگر ثابت بشه که پدربزرگ یا مادربزرگ از نظر اخلاقی دارای فساد هستن و ممکنه بر تربیت و سلامت اخلاقی کودک تأثیر منفی بذارن، این هم دلیلی برای سلب حقه.
4. بیماری های حاد روانی یا واگیردار: بعضی از بیماری های روانی حاد که می تونه منجر به رفتارهای غیرقابل پیش بینی یا آسیب زا بشه، یا بیماری های واگیردار خطرناک برای طفل، می تونن موجب سلب حق ملاقات نوه بشن.
5. تحریک کودک علیه والدین: این یکی خیلی مهمه! اگه پدربزرگ و مادربزرگ مدام کودک رو علیه پدر و مادرش تحریک کنن و باعث بشن کودک از والدینش فاصله بگیره، دادگاه این کار رو به ضرر مصلحت کودک می دونه و ممکنه حق ملاقات رو محدود یا سلب کنه.
6. عدم تمایل نوه (در سنین بالا): اگر نوه به سنی برسه که خودش بتونه تصمیم بگیره و از ملاقات با اجدادش امتناع کنه، این موضوع هم می تونه در تصمیم دادگاه تاثیرگذار باشه. البته این به این معنی نیست که نوه هرچی بگه، بلکه دادگاه با مددکار اجتماعی و روانشناس کودک مشورت می کنه تا علت عدم تمایل رو بفهمه.

اثبات این موارد در دادگاه

اثبات این موارد کار ساده ای نیست و نیاز به مدارک و شواهد محکمی داره. یعنی صرف ادعا کافی نیست. باید با ارائه گواهی پزشکی، گواهی عدم سوء پیشینه، شهادت شهود، گزارش مددکاری اجتماعی یا هر مدرک دیگری، به دادگاه ثابت کنید که این موارد وجود دارن و به ضرر مصلحت کودک هستن. دادگاه با دقت و وسواس زیاد به این پرونده ها رسیدگی می کنه، چون پای آینده یک کودک در میانه.

راهنمای گام به گام اقدام قانونی برای درخواست ملاقات نوه

خب، تا اینجا دیدیم که حق ملاقات نوه چیه و در چه شرایطی ممکنه محدود بشه. حالا فرض کنید شما پدربزرگ یا مادربزرگی هستید که به ناحق از دیدن نوه عزیزتون محروم شدید. نگران نباشید، قانون راه رو برای شما باز گذاشته. بیایید مرحله به مرحله ببینیم چطور می تونید این حق رو از مسیر قانونی پیگیری کنید.

۱. اولین گام: تلاش برای توافق مسالمت آمیز

قبل از اینکه پایتان به دادگاه باز بشه، بهترین کار اینه که سعی کنید با والدین نوه به توافق برسید. یه گفتگوی دوستانه و منطقی، گاهی اوقات می تونه خیلی از مشکلات رو حل کنه. اگه خودتون نمی تونید، می تونید از مشاورین خانواده یا مراکز حل اختلاف کمک بگیرید. خیلی وقت ها، کدورت ها با صحبت و وساطت حل میشن و نیاز به درگیر کردن دادگاه نیست. تازه، هم از نظر روحی و هم از نظر مالی براتون به صرفه تره.

۲. مراجعه به وکیل متخصص خانواده

اگر تلاش های مسالمت آمیز به نتیجه نرسید و راهی جز اقدام قانونی نداشتید، توصیه می کنم حتماً سراغ یک وکیل ملاقات نوه متخصص خانواده برید. وکیل با تجربه:

• به شما می گه که آیا اصلاً شانس موفقیت دارید یا نه.
• به شما کمک می کنه تا مدارک لازم رو جمع آوری کنید.
• یک دادخواست قوی و مستند براتون تنظیم می کنه.
• در تمام مراحل دادرسی، راهنماییتون می کنه و از حق شما دفاع می کنه.

باور کنید، پرونده های خانواده ظرافت های خاص خودشون رو دارن و بدون کمک وکیل متخصص، ممکنه اشتباهاتی مرتکب بشید که کار رو براتون سخت کنه.

۳. تهیه و تنظیم دادخواست الزام به ملاقات نوه

اینجا مرحله ی رسمی کار شروع میشه. وکیل شما یا خودتون (اگه می خواهید خودتون اقدام کنید) باید یک دادخواست حقوقی تنظیم کنید. این دادخواست باید شامل اطلاعات زیر باشه:

• مشخصات کامل شما (خواهان) و والدین نوه (خوانده).
• خواسته شما: یعنی «الزام به ملاقات نوه».
• دلایل و مستندات شما: مثلاً رابطه خویشاوندی، ممانعت والدین، مصلحت طفل و … .
• مدارک پیوست: که در ادامه می گم.

در نگارش دادخواست، به روان و واضح بودن متن دقت کنید و از اصطلاحات حقوقی پیچیده که خودتون هم نمی دونید، دوری کنید. وکیل اینجا خیلی می تونه کمکتون کنه.

۴. مدارک لازم

برای ارائه دادخواست، به این مدارک نیاز دارید:

• کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی شما (پدربزرگ/مادربزرگ).
• کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی نوه.
• کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی والدین نوه.
• در صورت فوت یکی از والدین، کپی برابر اصل گواهی فوت.
• سند ازدواج فرزند شما (والد نوه) که نشان دهنده رابطه خویشاوندیه.
• هر مدرکی که نشون بده شما از ملاقات نوه محروم شده اید (مثلاً پیامک ها، شهادت شهود).
• اصل و کپی وکالتنامه وکیل (در صورت داشتن وکیل).

۵. ثبت دادخواست و روند رسیدگی در دادگاه خانواده

بعد از آماده کردن دادخواست و مدارک، باید اون رو از طریق دفاتر خدمات قضایی الکترونیک ثبت کنید. بعد از ثبت، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شه. دادگاه طرفین رو برای جلسه رسیدگی دعوت می کنه. در این جلسه، شما و وکیل تون دلایل و مستنداتتون رو ارائه می دید و خوانده (والدین نوه) هم از خودشون دفاع می کنن.

گاهی اوقات دادگاه برای بررسی بهتر مصلحت طفل در ملاقات، از مددکار اجتماعی یا روانشناس کودک کمک می گیره. این کارشناس ها با کودک و خانواده صحبت می کنن و یک گزارش برای دادگاه تهیه می کنن. حرف این کارشناس ها می تونه خیلی روی رای دادگاه تاثیرگذار باشه.

۶. تعیین زمان و مکان ملاقات

اگر دادگاه به نفع شما رای بده، در رای خودش زمان و مکان مشخصی رو برای مدت زمان ملاقات نوه و نحوه تحویل و تحول اون تعیین می کنه. مثلاً ممکنه بگه «هر دو هفته یک بار، یک روز جمعه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب در محل کلانتری یا واحد مددکاری تحویل و تحول شود.» اگه طرف مقابل از اجرای رای دادگاه سر باز بزنه، می تونید با مراجعه به اجرای احکام و کمک کلانتری، رای رو به مرحله اجرا دربیارید.

۷. اعتراض به رای بدوی

اگه خدای ناکرده رای دادگاه بدوی به نفع شما نبود یا اعتراض داشتید، نگران نباشید. شما ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، می تونید به اون رای اعتراض کنید و درخواست تجدیدنظر بدید. پرونده شما در دادگاه تجدیدنظر استان بررسی می شه و رای نهایی اونجا صادر می شه. این رای معمولاً قطعیه و دیگه امکان اعتراض نداره.

نمونه دادخواست الزام به ملاقات نوه

برای اینکه مسیر درخواست ملاقات نوه براتون روشن تر بشه، یک نمونه دادخواست ملاقات نوه رو اینجا قرار میدیم. یادتون باشه این فقط یک الگوئه و باید جزئیات پرونده خودتون رو به دقت وارد کنید. بهتره حتماً از یک وکیل کمک بگیرید تا دادخواست شما از نظر حقوقی بی نقص باشه.

خواهان: (مشخصات کامل پدربزرگ یا مادربزرگ: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس)
خوانده: (مشخصات کامل پدر یا مادر نوه: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، آدرس)
خواسته: الزام به ملاقات فرزند فرزند (نوه)

دلایل و مستندات:
۱. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی خواهان
۲. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی نوه (نام و نام خانوادگی نوه، تاریخ تولد)
۳. کپی برابر اصل شناسنامه و کارت ملی والدین نوه
۴. کپی برابر اصل سند ازدواج (فرزند خواهان)
۵. گواهی فوت (در صورت فوت فرزند خواهان و والد نوه)
۶. استشهادیه محلی مبنی بر ممانعت از ملاقات (اختیاری)
۷. سایر مدارک و مستندات (از قبیل پیامک ها و ...)

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان]، پدربزرگ/مادربزرگ نوه دلبندم [نام و نام خانوادگی نوه] فرزند [نام پدر نوه] و [نام مادر نوه] می باشم. متأسفانه از تاریخ [تاریخ دقیق یا تقریبی ممانعت]، خوانده محترم (پدر/مادر نوه) بدون هیچ دلیل موجه و منطقی، از ملاقات اینجانب با نوه ام ممانعت به عمل می آورند.

با توجه به اینکه:
۱. رابطه خویشاوندی و عاطفی عمیق بین اینجانب و نوه ام وجود داشته و ملاقات با وی از نیازهای روحی و عاطفی متقابل محسوب می شود.
۲. ممانعت از ملاقات نوه، خلاف مصلحت روحی و روانی طفل بوده و باعث آسیب دیدن روابط خانوادگی می شود.
۳. اینجانب دارای صلاحیت های لازم برای ملاقات با نوه ام بوده و هیچ گونه مورد سوئی برای سلب این حق از اینجانب وجود ندارد.
۴. تمامی تلاش ها برای حل مسالمت آمیز موضوع و حصول توافق با خوانده به نتیجه نرسیده است.

لذا با عنایت به اهمیت حفظ پیوندهای عاطفی خانوادگی و با استناد به مواد ۱۱۷۴ و ۱۱۹۹ قانون مدنی و مواد ۴ و ۵۴ قانون حمایت خانواده و اصل ۴۰ قانون اساسی، از محضر محترم دادگاه تقاضای رسیدگی و صدور حکم مبنی بر:
۱. الزام خوانده به تمکین از حق ملاقات نوه (فرزند فرزند) به نام [نام نوه].
۲. تعیین زمان و مکان و نحوه ملاقات (مثلاً هر دو هفته یک بار، یک روز جمعه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب در محل کلانتری/واحد مددکاری).
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت داشتن وکیل).

پیشاپیش از بذل توجه و دستور مقتضی کمال تشکر را دارم.

با احترام فراوان
[امضا خواهان]
[تاریخ]

تحلیل یک نمونه رای دادگاه واقعی در خصوص ملاقات نوه

مطالعه یک نمونه رای ملاقات نوه واقعی، می تونه کمک بزرگی باشه تا با روند قضایی و استدلال دادگاه ها آشنا بشید. این نمونه رایی که در ادامه می آید، یک پرونده واقعی است که در دادگاه های ایران به آن رسیدگی شده و ابعاد مختلف حق ملاقات پدربزرگ و مادربزرگ با نوه را نشان می دهد.

معرفی پرونده و رای دادگاه بدوی

در این پرونده، خانم ح.خ. ص.ف. (مادربزرگ مادری) با وکالت وکیل خود، دادخواستی علیه آقای الف. خ. (پدر نوه) به خواسته «صدور حکم به ملاقات فرزند فرزند (نوه) به انضمام پرداخت خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل» تقدیم دادگاه کرده بود.

ماجرا از این قرار بود که دختر خواهان (مادر نوه) در سال ۱۳۹۱ به عقد خوانده در می آید و باردار می شود. متأسفانه، به دلیل وضعیت بد جسمی و فشار خون بالا، مادر نوه به همراه یکی از قل های دوقلو فوت می کند و تنها یک فرزند دختر به نام «ر.خ.» زنده می ماند. این نوه در زمان طرح دعوی، دو سال و نیمه بوده است. مادربزرگ (خواهان) که داغدار از دست دادن دخترش بود و تنها دلخوشی اش دیدار با نوه اش بود، از ملاقات نوه محروم می شد. خوانده (پدر نوه) در دفاع از خود گفته بود که پس از فوت همسرش، به دلیل عدم حمایت هر دو خانواده تنها شده و زندگی فعلی اش حریم خصوصی اوست و اجازه ورود به آن را نمی دهد. همچنین ادعا کرده بود که حق ملاقات فقط مربوط به پدر و مادر است.

رای دادگاه بدوی (شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی بخش لواسانات):

دادگاه با توجه به مدارک و محتویات پرونده، دلایل خواهان را موجه و قانونی تشخیص داد. استدلال دادگاه به شرح زیر بود:

1. اثبات رابطه نسبی: رابطه مادربزرگ مادری با نوه به نام ر.خ. بر اساس شناسنامه ها و اقرار خوانده، محرز بود.
2. تکلیف به انفاق و حق ملاقات: دادگاه استدلال کرد همان طور که اجداد مادری (بر اساس ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی) تحت شرایطی مکلف به پرداخت نفقه نوه شان هستند، در مقابل این تکلیف، حق ملاقات با نوه را نیز دارند.
3. سوءاستفاده از حق حضانت و مصلحت طفل: دادگاه تأکید کرد که خوانده نمی تواند از حق حضانت خود سوءاستفاده کرده و مانع ملاقات نوه با مادربزرگ مادری شود. این اقدام نه تنها به خواهان ضرر روحی می رساند، بلکه خلاف مصلحت و تربیت روانی طفل است. محروم کردن طفل از ملاقات با خویشان نزدیک (پدربزرگ و مادربزرگ) بدون عذر موجه، مطابق با روح قوانین، انصاف و عدالت نیست. دادگاه در اینجا به اصل ۴۰ قانون اساسی (منع سوءاستفاده از حق) و نظرات حقوق دانانی چون مرحوم دکتر کاتوزیان و دکتر سید حسین صفایی نیز استناد کرد.

بر اساس این استدلال ها و با استناد به مواد قانونی مربوطه (مواد ۸۶۱، ۸۶۲، ۱۱۶۸، ۱۱۷۴، ۱۱۹۹ قانون مدنی و مواد ۱، ۴، ۴۱، ۵۴ قانون حمایت خانواده و اصل ۴۰ قانون اساسی)، دادگاه حکم به ملاقات نوه (ر.خ.) هر دو هفته یک بار، یک روز جمعه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب و تحویل طفل در واحد مددکاری کلانتری ۱۶۶ لواسانات صادر کرد. همچنین خوانده را به پرداخت خسارات دادرسی محکوم نمود. این رای حضوری و ظرف ۲۰ روز قابل تجدیدنظرخواهی بود.

رای دادگاه تجدیدنظر (شعبه ۴۵ دادگاه تجدیدنظر استان تهران)

آقای الف. خ. (پدر نوه) از رای دادگاه بدوی تجدیدنظرخواهی کرد.

رای دادگاه تجدیدنظر:

دادگاه تجدیدنظر، اعتراض آقای الف. خ. را وارد ندانست. دادگاه استدلال کرد که رای دادگاه بدوی بر اساس مقررات و موازین قانونی صادر شده و هیچ ایرادی از حیث ماهوی یا شکلی به آن وارد نیست. همچنین استدلال محکمه بدوی و مستندات آن را صحیح دانست. تجدیدنظرخواه هیچ دلیل یا دلایلی که موجبات نقض یا بی اعتباری دادنامه را فراهم آورد، ارائه نکرده بود. لذا دادگاه با استناد به قسمت اخیر ماده ۳۵۸ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، ضمن رد اعتراض، دادنامه معترض عنه را عیناً تأیید نمود. این رای قطعی بود.

نکات حقوقی و عملی آموخته شده از این رای

این نمونه رای ملاقات نوه چند نکته کلیدی و مهم رو به ما یاد می ده:

1. حمایت قانونی از حق ملاقات نوه: با اینکه قانون صراحت مستقیم نداره، اما دادگاه ها از این حق حمایت می کنن و آن را از لوازم تکلیف انفاق اجداد و مصلحت طفل می دونن.
2. مصلحت طفل، محور اصلی: در تمام مراحل، مصلحت طفل (عدم محرومیت از پیوندهای عاطفی) حرف اول رو می زنه و والدین نمی تونن به بهانه حضانت، این حق رو از اجداد سلب کنن.
3. لزوم ارائه مستندات: خواهان (مادربزرگ) با ارائه شناسنامه و مدارک خویشاوندی و شرح دلایل ممانعت، تونسته بود حقانیت خودشو ثابت کنه.
4. عدم تأثیر ادعای حریم خصوصی: دادگاه ادعای پدر نوه مبنی بر حریم خصوصی رو در مقابل مصلحت طفل و حق ملاقات اجداد نپذیرفت.
5. قطعیت رأی تجدیدنظر: اگرچه فرآیند طولانی و پرزحمتیه، اما با رأی قطعی دادگاه تجدیدنظر، حق ملاقات نوه برای پدربزرگ و مادربزرگ تثبیت میشه.

نتیجه گیری: حفظ کانون خانواده و مصلحت نوه ها

در آخر کلام، می تونیم بگیم که نمونه رای ملاقات نوه که با هم بررسی کردیم و تمام نکاتی که گفتیم، نشون می ده که قانون گذار چقدر به پیوندهای عاطفی خانواده اهمیت می ده. حق ملاقات پدربزرگ و مادربزرگ با نوه، فقط یک دیدار ساده نیست؛ این یک نیاز عاطفی برای کودک و یک حق برای اجداده که می تونه تأثیر عمیقی روی سلامت روانی و رشد شخصیت نوه داشته باشه.

مهم ترین چیزی که باید توی این راه یادتون باشه، «مصلحت طفله». دادگاه ها همیشه این اصل رو در اولویت قرار می دن. پس اگه خدای نکرده شما هم درگیر چنین مشکلی هستید و از ملاقات نوه عزیزتون محروم شدید، اول سعی کنید با صحبت و آرامش این مشکل رو حل کنید. اگه نشد، دست نگه ندارید و با آگاهی کامل از حقوق خودتون، از مسیر قانونی پیش برید. کمک گرفتن از یک وکیل متخصص خانواده هم می تونه حسابی راه رو براتون هموارتر کنه.

اجداد نقش بی بدیلی در زندگی بچه ها دارن، اونا مثل یک ریشه محکم هستن که به درخت زندگی نوه استحکام می بخشن. پس نگذارید این ریشه ها خشک بشن. برای حفظ کانون گرم خانواده و آینده روشن نوه هاتون، با تمام توان برای این حق بجنگید.