فرم اجازه خروج از کشور فرزند

فرم اجازه خروج از کشور فرزند، در واقع همان رضایت نامه محضریه که والدین یا سرپرست قانونی برای سفر فرزندان زیر ۱۸ سال از کشور باید تهیه کنن. این فرم برای اینه که مشخص بشه ولی قهری یا قیم، با خروج فرزند از کشور موافقن و بدون اون، اصلاً امکان دریافت گذرنامه یا خارج شدن از مرز وجود نداره. پس اگه قصد سفر خارجی با بچه ها رو دارین، حتماً باید برای تهیه این رضایت نامه رسمی اقدام کنین تا توی فرودگاه یا مرز به مشکل نخورین و سفرتون بی دغدغه پیش بره.

تصور کنین قصد یه سفر هیجان انگیز خارج از کشور رو دارین، همه چیز رو برنامه ریزی کردین، بلیط و هتل اوکی شده، اما لحظه آخر، دم گیت پرواز یا مرز متوجه می شین که بدون یه برگه کوچیک به اسم فرم اجازه خروج از کشور فرزند، اصلاً نمی تونین با بچه تون سفر کنین. حسابی کلافه کننده و ناامید کننده است، نه؟ متاسفانه این اتفاق برای خیلی ها می افته چون از جزئیات قانونی و حقوقی مربوط به خروج فرزندان زیر ۱۸ سال از کشور بی خبرن. این برگه، فقط یه کاغذ معمولی نیست؛ یه سند قانونی و حقوقیه که نشون می ده پدر یا جد پدری (و در بعضی شرایط مادر یا قیم) با سفر فرزندشون موافقن.

پیچیدگی های این موضوع، مخصوصاً وقتی پای طلاق، فوت یکی از والدین یا شرایط خاص دیگه پیش میاد، بیشتر هم می شه. مثلاً اگه پدر و مادر از هم جدا شده باشن، یا اگه ولی قهری فوت کرده باشه، داستان کاملاً فرق می کنه و نیاز به مراحل دیگه ای دارین. هدف ما توی این مقاله دقیقاً اینه که صفر تا صد این ماجرا رو براتون روشن کنیم. از اینکه ولی قهری کیه و حضانت چه فرقی باهاش داره، تا اینکه چطور قدم به قدم یه رضایت نامه محضری بگیرین، توی چه شرایطی باید به دادگاه مراجعه کنین و حتی اگه خدای نکرده بدون اجازه قانونی بچه رو از کشور خارج کنین، چه مجازات هایی در انتظار شماست. پس حواستون رو خوب جمع کنین تا با آگاهی کامل، راهی سفر بشین.

ولی قهری، حضانت و اختیارات قانونی برای خروج فرزند

برای اینکه بفهمیم فرم اجازه خروج از کشور فرزند دقیقاً به چه دردی می خوره و کی باید اون رو امضا کنه، اول باید یه سری مفاهیم حقوقی رو با هم مرور کنیم که شاید به گوشتون آشنا باشن، اما معنی دقیقشون رو ندونین.

مفهوم ولی قهری: ستون اصلی اذن خروج

توی قانون ما، ولی قهری یه جایگاه خاص داره و به کسی می گن که بدون نیاز به حکم دادگاه، مسئولیت امور مالی و غیرمالی فرزندان صغیر (زیر ۱۸ سال) رو بر عهده داره. ولی قهری شامل دو نفر می شه:

• پدر: ایشون در درجه اول، ولی قهری فرزند محسوب می شن.
• جد پدری: یعنی پدرِ پدر. اگه پدر در قید حیات نباشه یا به هر دلیلی نتونه به مسئولیت هاش عمل کنه، جد پدری ولی قهری می شه.

حالا این ولی قهری چه اختیاراتی داره؟ یکی از مهم ترین اختیاراتش، همین اذن خروج از کشوره. یعنی برای اینکه فرزند زیر ۱۸ سال بتونه گذرنامه بگیره یا از کشور خارج بشه، حتماً نیاز به اجازه ولی قهری داره. این اختیارات بر اساس مصلحت طفل به ولی قهری سپرده شده و قانون هم شدیداً روی رعایت این مصلحت تاکید داره.

مفهوم حضانت: نگهداری و تربیت، نه تصمیم گیری نهایی

مفهوم دیگه ای که خیلی وقتا با ولایت اشتباه گرفته می شه، حضانت هست. حضانت یعنی مسئولیت نگهداری و تربیت فرزند. مثلاً اینکه بچه کجا زندگی کنه، کدوم مدرسه بره، چطور بزرگ بشه. معمولاً بعد از طلاق، حضانت به یکی از والدین سپرده می شه (مثلاً تا ۷ سالگی با مادر و بعد از اون تا سن بلوغ با پدر، البته می تونه متفاوت هم باشه). ولی حتی اگه حضانت با مادر باشه، ایشون حق تصمیم گیری درباره خروج فرزند از کشور رو به تنهایی نداره و باز هم نیاز به اذن ولی قهری (یعنی پدر) هست.

ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده: مصلحت فرزند بالاتر از همه

این ماده خیلی مهمه، مخصوصاً توی شرایطی که پدر و مادر از هم جدا شدن یا اختلاف دارن. ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده می گه:

صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق این امر را اجازه دهـد. دادگاه در صـورت موافقت با خـارج کردن صغیـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذی نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می کند.

این یعنی حتی اگه ولی قهری اجازه بده، اگه مادر حضانت رو داره یا حق ملاقات داره و با خروج فرزند مخالف باشه، می تونه جلوی این کار رو بگیره و دادگاه باید مصلحت طفل رو در نظر بگیره. این ماده نشون می ده که مصلحت و منافع فرزند، همیشه در اولویت قرار داره و همه تصمیم ها باید با محوریت اون گرفته بشه.

سن قانونی خروج از کشور: چه کسی نیاز به اجازه داره؟

سن قانونی برای خروج از کشور هم داستان خودشو داره و برای افراد مختلف، فرق می کنه:

فرزندان زیر ۱۸ سال (صغیر)

همونطور که گفتیم، هر کسی که زیر ۱۸ سال تموم باشه، حتی اگه دادگاه رشد عقلی اون رو تأیید کرده باشه، برای گرفتن گذرنامه و خروج از کشور به اجازه ولی قهری (پدر یا جد پدری) یا قیم نیاز داره. این اجازه معمولاً به صورت یه رضایت نامه محضری ارائه می شه.

فرزندان بالای ۱۸ سال

وقتی فرزند به ۱۸ سالگی می رسه، دیگه برای خروج از کشور نیاز به اجازه ولی قهری نداره، اما اینجا هم استثنائاتی وجود داره که باید بهشون دقت کنین:

• دختران بالای ۱۸ سال:
  • دختران مجرد بالای ۱۸ سال: این گروه برای خروج از کشور دیگه نیاز به اجازه پدر ندارن و می تونن به تنهایی گذرنامه بگیرن و سفر کنن.
  • دختران متاهل بالای ۱۸ سال: اگه یه خانم ازدواج کرده باشه، حتی اگه بالای ۱۸ سال باشه، برای خروج از کشور نیاز به اجازه کتبی و رسمی همسرش داره. البته اینجا هم یه سری استثنا هست؛ مثلاً اگه زن با تبعه خارجی ازدواج کرده باشه یا همسرش در خارج از کشور اقامت داشته باشه، دیگه نیاز به اجازه همسر برای خروج از کشور نداره.
• پسران بالای ۱۸ سال:
  • مشمولین نظام وظیفه: پسرها بعد از ۱۸ سالگی دیگه نیاز به اجازه ولی ندارن. اما اگه مشمول خدمت سربازی باشن، برای خروج از کشور باید تکلیف نظام وظیفه شون رو مشخص کنن. یعنی یا باید معافیت تحصیلی داشته باشن، یا خدمت رو انجام داده باشن، یا وثیقه لازم رو برای خروج موقت ارائه بدن.

پس می بینین که قضیه خروج از کشور فرزند یه جورایی پیچیده تر از اونیه که فکر می کنین و باید با تمام جزئیاتش آشنا باشین تا توی سفر و کارهای اداری به مشکل نخورین.

فرم اجازه خروج از کشور فرزند: گام به گام دریافت و تکمیل رضایت نامه محضری

خب، حالا که فهمیدیم ولی قهری و حضانت چیه و چه کسانی برای خروج از کشور نیاز به اجازه دارن، بریم سراغ بخش اصلی ماجرا: چطور فرم اجازه خروج از کشور فرزند رو تهیه و تکمیل کنیم؟

این فرم چیه و چرا لازمه؟

وقتی از فرم اجازه خروج از کشور فرزند حرف می زنیم، منظورمون همون رضایت نامه رسمی و محضری هست که باید توی دفتر اسناد رسمی تنظیم بشه. این رضایت نامه یه سند کاملاً قانونیه و اداره گذرنامه (پلیس مهاجرت و گذرنامه) بدون اون، اصلاً برای فرزند شما گذرنامه صادر نمی کنه یا اگه گذرنامه داشته باشه، اجازه خروج بهش نمی ده.

دلیل ضرورتش هم روشنه: برای حمایت از حقوق کودکان و اطمینان از اینکه خروجشون از کشور با اطلاع و رضایت کامل ولی یا سرپرست قانونی انجام می شه و هیچ سوءاستفاده ای صورت نمی گیره. این رضایت نامه یه جورایی مهر تأییدیه برای سفر امن و قانونی فرزندتون.

مراحل گام به گام دریافت و تکمیل رضایت نامه محضری:

گام ۱: تعیین صادرکننده اجازه

قبل از هرکاری، باید مشخص بشه که چه کسی صلاحیت قانونی برای دادن این اجازه رو داره:

• پدر: در حالت عادی و تا وقتی که پدر در قید حیات و عاقل باشه، ایشون ولی قهری هستن و باید رضایت نامه رو امضا کنن.
• پدر و مادر: در شرایط خاص یا اگه طرفین توافق کنن، می تونه هر دو نفر حضور داشته باشن، اما اجازه اصلی با ولی قهریه.
• جد پدری: اگه پدر در قید حیات نباشه، جد پدری (پدرِ پدر) ولی قهری محسوب می شه و باید اجازه رو بده.
• قیم یا سرپرست قانونی: اگه هر دو ولی قهری (پدر و جد پدری) فوت کرده باشن یا صلاحیت قانونی نداشته باشن (مثلاً به دلیل جنون)، دادگاه برای فرزند قیم یا سرپرست قانونی تعیین می کنه و ایشون باید رضایت نامه رو امضا کنه.

گام ۲: مراجعه به دفتر اسناد رسمی

بعد از اینکه مشخص شد چه کسی باید اجازه رو بده، باید به یه دفتر اسناد رسمی (دفترخانه) مراجعه کنین. سوال مهم اینه که چه کسی باید اونجا حضور پیدا کنه؟

• کسی که اجازه رو صادر می کنه: یعنی پدر، جد پدری یا قیم قانونی، حتماً باید شخصاً با مدارک شناسایی خودش توی دفترخانه حضور داشته باشه و رضایت نامه رو امضا کنه.
• مادر (در صورت نیاز): اگه قرار باشه مادر هم همراه فرزند سفر کنه و نیاز به ذکر نام ایشون توی رضایت نامه باشه یا توی شرایط طلاق باشیم که رضایت مادر هم لازمه (هرچند اذن اصلی با پدره)، ایشون هم باید حضور داشته باشن.
• فرزند: معمولاً حضور خود فرزند زیر ۱۸ سال توی دفترخانه ضروری نیست، اما مدارک هویتی اون لازمه.

گام ۳: مدارک لازم برای تنظیم رضایت نامه محضری

برای اینکه دفترخانه بتونه رضایت نامه رو تنظیم کنه، مدارک زیر رو از شما می خوان:

• شناسنامه و کارت ملی ولی/قیم/سرپرست: یعنی کسی که قراره اجازه رو بده.
• شناسنامه و کارت ملی مادر: اگه مادر هم همراه فرزند سفر می کنه یا برای صدور رضایت نامه حضورش لازمه.
• شناسنامه و کارت ملی فرزند: همراه با یک کپی از هر دو. اگه گذرنامه داره، تصویر گذرنامه هم لازمه. اگه هم گذرنامه نداره و قراره تازه براش اقدام بشه، همون مدارک هویتی کافیه.
• گواهی فوت پدر/مادر: (در صورت لزوم) اگه پدر یا مادر فوت کردن و جد پدری یا قیم قراره اجازه رو بده.
• حکم قیمومیت: (در صورت لزوم) اگه قیم یا سرپرست قانونی اجازه رو می ده، باید حکم دادگاه مبنی بر قیمومیتش رو ارائه بده.

گام ۴: محتوای استاندارد رضایت نامه محضری

متنی که توی دفترخانه تنظیم می شه، باید شامل اطلاعات کلیدی و مهمی باشه:

• مشخصات کامل ولی/قیم و فرزند: شامل نام، نام خانوادگی، شماره شناسنامه، کد ملی و محل اقامت.
• هدف سفر: باید مشخص بشه که سفر برای چیه (مثلاً گردشگری، تحصیلی، درمانی، ملاقات با اقوام و…).
• مقصد یا مقاصد سفر: نام کشور یا کشورهایی که فرزند قراره به اونجا سفر کنه.
• مدت زمان اجازه: این بخش خیلی مهمه. رضایت نامه می تونه:
  • یک بار مصرف: فقط برای یک سفر مشخص صادر بشه.
  • برای مدت مشخص: مثلاً برای یک یا دو سال اعتبار داشته باشه تا فرزند توی این مدت بتونه چند بار سفر کنه.
  • چند ساله: که البته معمولاً اعتبارش بیشتر از ۲-۳ سال نمی تونه باشه و باید تمدید بشه.
• ذکر نام همراه: اگه شخص دیگه ای (غیر از ولی قهری) قراره همراه فرزند سفر کنه (مثلاً مادر، خاله، عمه یا معلم)، باید اسم و مشخصات کامل اون شخص هم توی رضایت نامه ذکر بشه.
• تعهد به بازگشت فرزند: معمولاً توی متن رضایت نامه قید می شه که صادرکننده اجازه، متعهد به بازگرداندن فرزند به کشور در پایان مدت سفر هست.

گام ۵: هزینه ها و مدت اعتبار

• هزینه ها: تنظیم رضایت نامه محضری شامل هزینه های قانونی دفترخانه (شامل حق التحریر و مالیات) می شه که باید توی دفترخانه پرداخت کنین. این مبلغ در سال های مختلف ممکنه تغییر کنه.
• مدت اعتبار: همونطور که گفتیم، مدت اعتبار رضایت نامه می تونه متغیر باشه. معمولاً رضایت نامه ها برای یک تا دو سال یا به ازای یک سفر خاص صادر می شن. پس حواستون باشه که اگه سفرتون طولانی تر از مدت اعتبار رضایت نامه باشه یا قصد سفرهای متعدد رو دارین، باید این موضوع رو در زمان تنظیم رضایت نامه مشخص کنین.

نمونه متن رضایت نامه محضری خروج از کشور فرزند (قالب قابل ارائه به دفترخانه):

این فقط یک الگوی کلیه. دفترخانه خودش متن استاندارد رو داره، اما دونستن این موارد به شما کمک می کنه:

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ روز]

اینجانب [نام و نام خانوادگی ولی/قیم/سرپرست]، فرزند [نام پدر ولی/قیم/سرپرست]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه ولی/قیم/سرپرست]، صادره از [محل صدور شناسنامه]، دارای کد ملی [کد ملی ولی/قیم/سرپرست]، ساکن [آدرس کامل ولی/قیم/سرپرست]، به عنوان [پدر/جد پدری/قیم/سرپرست قانونی] فرزندم/فرزند تحت قیمومیتم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی فرزند]، فرزند [نام پدر فرزند]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه فرزند]، صادره از [محل صدور شناسنامه فرزند]، دارای کد ملی [کد ملی فرزند]، اجازه خروج از کشور جمهوری اسلامی ایران را به ایشان صادر می نمایم.

هدف از این سفر: [مثلاً: گردشگری، ادامه تحصیل، درمان، ملاقات با اقوام]
مقصد سفر: [نام کشور/کشورها]
مدت اعتبار این اجازه: [مثلاً: برای یک بار سفر/به مدت ۱ سال/به مدت ۲ سال] از تاریخ [تاریخ شروع] تا تاریخ [تاریخ پایان].
همراهان سفر: آقای/خانم [نام و نام خانوادگی همراه]، فرزند [نام پدر همراه]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه همراه]، دارای کد ملی [کد ملی همراه] (در صورت وجود همراه).

اینجانب متعهد می گردم که فرزندم/فرزند تحت قیمومیتم پس از اتمام مدت سفر، به کشور بازگردانده شود.
این رضایت نامه صرفاً جهت اخذ گذرنامه و خروج از کشور فرزند صادر شده و در سایر امور فاقد اعتبار است.

امضاء و اثر انگشت ولی/قیم/سرپرست:

سناریوهای خاص در خروج از کشور فرزند و راه حل های حقوقی

همونطور که اول هم گفتیم، قضیه اجازه خروج از کشور فرزند همیشه ساده نیست و گاهی اوقات یه سری شرایط خاص پیش میاد که کار رو پیچیده تر می کنه. بیاین این سناریوها و راه حل های حقوقی شون رو بررسی کنیم:

اجازه خروج از کشور فرزند طلاق: وقتی زندگی مسیرش رو عوض می کنه

یکی از رایج ترین و چالش برانگیزترین وضعیت ها، زمانیه که پدر و مادر از هم جدا شدن. اینجا دیگه فقط اجازه پدر کافی نیست و داستان یه کمی فرق می کنه.

ضرورت توافق پدر و مادر:

حتی اگه حضانت فرزند با مادر باشه، ایشون برای خروج فرزند از کشور (و حتی برای صدور گذرنامه جدید)، نیاز به اجازه پدر داره که ولی قهری محسوب می شه. از طرفی، اگه حضانت با پدر باشه، مادر هم حق ملاقات با فرزند رو داره و نمی شه بدون رضایت ایشون، فرزند رو از کشور خارج کرد. پس در حالت ایده آل، باید بین پدر و مادر توافق کامل وجود داشته باشه. این توافق می تونه به صورت شفاهی یا کتبی باشه، اما بهتره که به صورت رسمی و محضری باشه تا بعداً مشکلی پیش نیاد.

در صورت عدم توافق: راه حل دادگاه

اگه پدر و مادر نتونستن با هم به توافق برسن و یکی از طرفین مخالف خروج فرزند از کشور باشه، تنها راه چاره، مراجعه به دادگاه خانواده است. کسی که قصد خروج از کشور رو داره (مثلاً مادری که حضانت رو داره و می خواد با فرزندش سفر کنه)، باید دادخواست اجازه خروج از کشور فرزند رو به دادگاه ارائه بده.

• نقش دادگاه در تعیین مصلحت طفل: دادگاه در این پرونده، اصلی ترین نقش رو ایفا می کنه. قاضی با بررسی شرایط، مدارک، و صحبت با والدین، سعی می کنه ببینه آیا خروج فرزند از کشور به مصلحت اون هست یا نه. همه جوانب، از جمله هدف سفر، مدت سفر، امکانات تحصیلی و زندگی در کشور مقصد، و مهم تر از همه، حق ملاقات والد دیگر، بررسی می شه.
• مفهوم و اهمیت تأمین مناسب (وثیقه) برای بازگرداندن فرزند: اگه دادگاه تشخیص بده که خروج فرزند به مصلحته و باهاش موافقت کنه، معمولاً از والد درخواست کننده می خواد که یه تأمین مناسب یا همون وثیقه، به دادگاه بسپاره. این وثیقه می تونه یه مال منقول، غیرمنقول یا حتی مبلغی پول نقد باشه. هدف از این وثیقه اینه که تضمین کنه فرزند حتماً بعد از اتمام سفر به کشور برگردونده می شه و حق ملاقات والد دیگه ضایع نمی شه.

نمونه دادخواست اجازه خروج از کشور فرزند (در صورت عدم توافق والدین)

رئیس محترم دادگاه عمومی وحقوقی……..

با سلام

احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] فرزند [نام پدر خواهان] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه خواهان] و کد ملی [کد ملی خواهان] به نشانی [آدرس خواهان]، همسر سابق آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] فرزند [نام پدر خوانده] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه خوانده] و کد ملی [کد ملی خوانده] به نشانی [آدرس خوانده] می باشم. حاصل زندگی مشترک ما یک فرزند به نام آقای/خانم [نام و نام خانوادگی فرزند]، فرزند [نام پدر فرزند]، متولد [تاریخ تولد فرزند] می باشد که حضانت ایشان به موجب [حکم دادگاه/توافق نامه] به اینجانب واگذار شده است.

با توجه به ضرورت [مثلاً: انجام سفر درمانی/تحصیلی/دیدار با بستگان خارج از کشور]، اینجانب قصد خروج فرزندم را از کشور دارم. علی رغم مراجعات مکرر و تلاش برای کسب رضایت، خوانده محترم از دادن اجازه خروج از کشور فرزند خودداری می نمایند که این امر موجب تضییع حقوق و مصلحت فرزند مشترکمان می گردد. مستند به ماده 42 قانون حمایت خانواده و با عنایت به اینکه خروج فرزند از کشور به مصلحت ایشان می باشد، تقاضا دارم پس از احراز مصلحت و اخذ تأمین مناسب (در صورت لزوم) دستورات مقتضی جهت صدور اجازه خروج از کشور برای فرزندم صادر فرمایید.

ضمناً از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر اجازه خروج از کشور فرزند تا زمان رسیدگی نهایی به پرونده را نیز دارم.

با تشکر و احترام

نام و نام خانوادگی و امضای خواهان

وکالت بلاعزل برای خروج فرزند از کشور: راه حلی با احتیاط

گاهی اوقات پدر به مادر وکالت بلاعزل می ده تا مادر بتونه بدون مراجعه مجدد به پدر، برای خروج فرزند از کشور اقدام کنه. اما این وکالت هم محدودیت هایی داره:

• نقش و اعتبار وکالت بلاعزل: اگه وکالت بلاعزل به مادر داده شده باشه، مادر می تونه با مراجعه به اداره گذرنامه، برای فرزند گذرنامه بگیره و اجازه خروج رو داشته باشه. این وکالت، تا وقتی که باطل نشه، معتبره.
• محدودیت ها و احتمال لغو وکالت در صورت عدم مصلحت طفل: حتی با وجود وکالت بلاعزل، پدر (یا ولی قهری) اگه تشخیص بده که خروج فرزند به مصلحت اون نیست یا حق ملاقات خودش با فرزند رو تضییع می کنه، می تونه از طریق دادگاه اقدام کنه و مانع خروج فرزند بشه. دادگاه در این موارد دوباره مصلحت طفل رو بررسی می کنه و اگه لازم باشه، می تونه حتی وکالت بلاعزل رو هم بی اثر کنه.
• مدارک لازم برای تنظیم وکالت بلاعزل: برای تنظیم وکالت بلاعزل هم به مدارک هویتی پدر، مادر و فرزند نیاز دارین و باید توی دفتر اسناد رسمی تنظیم بشه.

خروج از کشور فرزند تحت حضانت (بدون اجازه ولی قهری یا مادر): ممنوع الخروجی

حالا فرض کنین حضانت فرزند با یکی از والدین هست، اما دیگری بدون اجازه والد حضانت کننده یا ولی قهری، قصد داره فرزند رو از کشور خارج کنه. اینجا با بحث ممنوع الخروجی فرزند روبرو می شیم.

• حقوق طرفین (پدر و مادر) و حق ملاقات: اگه پدر یا مادر، بدون هماهنگی با طرف مقابل، اقدام به خروج فرزند از کشور کنه، این کار ممکنه حق ملاقات طرف دیگر رو نقض کنه. هر دو والد، حتی بعد از طلاق، حق ملاقات با فرزندشون رو دارن و نباید این حق تضییع بشه.
• روند ممنوع الخروجی فرزند توسط طرف مقابل:
  • توسط پدر (ولی قهری): پدر به عنوان ولی قهری، می تونه بدون نیاز به حکم دادگاه و با مراجعه مستقیم به اداره گذرنامه، فرزندش رو ممنوع الخروج کنه.
  • توسط مادر: اگه حضانت با مادر باشه و پدر بدون اجازه مادر قصد خروج فرزند رو داشته باشه، مادر برای ممنوع الخروج کردن فرزند نیاز به حکم دادگاه داره. مادر باید به دادگاه ثابت کنه که خروج فرزند از کشور به مصلحت اون نیست یا حق ملاقاتش رو نقض می کنه.
• نحوه رفع ممنوع الخروجی از طریق دادگاه: اگه فرزند ممنوع الخروج بشه، برای رفع این ممنوعیت، باید به دادگاه خانواده مراجعه کرد و دادخواست رفع ممنوع الخروجی رو ارائه داد. دادگاه با بررسی شرایط و مصلحت طفل، ممکنه با گرفتن وثیقه مناسب، اجازه خروج موقت رو صادر کنه.

اجازه خروج از کشور پس از فوت پدر: داستان پدربزرگ و قیم

خب، اگه خدای نکرده پدر فرزند فوت کرده باشه، اجازه خروج از کشور به عهده کیه؟

• اذن جد پدری (پدربزرگ): در این شرایط، جد پدری (یعنی پدرِ پدر) ولی قهری فرزند محسوب می شه و ایشون باید اجازه خروج رو بده.
• در صورت فوت جد پدری: تعیین قیم یا سرپرست قانونی توسط دادگاه: اگه هم پدر و هم جد پدری هر دو فوت کرده باشن یا به هر دلیلی صلاحیت ولایت نداشته باشن، دادگاه باید برای فرزند قیم یا سرپرست قانونی تعیین کنه. این قیم (که می تونه مادر هم باشه) با ارائه حکم دادگاه، می تونه برای خروج فرزند اقدام کنه.
• مدارک مورد نیاز (گواهی فوت، حکم دادگاه): در این موارد، علاوه بر مدارک هویتی، ارائه گواهی فوت پدر و جد پدری و همچنین حکم قیمومیت یا سرپرستی قانونی از الزاماته.

خروج از کشور فرزندان بی سرپرست یا بدسرپرست: نقش بهزیستی

برای فرزندانی که بی سرپرست هستن یا حضانتشون از والدین گرفته شده و تحت سرپرستی سازمان بهزیستی یا نهادهای مشابه قرار دارن، روند خروج از کشور کاملاً متفاوته. در این موارد، سازمان بهزیستی یا مراجع قضایی مربوطه، با در نظر گرفتن تمام جوانب و مصلحت طفل، تصمیم گیرنده نهایی هستن.

همونطور که می بینین، هر کدوم از این سناریوها، ریزه کاری ها و قوانین خاص خودشون رو دارن و بهترین راه، مشورت با یه وکیل یا متخصص حقوقی قبل از هر اقدامیه.

مجازات ها و عواقب خروج غیرقانونی فرزند از کشور: قضیه جدی تر از اونیه که فکر می کنین!

شاید فکر کنین که اگه به هر دلیلی نتونستین رضایت نامه قانونی رو بگیرین، می شه یه جورایی بچه رو بدون اجازه از کشور خارج کرد. اما باید بگم این یه اشتباه بزرگه و عواقب خیلی جدی حقوقی و کیفری داره. قضیه خروج غیرقانونی فرزند از کشور، شوخی بردار نیست و قانون برای اون مجازات های سنگینی رو در نظر گرفته.

تبعات حقوقی و کیفری

اگه پدری با وجود ممنوع الخروجی فرزندش (که توسط مادر یا دادگاه درخواست شده) اون رو از کشور خارج کنه، یا اگه مادری بدون اجازه رسمی پدر اقدام به این کار کنه، علاوه بر اینکه مجازات های مربوط به خروج غیرقانونی از کشور در انتظار اون فرده، ممکنه با یه اتهام خیلی سنگین تر هم روبرو بشه: «آدم ربایی».

ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) در خصوص آدم ربایی

ماده ۶۲۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) خیلی واضحه:

«هر کس به قصد مطالبه وجه یا مال یا به قصد انتقام یا به هر منظور دیگر به عنف یا تهدید یا حیله یا به هر نحو دیگر شخصا یا توسط دیگری اقدام به ربودن انسان کند به پنج تا پانزده سال حبس محکوم خواهد شد و در صورتی که ارتکاب جرم با وسیله نقلیه باشد و یا به ربودن افراد کمتر از پانزده سال تمام یا در صورتیکه ربودن به قصد آسیب رساندن به جسم یا حیثت یا ربودن توأم با آزار و شکنجه باشد به حداکثر مجازات تعیین شده در این ماده محکوم خواهد شد و در تمام موارد مذکور علاوه بر مجازات حبس به پرداخت دیه (در صورت مطالبه اولیای دم) و نیز به تحمل سه تا ده سال اقامت اجباری در محلی غیر از محل سکونت خود محکوم خواهد شد.»

حالا این ماده چه ربطی به خروج غیرقانونی فرزند داره؟ قاضی می تونه این عمل رو «ربودن» یا «آدم ربایی» تفسیر کنه، چون فرزند زیر ۱۸ سال یک فرد صغیره و خارج کردن اون از کشور بدون رضایت ولی یا قیم قانونی، می تونه مصداق «حیله» یا «به هر نحو دیگر» برای ربودن محسوب بشه. در این صورت، شخص متخلف ممکنه به ۵ تا ۱۵ سال حبس محکوم بشه. مخصوصاً اگه فرزند زیر ۱۵ سال باشه، مجازات می تونه حداکثر مجازات تعیین شده باشه.

توضیح شرایط و مجازات های مرتبط

خیلی مهمه که بدونین، تا زمانی که فردی که فرزند رو غیرقانونی خارج کرده، خارج از کشور باشه، دسترسی به اون برای اجرای مجازات سخت یا حتی غیرممکنه. اما به محض اینکه اون فرد به کشور برگرده و پاش رو توی خاک ایران بذاره، می تونه تحت پیگرد قانونی قرار بگیره و به جرم آدم ربایی محاکمه و مجازات بشه. این یعنی این جرم هیچ وقت از بین نمیره و همیشه مثل یه شمشیر بالای سر متخلف باقی می مونه.

پس، اگه به هر دلیلی با مشکل گرفتن فرم اجازه خروج از کشور فرزند مواجه هستین، هرگز فکر خارج کردن غیرقانونی فرزند رو به سرتون راه ندین. همیشه راه حل های قانونی وجود داره، حتی اگه کمی زمان بر و پیچیده باشن. مشورت با یه وکیل متخصص می تونه بهترین مسیر رو بهتون نشون بده و از گرفتار شدن شما به عواقب جبران ناپذیر جلوگیری کنه.

سوالات متداول

آیا برای هر سفر خارجی نیاز به رضایت نامه جدید است؟

نه لزوماً. بستگی داره رضایت نامه اولیه تون چطور تنظیم شده باشه. اگه رضایت نامه برای مدت مشخص (مثلاً یک یا دو سال) یا چند ساله تنظیم شده باشه، تا زمانی که اعتبار داره، برای سفرهای متعدد توی اون بازه زمانی می تونین ازش استفاده کنین. اما اگه یک بار مصرف برای یه سفر خاص بوده، بله، برای سفر بعدی باید رضایت نامه جدید بگیرین.

اعتبار زمانی رضایت نامه چقدر است؟

معمولاً بین یک تا دو سال هست، اما می تونه برای یک سفر خاص یا مدت طولانی تر (با توافق طرفین و نظر دفترخانه) هم تنظیم بشه. حتماً موقع تنظیم، مدت اعتبار رو با دقت بررسی و درخواست کنین.

اگر پدر در خارج از کشور باشد، چگونه می توان اجازه خروج گرفت؟

اگه پدر در خارج از کشور باشه و امکان حضور در ایران رو نداشته باشه، می تونه با مراجعه به سفارت یا کنسولگری ایران در کشور محل اقامتش، رضایت نامه خروج از کشور رو تنظیم و تأیید کنه. این رضایت نامه بعد از تأیید کنسولی، جنبه قانونی پیدا می کنه و می تونه به اداره گذرنامه در ایران ارائه بشه.

آیا فرم های آنلاین قابل دانلود اعتبار قانونی دارند؟

خیر، به هیچ وجه! هر فرم اجازه خروج از کشور فرزند که به عنوان رضایت نامه از پدر یا ولی قهری صادر می شه، حتماً و حتماً باید به صورت رسمی و در یک دفتر اسناد رسمی (دفترخانه) تنظیم و مهر و امضا شده باشه تا اعتبار قانونی داشته باشه. فرم های آنلاین یا دست نویس هیچ اعتباری برای اداره گذرنامه و مراجع قانونی ندارن.

مدارکی که باید همراه رضایت نامه محضری هنگام خروج از کشور باشد چیست؟

اغلب فقط ارائه گذرنامه فرزند کافیه، چون اطلاعات رضایت نامه در سیستم پلیس گذرنامه ثبت شده. اما همیشه بهتره اصل رضایت نامه محضری رو هم همراه داشته باشین تا در صورت لزوم (مخصوصاً برای مقاصد خارجی که ممکنه نیاز به مدرک داشته باشن)، بتونین اون رو ارائه بدین.

آیا برای صدور گذرنامه فرزند نیز به این فرم نیاز است؟

بله، دقیقاً! قبل از اینکه اصلاً برای خروج از کشور اقدام کنین، برای صدور اولیه یا تمدید گذرنامه فرزند زیر ۱۸ سال، ارائه رضایت نامه محضری از ولی قهری (پدر یا جد پدری) به اداره گذرنامه الزامیه. بدون این رضایت نامه، اصلاً گذرنامه صادر نمی شه.

اگر پدر به هیچ وجه همکاری نکند چه باید کرد؟

اگه پدر به هیچ وجه حاضر به دادن رضایت نباشه و هیچ توافقی هم صورت نگیره، تنها راه قانونی مراجعه به دادگاه خانواده است. باید دادخواست اجازه خروج از کشور فرزند رو به دادگاه ارائه بدین و با ارائه دلایل و مدارک، مصلحت فرزند برای خروج از کشور رو ثابت کنین. دادگاه در صورت احراز مصلحت، ممکنه با گرفتن تأمین مناسب (وثیقه) اجازه رو صادر کنه.

آیا مادر می تواند فرزند را ممنوع الخروج کند؟

بله، اگه حضانت فرزند با مادر باشه و مادر احساس کنه خروج فرزند توسط پدر (ولی قهری) به مصلحت فرزند نیست یا حق ملاقاتش رو تضییع می کنه، می تونه از طریق دادگاه اقدام به ممنوع الخروجی فرزند کنه. در این موارد، دادگاه مصلحت طفل رو بررسی می کنه.

فرق بین اذن و رضایت چیست؟

اذن یک مفهوم حقوقی گسترده تر و مربوط به اجازه ولی قهری در امور مالی و غیرمالی طفل هست که جنبه قانونی و ولایتی داره. رضایت یک مفهوم عام تره و می تونه شامل موافقت با یه موضوع باشه. در مورد خروج فرزند، اذن ولی قهری به صورت رضایت نامه محضری صادر می شه، یعنی اذن در قالب یک رضایت رسمی و سند قانونی بیان می شه. پس در واقعیت، توی این زمینه خیلی با هم فرق ندارن و هر دو به معنی اجازه قانونی برای خروج فرزند هستن.

نتیجه گیری و توصیه های نهایی

همونطور که دیدیم، بحث فرم اجازه خروج از کشور فرزند، یه موضوع حقوقی کاملاً جدی و پر از ریزه کاریه که بی توجهی بهش می تونه برنامه های سفر شما رو حسابی به هم بریزه یا حتی خدای نکرده، عواقب قضایی سنگینی براتون داشته باشه. از همین رو، آگاهی از این قوانین و مقررات، برای هر والد یا سرپرستی که قصد سفر خارجی با فرزندش رو داره، واقعاً حیاتیه.

مهم ترین نکته اینه که همیشه قبل از هرگونه برنامه ریزی برای سفر، از اینکه اجازه خروج فرزند از کشور رو دارین و این اجازه به صورت قانونی و محضری تنظیم شده، اطمینان کامل حاصل کنین. فراموش نکنین که حتی اگه گذرنامه فرزندتون رو دارین، بدون رضایت نامه رسمی، امکان خروج از مرز وجود نداره و حتی برای صدور گذرنامه هم به این رضایت نامه نیاز پیدا می کنین.

توی شرایط عادی، پدر به عنوان ولی قهری، این اجازه رو می ده. اما اگه شرایط پیچیده تر بشه، مثل طلاق، فوت پدر، یا وقتی که حضانت با مادر هست و ولی قهری همکاری نمی کنه، دیگه داستان ساده نیست و باید حتماً از طریق مراجع قانونی و دادگاه اقدام کنین. وسوسه نشین که بخواین از راه های غیرقانونی یا میان بر استفاده کنین، چون همونطور که گفتیم، مجازات های سنگینی مثل اتهام آدم ربایی در انتظار متخلفین هست.

بهترین توصیه ما اینه که اگه حتی کوچک ترین ابهامی توی این زمینه دارین یا شرایط خاصی برای شما پیش اومده، حتماً قبل از هر اقدامی، با یه وکیل یا کارشناس حقوقی مجرب مشورت کنین. اونا می تونن با توجه به جزئیات پرونده شما، دقیق ترین راهنمایی ها رو ارائه بدن و کمک کنن تا سفری امن، قانونی و بی دغدغه رو تجربه کنین.