مروری بر گچبری دستی و نحوه نصب آن

آشنایی با سبک های مختلف گچبری

گچ کاری

گچبری یکی از هنرهای تزئینی داخلی و خارجی است که سابقه بسیار طولانی دارد. گچ دارای خواصی است که آن را به یکی از پرکاربردترین مصالح در معماری سنتی و حتی مدرن تبدیل کرده است. با توجه به این ویژگی ها که شامل دوام، چسبندگی، کرکی، مقاومت در برابر آتش، قیمت پایین و شکل پذیری آسان است، گچ به غیر از محصولات تزئینی، کاربردهای دیگری نیز دارد.

زیورآلات گچبری در سبک ها و مدل های مختلفی تولید می شوند که هر کدام برای گروه متفاوتی از افراد جذابیت دارند. برخی افراد گچبری‌ سنگین، طرح‌دار و رنگارنگ را دوست دارند. در حالی که برخی دیگر ترجیح می دهند گچ سفید مخصوص خود را داشته باشند و از طرح های ساده و سبک ساخته شوند. تمام نمونه ها و عکس گچبری جدید گروه گچبری پرشین را می توانید در گالری وبسایت مشاهده نمایید.

گچبری چه سبک هایی دارد؟

گچبری به دو سبک کلی سنتی و مدرن تقسیم می شود

     گچبری سنتی

گچبری سنتی همان چیزی است که از خانه های قدیمی به یاد داریم: طرح هایی با جزئیات ظریف، سقف های شلوغ و استفاده از رنگ.

سبک سنتی گچبری به خصوص در ایران معمولاً با باغ و بهشت ​​همراه است. به همین دلیل در طرح های او انواع گل و پرندگان مشاهده شده است. در این سبک گچبری رنگ نیز جایگاه ویژه ای داشت

گچبری سنتی در ایران دارای سبک های زیر است که به اختصار به معرفی آنها می پردازیم:

    گچبری معرق:​

 روش موزاییک گچبری مانند کاشی کاری موزاییک است. برای این کار ابتدا ملات گچ رنگی را قبل از سفت شدن به شکل دلخواه برش داده و قطعات بریده شده را مانند یک پازل روی هم چیده اند. سپس یک ملات گچ بری سفید روی آن ریخته شد تا سطح کار صاف شود.

    گچبری لایه‌ای: ​

لایه لایه گچبری را می توان حالت پیشرفته تری نسبت به سبک موزاییک در نظر گرفت. در این روش از چند لایه گچ استفاده می شود که هر کدام رنگ متفاوتی دارند.پس از کشیدن لایه های گچ رنگی، از ابزار گچبری برای ایجاد و اجرای طرح های مورد نظر استفاده کردند.

    گچبری Klochi:

نمونه هایی از پاپوش های گچبری در کاخ ها و عمارت های ناصرالدین شاه دیده می شود. این نوع گچبری تحت تأثیر فرهنگ غرب در ایران وارد معماری ایرانی شد.

    گچبری هشته یا برهشته:

این مدل گچبری به آنچه عموم مردم می دانند نزدیک تر است. کلمه “بار” همان نقش برجسته است و نشان می دهد که در این سبک خطوط و نقش های گچ بیشتر از دیوار نمایان است.

گچبری مدرن

در گچبری، به سبک مدرن، دیگر از گل و پرندگان بهشت ​​خبری نیست. این سبک به خاطر طرح ها و خطوط ساده اش معروف است. در سبک مدرن گچبری معمولا فقط از خطوط مستقیم و زوایای مستقیم یا خطوط نرم و منحنی استفاده می شود و ترکیب هر دو خط در یک فضا بسیار نادر است.

گچبری مدرن به دو صورت پیاده سازی می شود. در یک روش، گچبری در حین ساخت یا بازسازی دیوارها و سقف ها انجام می شود. روش دوم از قطعات پیش ساخته گچبری استفاده می کند. همانطور که از نام آن پیداست قطعات پیش ساخته به راحتی در بازار موجود است و طراحان یا مالکان می توانند بسته به محل قرارگیری قطعه، اندازه و مدل مورد نظر را انتخاب و سپس آن را نصب کنند.

در طراحی و اجرای گچبری باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

گچبری به منزله ظاهری بهتر و زیباتر به خانه شما است، اما اگر از چند قانون ساده پیروی نکنید، هزینه و زمانی که صرف می‌کنید نتیجه معکوس خواهد داشت.

     ارتفاع سقف:

گچبری‌ سنگین، بسیار قابل مشاهده و حجیم، مناسب برای سالن‌هایی با سقف بلند و ترجیحاً پنجره‌های بلند. اگر ارتفاع سقف شما استاندارد یا کوتاهتر است، سعی کنید سازه های شلوغ و حجیم را انتخاب نکنید.

     دکوراسیون عمومی منزل:

همانطور که پرده های ضخیم و سنگین با مبلمان مدرن به خوبی ست نمی شوند، گچبری کلاسیک نیز با مبلمان مدرن مناسب نیستند.

      پرهیز از افراط و تفریط:

بهتر است سبک و الگوی گچبری را انتخاب کنید که بتوان از آن در قسمت های دیگر خانه مانند آشپزخانه، دیوار داخلی راه پله یا حتی حمام استفاده کرد. استفاده از گچبری فقط در تالارهای پذیرایی دیگر پذیرفته نمی شود.

       حفظ آرامش بصری:

گچبری، مانند رنگ و طرح کاغذ دیواری، برای آرام کردن یا تار کردن افراد عالی است. به عنوان مثال استفاده از الگوهای شلوغ در مرکز سقف و رها کردن کناره ها باعث ایجاد احساس سنگینی و عدم تعادل می شود.

       استفاده آگاهانه از رنگ:

اگرچه گچبری های رنگی تقریبا منسوخ شده اند، اما استفاده از رنگ های خاص در قطعات گچبری می تواند حس اصالت و اشراف بیشتری را در خانه ایجاد کند. البته بهتر است گچبری را فقط در فضاهای بزرگتر اجرا کنید.

سخن آخر:

گچبری یکی از تاثیرگذارترین عوامل در زیبایی دکوراسیون داخلی است که در صورت اجرای مطابق با استانداردها و تناسب های زیبایی شناختی به فضای داخلی هویتی منحصر به فرد و غیرقابل انکار می بخشد. پیشنهاد ما در طراحی و انتخاب مدل گچبری در نظر گرفتن سلیقه کل خانواده و استفاده از کمک کارشناسان داخلی است.

هنر گچبری

گچ یکی از مصالح اصلی معماری ایرانی است که به دلیل قابلیت های ویژه همواره مورد توجه هنرمندان و معماران بوده است، به طوری که علاوه بر جنبه ایستایی به عنوان یکی از مصالح، جنبه تزئینی آن نیز مورد توجه قرار گرفته است. و به عنوان یکی هنر، تزیینی شد و از این رو در بستر تاریخ ایران سیر تکاملی را طی کرد، فراز و نشیب هایی را طی کرد، گاه مورد توجه قرار گرفت و گاه مورد غفلت قرار گرفت. در ادامه به معرفی کامل هنر گچ بری، تاریخچه گچبری، انواع گچبری، گچ بری در دوران اسلامی، انواع سبک های نقش گچبری در دوران اسلامی و جلوه رنگ در گچبری می پردازیم.

گچبری چیست؟

هنر گچ بری زیر شاخه ای از معماری است که از قدیم الایام در همه جا وجود داشته و تنها شکل و سبک آن متفاوت بوده است. هنرمندان ایرانی تکنیک های گچبری را به حدی کامل کرده اند و چنان طرح های بدیع و ظریفی خلق کرده اند که مورد توجه همه هنرمندان قرار گرفته و مورد تحسین جهانگردان و دانشمندان خارجی و داخلی و همچنین علاقه مندان به تاریخ هنر، آثار و دوران باستان قرار گرفته است.

گچ ماده ای انعطاف پذیرتر از سنگ، آجر و چوب است، کار با آن آسان تر است و تقریباً به هر سطح ساختمانی به خوبی می چسبد و اثر آن سریعتر است و در صورت لزوم به راحتی قابل تجدید است. پلاستیسیته گچ این توانایی را به هنرمندان می دهد که به راحتی نقوش و نقش های تزیینی مورد نظر را ایجاد کنند همچنین گچ نسبت به سایر مصالح ارزانتر بوده و باعث صرفه جویی در زمان می شود.

تاریخچه گچبری

تاریخچه استفاده از گچ و زمان تبدیل آن به یکی از عناصر کاربردی معماری کاملاً مشخص نیست.در دوره هخامنشی، روی ستون‌های چوبی (تالاری که به خزانه داریوش در تخت جمشید معروف است) گچ می‌زدند و از کاخ هخامنشی شوش تکه‌ای از گل لاله گچبری به دست می‌آمد.

بر اساس یافته‌های باستان‌شناسان شوروی در کاخ‌های نسا و کاوش‌های پروفسور تسفلد در کوه چاجه، در زمان اشکانیان دیوارهای آجری را با گچ می‌پوشانند که معمولاً با نقوش و تصاویر انسان‌ها و حیوانات نقاشی می‌شده است. نمونه ای از کوه خواجه مربوط به قرن اول بعد از میلاد با نقوش هندسی ساده (خطوط ضربدری شکسته و راست و دایره های روی هم افتاده که به زیبایی ادغام و تکرار شده اند).

در زمان ساسانیان علاوه بر جنبه های کاربردی به صورت ساروج یا روکش دیوار و نیز کنده کاری گچبری، قالب گیری گچبری (گچکاری برای به دست آوردن نقش ها، نقش ها و اشکال مورد نظر) نیز رایج شد. اگرچه برخی از محققان وجود تکنیک قالب گچبری در دوره ساسانی را انکار می کنند، اما قطعات گچبری زیادی از این دوره به دست آمد که به طور خاص با قالب گیری ساخته شده بودند که می توان از گچبری به دست آمده از گودال ترخان (در موزه فیل دلفی) نگهداری کرد. در این گچبری، نقوش گچبری به طور جداگانه تشکیل شده و سپس روی هم چیده می شوند.

بسیاری از آثار هنری گچبری از دوران ساسانیان به دست آمده است که کاخ های مختلفی مانند مدائن (تیسفون)، ورامین، نیشابور، کیش و دامغان را زینت داده و اکنون موزه های مختلف در سراسر جهان را زینت می دهد. مهمترین عنصر تزیینی بنای دوره ساسانی گچ است که می توان تزیینات گچبری این دوره را جایگزین تزئینات کنده کاری دوره هخامنشی دانست (اطلاعاتی از تزئینات حجاری و انواع آن را می توان در هنر حجاری یافت. و سنگ تراشی).

در این دوره قلعه معروف قلعه دختر را از سنگ های بزرگ و طبیعی کوه و ملات گچ ساخته اند. کاخ ها با الگوهای مختلف گچبری تزئین شده بودند. تالار پذیرایی پی پور با 64 طاقچه با تزئینات گچبری تزئین شده است. سقف ایوان ها با گچبری هایی با نقش های اژدها و گل و برگ تزیین شده و سطوح جانبی ایوان ها با ستون های گچبری با حاشیه های قرمز و سیاه و نوارهای آبی رنگ آمیزی شده است.

ویژگی هایی که در این مقاله به اختصار برای هر دوره به آن اشاره شده است به این معنی نیست که آنها ویژگی های کلی برای همه آثار هستند، بلکه می توان آنها را نقض کرد.ویژگی های انگیزه های گچبری این دوره به طور خلاصه عبارتند از:

    تقارن

    الگوها را تکرار کنید

    وجود قطعات مربع شکل که در آنها دایره ای به شکل رشته مروارید حک شده بود که در این قطعات کاربرد فراوانی داشت.

    استفاده از طرح های مبهم، به عنوان مثال نشان دادن درخت زندگی.

گچبری تکنیک های دوران اسلامی

علاوه بر روش قالب گیری که با قالب و سپس با خمیر گچ تهیه می شد، گچ اکسترود شده به قسمت مورد نظر چسبانده شد و کار این است که ابتدا گچ تهیه شده (خمیر گچ) را بسته به ضخامت گچبری روی قسمت مورد نظر بمالید. زیرسازی کنید و متن را روی قسمت مورد نظر مانند بازو، نوار نقاله، قطب نما، غذاخور و کاردک آماده کنید، الگوی مورد نظر خود را برش دهید.

برای رنگ آمیزی روی سطح گچ می توانند روی سطح گچ نقشی تهیه کنند در غیر این صورت با «گچ کاری» نقش را روی سطح اجرا می کنند.در این روش خمیر گچ را به قسمت های مورد نظر می زنند تا نقوش بیشتری نسبت به آن نمایان شود. سطح دیوار، و سپس شکل مورد نظر را ایجاد کنید.

انواع گچبری

گچبری انواع مختلفی دارد که در شکل زیر نشان داده شده است و انواع گچبری به طور کامل در زیر نشان داده شده است.

گچبری شیر و شکری

یکی از گچبری های اصیل و باستانی دوران اسلامی است که فرورفتگی و برآمدگی آن بسیار کم (حدود 2-3 میلی متر) است.

گچبری برجسته

این نوع گچبری بیشتر از شیر و شکر (حدود نیم تا یک سانتی متر) برجسته است. طبیعی است که نقوش گل و گیاه برای نقش برجسته گچبری و نقوش هندسی برای تکنیک شیر و شکر مناسب است.

گچبری زبره

دارای اجراهای بیشتر از گچبری بدون سایش و پرداخت است، از جمله گچبری شاخ های نود درجه است که نمونه ای از آن در بالای حرم حضرت معصومه (س) قم استفاده شده است.

گچبری برهشته

این گچبری بسیار بیشتر به چشم می خورد، بنابراین قطعات گچبری بسیار برآمده و بیرون زده است، نمونه بارز این گچبری بالای محراب مسجد گلپایگان وجود دارد.

توجه: چهار مدل گچبری ذکر شده تاکنون در سبک های خراسانی، رازی و آذری مورد استفاده قرار گرفته اند.

گچبری تخمه در آوری (الوان)

به این صورت که در محل مورد نظر چند لایه گچ هر کدام رنگی روی دیوار به هم مالیده و با نمد تراشیده می شود و لایه سوم یا چهارم تراشیده می شود بنابراین این نوع گچبری سطح صافی ایجاد می کند. فرورفتگی هایی در رنگ های مختلف که زیبایی خاصی دارد. بهترین نمونه آن در مدرسه فیضیه قم در دربی که به حرم حضرت معصومه (س) باز می شود، استفاده شد.

گچبری معرق گچی (گچ تراش)

این نوع گچ پیش ساخته از ترکیب گچ و رنگ های مختلف به دست می آید.روش کار مانند موزاییک است.در این تکنیک گچ را در رنگ های مختلف می سازند سپس از هر رنگ اشکال دلخواه ایجاد و به شکل دلخواه مونتاژ می شود. قسمت و سپس پشت آن را با خمیر گچ پر می کنند و یا تکه های گچ را روی زمین می گذارند و الگوی مورد نظر را ایجاد می کنند و در این روش برجستگی ها را با ملات می ریزند و پس از خشک شدن در محل تعیین شده با گچ سوار می کنند.نمونه هایی از آن به صورت کتیبه ای بر روی ایوان بقعه مسجد اردهال کاشان که مربوط به دوره صفویه است به جا مانده است. همچنین در محراب مسجد میدان ساوه در قسمت قدیمی آن و زیر گنبد به همین ترتیب استفاده می شده است.

گچبری مشبک (توری)

اولین نمونه این روش مربوط به طاق محراب مسجد جامع تبریز است که احتمالاً مربوط به اواخر دوره سلجوقی است. در قرن هشتم هجری قمری بهترین و ظریف ترین نمونه این گچبری در داخل طاق محراب مسجد جامع ارومیه گچ بری شد. از آنجایی که این نوع گچبری بسیار دشوار، وقت گیر، نیاز به حوصله و دقت زیادی دارد و به ظرافت خاصی نیاز دارد، گچ ها کمتر از این نمونه ها استفاده می کنند.

از طرفی به دلیل لطافتی که دارد، شکننده است، بنابراین نمونه های باقی مانده از آن بسیار نادر است. نمونه های باقی مانده نشان می دهد که روش کار در این گچ به این صورت بوده است که گچکار ابتدا یک لایه گچ در فاصله حدود 15 تا 25 سانتی متری از زمینه اصلی ایجاد کرده و پس از برداشتن گچ، نقش مورد نظر را طراحی کرده است. طرح مورد نظر را در شبکه ایجاد کرد.

هنر گچ بری در دوران اسلامی ایران

در نیمه اول قرن هفتم میلادی، تاریخ شاهد بزرگ ترین تحولات در فرهنگ و تمدن ایران بود. با ظهور و گسترش اسلام، تمدن پیشرفته ایران تحت تأثیر فرهنگ اسلام قرار گرفت و هنرها و صنایع دستی در خدمت آن دین قرار گرفت، به طوری که با ظهور فرهنگ اسلامی، روح تازه ای در قالب دمید. از این هنرها

از آنجایی که اعراب عصر جاهلیت انواع بت ها را به اشکال مختلف می پرستیدند، با ظهور اسلام که شعار آن توحید بود و پرستش هر بت شرک تلقی می شد، نقاشی و مجسمه سازی نیز که تا کنون در خدمت بت پرستی بوده است. با بت پرستی همراه شد و به حکومت تبدیل شد. همچنین موضوعاتی مانند تحریم تقلید که به عنوان رقابت با خالق تلقی می شد نیز در این زمینه بی تاثیر نبود. اما آیات و روایاتی وجود داشت که به مسلمانان اجازه می داد مساجد خود را تزئین کنند و راه را برای هنرمندان مسلمان باز کرد.

به طور كلي هنر كاربردي در دوران اسلامي دو مسير متفاوت را طي مي‌كرد، يكي به قضاوت مي‌رسيد و اين هنر در خدمت درباريان بود و از قيد و بند مذهبي فارغ بود و ديگري به دين منتهي مي‌شد. پایان یافت و بدین ترتیب هنر در خدمت دین و آرمان های دینی قرار گرفت.

هنر گچبری از دوران اسلامی از نظر طرح ها و مضامین نیز در این دو کانال موجود است. هنر گچ بری دربار بدون استثنا از نظر مضامین و مضامین گچبری از هنر گچبری در عهد ساسانی پیروی می کند ، اما در هنر مذهبی گچبری هنرمند مسلمان با پرهیز از شرک و بت پرستی و تقلید به خلق هنری می پردازد که اولین تلقی می شود.

 انجام دهید و به همین دلیل می بینیم که نقش گل ها و درختچه های طبیعی به گل و بوته های اسلامی تبدیل شده است و گرچه هنرمند به کتیبه آیات قرآنی روی می آورد که نه تنها منافاتی با توحید ندارد بلکه در خدمت توحید و آرمان های آن است. .معجزه اسلام که کلامی الهی است و به صورت خطی برای مردم در هر سن و سالی تجلی می کند، گچبری را به عنوان هنر انتخاب می کند و در واقع به هنر گچبری ارزش معنوی و قداست می بخشد.

با این حال، دوران اسلامی گچبری ادامه دوران گچبری ساسانی است. هنر گچبری دوران اسلامی بر اساس هنر گچبری عصر ساسانی، هم از نظر فنی و هم از نظر ساخت و ساز و همچنین طرح ها و نقشه های گچبری است. نقوشی مانند پرنده، خوشه انگور و برگ انگور طرح هایی هستند که از دوران اسلامی در گچبری استفاده می شد با این تفاوت که این نقوش سادگی دوران قبل را ندارد و فراتر از طبیعت گرایی دوران ساسانی است و به آن ها می گویند. متالیز شده همچنین نسبت به قبل حاصلخیزتر، پیچیده‌تر و استادانه‌تر هستند، اما از نقوش اسلیمی، گلدان‌ها، شکل‌ها و درختچه‌های کوچک و بزرگی که قبلاً استفاده می‌شد، همیشه استفاده می‌شد.

برگه های مثلثی شکل انتهای کتیبه های کوفی و ​​رشته های مروارید و اشکال تزیینی به کار رفته در گچبری مسجد جامع نایین نشان می دهد که گچ بران و گچ بران مسجد جامع نایین به سنت های گذشته توجه و تداوم داشته اند. در واقع نقشه های اسلامی مسجد ایرانی همان پیچک ساسانی است.

گچبری نیشابور حقایق جالبی را در مورد بقای سبک طراحی حیوانات در صنعت اسلامی آشکار می کند. از این نقوش در ظروف نقره ای دوره ساسانی استفاده می شد. شکل تزیینی دیگری که صنعت دوره عباسی از سبک ایرانی گرفت، شکل نوارهای ساسانی است که در تزئینات سامرا و نیشابور به شکل گل های نیلوفر مثلثی که با اشکال پرندگان و برگ های خرما ترکیب شده است، می باشد.

مضامین گچبری دوران اسلامی

همانطور که گفته شد، علاوه بر نقوشی که از دوره ساسانی و در دوران اسلامی در تزئینات گچبری رایج بود، بیشتر در ساختن کاخ های خلفا، امرا و سلاطین و نقوش جدید تحت تأثیر اسلام استفاده می شد. فرهنگ با گچبری، نقوش اسلیمی و کتیبه‌ها جایگزین شد، کاپ کیک است، نقوش اسلیمی در نقوش گچی ساسانی سابقه دارد و نقوش اسلیمی دوره اسلامی به‌طور غیرمستقیم و به احتمال زیاد ناشی از ممنوعیت تقلید است که وی آن را یک رقابت با خالق است و ممکن است تحت تأثیر این ایده باشد که هجری سوم و چهارم نقوش هندسی و نقوش گیاهی و گیاهی هستند که کاملاً تلطیف شده اند. این مضامین هم به طور کلی و هم به صورت جزئی تکرار می شوند.

اکتشافات موزه متروپولیتن از کاوش‌های نیشابور و گچبری مسجد عتیق شیراز و مسجد جامع نایین و حفاری ری، گواه این گچبری از قرن سوم تا پنجم قبل از میلاد است. مضامین مضامین اسلامی گچبری را می توان به صورت زیر خلاصه کرد.

الگوهای هندسی

در قرون اولیه GA، نقش‌های هندسی مانند ستاره‌های متقاطع، خطوط مستقیم، صلیب‌ها و دایره‌های شکسته، و رشته‌های مروارید، حلقه‌ها، چند ضلعی‌ها، گره‌ها و سنجاقک‌ها بخش‌های اصلی نقوش زینتی بودند.

نقوش اسلیمی

هنرمندان بر این باورند که این نقوش برگرفته از پدیده‌های طبیعی مانند گل‌ها و درختچه‌ها و برگ‌های درختان و میوه‌ها مانند گلابی، انار و… است که به منظور اجتناب از شبیه‌سازی و تقلید (رقابت با خالق) زینت داده شده‌اند. مضامین رایج اسلامی در گچبری اسلامی عمدتاً مضامینی مانند دهان اژدر اسلام، برگ های انگور و خوشه های انگور، برگ های گل، گلدان ها و درختچه ها، برگ های گرد، برگ خرما، آجیل کاج، گلابی و انار است.

نقوش حیوانات و پرندگان

از مضامین حیوانات مانند اسب، اژدهای دم طاووس و اردک؛ سیمرغ و غیره استفاده می شد.قابل ذکر است که در گچبریA دوران اسلامی از مضامین حیوانی، پرنده و انسان کمتر استفاده می شود.

کتیبه‌ها

دقیقاً از قرن چهارم هجری قمری، یکی از مضامین گچبری ایران، کتیبه های تزئینی کوفی بود. همانطور که گفته شد به دلیل اهمیت ویژه ای که در اسلام برای خوشنویسی قائل بود، این هنر به سرعت در تزئینات گچبری جایگاه ویژه ای پیدا کرد و کتیبه های گچبری نیز در خطوط کتاب نویسی و سیر تکاملی آنها راه یافت. خطوط زیبایی مانند خط کوفی گل، خط کوفی گل و برگ، خط جنگلی کوفی، خط نسخ، رسم الخط ثالث نستعلیق، خط کوفی بنایی و خط کوفی مقدّه از جمله خطوط به کار رفته در حروف AA است.

نقوش انسانی

این مضامین در صحنه‌های درباریان، جنگ‌ها و غیره به گچبری تبدیل شدند. علاوه بر مضامین گچبری، مضامین دیگری مانند صحنه‌های شکار و صحنه‌های دربار، شاهزادگان و اشراف وجود دارد.

روش های گچ بری در معماری اسلامی ایران

سبک خراسانی

این روش از آغاز اسلام آغاز شد و تا اواسط قرن چهارم و در برخی نقاط تا قرن پنجم میلادی ادامه یافت. این روش دوره های عباسی، سامانی، غزنوی، طاهری و صفاری را در بر می گرفت.

این روش با سادگی و اجتناب از بیهودگی مشخص می شود. گچ بری در این روش با طرحی آرام و با ضریب کم ترکیب شده و با رنگی همراه است که در برخی جاها به صورت گچبری به نام شیر و شکر دوباره کار شده است. نمونه ای از این روش در مسجد قهرج و در تاریخ دامغان و نیشابور به کار رفته است.

سبک رازی

این روش از قرن چهارم قبل از میلاد آغاز شد و تا حمله مغول ادامه یافت و نام‌های مختلفی مانند آلبویه، آل زیار، سلجوقی، اتابکی، خوارزمشاهی بر آن نهادند.این روش از تکنیک برجسته گچبری استفاده می کند. مضامین ابتدای این دوره ساده و تکراری است و تا پایان این دوره (قرن ششم) گچبری از نقوش و خطوط مختلفی تشکیل شده است و کتیبه سهم زیادی در بین موجودات گچبری دارد.

بیشتر نقوش و تزیینات گچبری در این سبک نقوش هندسی و نقوش برجسته گیاهی و نقوش اسلیمی گچبری و نقوش انسان و حیوان است. پس زمینه نقوش گچبری با رنگ های آبی، فیروزه ای، زرد، قرمز و قهوه ای رنگ آمیزی شده است. در قرن چهارم GA، کار اژدها بر روی نقوش گچبری یکی از عناصر تزئینی گچبری است که در دوره‌های بعد ادامه یافت و تکامل یافت. این سنجاقک ها به اشکال مختلف مانند اشکال هندسی مانند لانه زنبوری، الماس، مثلث، چند ضلعی، سوزنی و غیره ظاهر شده اند.

گچبری‌های مسجد نایین و گچبری کشف‌شده از نیشابور از روشی برای تکرار طرح‌ها، طرح‌ها و نگاره‌ها استفاده می‌کردند که باعث شد تنوع طرح‌ها در عین عرض، پیچیدگی یا ابهام کمتر شود.

در پایان این دوره (قرن ششم قبل از میلاد) به لطف توسعه تکنیک های گچبری، گچ بران موفق به اختراع نقوش گچ های مسطح (چند لایه)، چسباندن گچ و گچ های مقعر مانند گچبریA محراب در مسجد اشتریان شدند. و گچبریA معبد گچبری اصفهان مقبره و مقبره و مدارس اردستان، زواره، حیدریه در قزوین و گنبد علویان همدان..

سبک آذری

این روش توسعه یافته یک روش مخفی است که پس از حمله مغول آغاز شد و تا قرن دهم قبل از میلاد ادامه یافت. (تا روی کار آمدن صفویان). به طور کلی سبک آذربایجانی از تکنیک گچبری استفاده می کند و نقوش گچبری در این دوره ظریف تر شده است. خطوط و کتیبه های گچبری تا حد امکان در تزیینات گچبری استفاده شده است که در این روش خط دوتایی یکی از عناصر تزئینی است که نشان دهنده مهارت گچ بران در کار آنهاست.

در سبک خراسانی و رازی استفاده از گچ برای روکش ساختمان ها (پوشش داخلی) نسبتاً متداول بود، این نوع سنگفرش به سبک آذری در دوره ایلخانی به کمال رسید. در برخی از ساختمان ها سطح داخلی ساختمان با لایه ای از گچ سفت سفید پوشیده شده است، در برخی تنها قسمت هایی سفیدکاری شده است.

پروفسور پوپ قرن هشتم میلادی را که مصادف با سلطنت ایلخانان مغول است، عصر گچ با عصر گچ نامید، زیرا معتقد است که گچ بر همه جا در تزئینات به جای مانده از این دوره و هنرمندان آن دوره غالب است. در مساجد، زیارتگاه ها و دیگر آثار باقی مانده است و از آن زمان گچ کاری های بدیع و لذت بخشی ایجاد شده که تحسین و تحسین را برانگیخته است و شهر اصفهان بهترین آثار گچبری آن دوره را در خود جای داده است.

در این دوره کار اژدها روی نقوش گچبری نیز یکی از عوامل تزئینی است. در این روش علاوه بر تکنیک های تزئینی، روش مخفی گچبری با الگوی آجری کاذب رایج شده است. روش این تکنیک بدین صورت است که ابتدا لایه ای از گچ بر روی دیوارهای آجری زده می شود که در چوب کاری یا روش آجر چینی حفظ نشده است و سپس لایه گچ را با نقوش آجری روی آن تزئین می کنند.یکی از بناهایی که برای تزئین به این روش استفاده می شود گنبد سلطانیه است.

شایان ذکر است که گچبری آرامگاه و محراب پیر بکران با ساخت و تزئین مسجد گچبری اولجایتو همزمان است و هر دو به سبک گچبری (آذربایجانی) در زمان سلطنت سلطان ساخته شده اند، اما تفاوت زیادی بین این مسجد وجود دارد. دو عدد گچبری محراب اولجایتو خشک، بی روح و مجلل است و لی محراب و دیگر مقبره های گچبری قدیمی ها با سادگی و خلوصی که از ایمان مذهبی نشأت می گیرد ساخته شده است.

سبک اصفهانی

این روش کمی طولانی تر از صفویه از زمان قراقوبونلوها شروع شد و تا اواخر قاجار ادامه داشت. این روش را سبک های صفوی، افشاری، زندیه و قاجار نامیده اند. بنابراین، با وجود محبوبیت کامل از تزئینات دیگر مانند موزاییک و هفت رنگ و همچنین آینه کاری و گچبری، همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است.

به گفته پروفسور پوپ: هنر گچبری عصر صفویه مانند سایر هنرهای این عصر جلوه خاصی داشت به این صورت که کاخ های پادشاهان، خانه های وزیران و مدارس و مقبره های این دوره به صنایع گچبری مزین شده بود. از ویژگی های غالب هنر گچبری اصفهانی مقرنس کاری گچی و معرق گچی است.

اگرچه مقرنس قبلاً رایج بود، اما استفاده گسترده از آن به همین دوره بازمی‌گردد. در این دوره گچ رنگی و معرق گچبری نیز رایج شد. نمونه منحصر به فرد آن، گچبری زیر گنبد و محراب میدان مسجد جامع ساوه است که از معرق های گچی زیبا ساخته شده است.

یکی دیگر از ویژگی های گچبری این دوره، بلنک های گچبری است که به صورت فنجان و شفاف یا آلات موسیقی و غیره تبدیل به گچبری شده است. نمونه های بسیار زیبایی از این گچبری در اقامتگاه عالی قاپو در اصفهان و مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل استفاده شده است که با رنگ های متنوع و زیبایی تزیین شده است.

نقش رنگ در گچبری

رنگ نقش تعیین کننده ای در تزئینات گچبری برای قرن های متمادی داشته است.با توجه به یافته های باستان شناسان می توان گفت که از قرون اولیه اسلامی اولین گچبری نقاشی شده است مانند گچبری از مسجد قهرج که رنگ آمیزی اخرا و گچبری به دست آمده از نیشابور که با رنگهای مختلف تزیین شده بود.

در قرون پنجم و ششم قبل از میلاد، زمینه نقوش یا کتیبه ها بیشتر با رنگ های لاجوردی و فیروزه ای رنگ آمیزی می شد. از دوران ایلخانی به بعد، رنگ‌های گچبری‌ رواج بیشتری یافت و بر روی اغلب سطوح گچی صاف با نقش‌ها یا کتیبه‌های هندسی و اسلیمی مختلف نقاشی می‌شد.

منابع: کتاب معماری ایرانی اسلامی در دوره ایلخانان، کتاب نگاهی به هنر ساسانی در هنر اسلامی، کتاب روش‌های معماری ایران، کتاب هنر ایران در دوره اشکانیان و سامانیان، کتاب گچبری دوره سامانیان. و تأثیر آن بر هنر اسلامی

انواع گچبری و گچکاری چیست؟ + مهمترین نکات انتخاب گچ بری

هنر گچبری هنر مرتبط با معماری است که در هر دوره فرم و سبک خاص خود را دارد. گچ به دلیل خاصیت پلاستیکی، چسبندگی، رنگ و قیمت مناسب در این هنر کاربرد فراوانی دارد. با ایجاد کنده کاری های ساده روی گچ می توانید تغییری در طراحی داخلی منزل خود ایجاد کنید. در این مقاله قصد داریم شما را با گچ کاری و انواع آن آشنا کنیم.

گچبری چیست؟

گچ بری و گچ بری هنر برش و کنده کاری روی گچ است که در محیط های مختلف انجام می شود. از محبوب ترین گچکاری می توان به گچکاری سقف و گچبری دور لوستر، گچکاری تزئینی دور شومینه، گچبری نور مخفی سقف کاذب، گچبری های نما رومی، گچبری دور ستون ها و گچبری آرک اپن اشاره کرد.

ابزار اصلی گچبری چیست؟

    ماله: گچکاری به ابزار پیچیده و گران قیمت نیاز ندارد. ماله اولین و مهمترین ابزار گچ کار است و برای پخش و پرداخت گچ استفاده می شود.

    Damber: ابزاری است که دارای لبه تیز و برنده است. این ابزار چاقو مانند یکی از ابزارهای گچبری است که می توان از آن برای برش گچ استفاده کرد. استفاده از دمبر یک کار تخصصی است و زیبایی نهایی طراحی گچبری در نحوه استفاده از دمبر نهفته است.

    Eco-eater: یکی دیگر از ابزارهای ضروری گچبری که برای تمیز کردن محل کار و بوم استفاده می شود. استفاده از ابزار تخت کار آسانی نیست و نیاز به دانش و آموزش تخصصی دارد.

    Warding: ابزار دیگری که در طراحی گچ استفاده می شود Warding است که نوعی قلم گچبری است. از بافت برای خط کشی روی گچ استفاده می شود و بعد از اینکه خط کشی کردید به راحتی می توانید عمل برش را انجام دهید.

    قلم بومگرد: نقاشی روی ابزار گچ که می توان از آن برای ایجاد لبه های دایره ای و قاشقی روی سقف و دیوار استفاده کرد.لبه های گرد کوچک به طور گسترده ای در طراحی برگ ها و اشکال دیگر استفاده می شود که با این ابزار کاربردی انجام می شود.

انواع سبک های گچبری چیست؟

گچبری به دو سبک کلی سنتی و مدرن تقسیم می شود. در زیر به بررسی این دو سبک می پردازیم:

1. سبک سنتی گچبری

وقتی گچبری سنتی را می شنوید، احتمالا خانه های قدیمی را به یاد می آورید. ذهن شما در جای مناسب است. گچ های سنتی معمولا پروژه هایی پر از جزئیات ظریف، سقف های شلوغ، پر از رنگ و لعاب هستند. در این سبک گچبری رنگ جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص می دهد و استفاده از رنگ هایی مانند طلایی، قرمز و سبز بسیار رایج است.

سبک های گچ کاری سنتی

    موزاییک گچبری: در این نوع گچبری ابتدا ملات گچ رنگی بریده شده و مانند یک پازل مونتاژ می شود. در نهایت در سمت عقب ملات گچ کاری سفید ریخته می شود تا سطح کار صاف شود.

    لایه گچبری: این لایه گچبری به صورت لایه ای ساخته می شود که هر لایه رنگ متفاوتی دارد و پس از کشیدن لایه های گچ، الگوی مورد نظر با ابزار گچ بری ساخته می شود.

    گچبری کلخی: این نوع گچبری در کاخ ها و عمارت های ناصرالدین شاه دیده می شود.

    گچبری هشته یا بهشت: بهشت ​​در واقع برجسته است و متعلق به سبک گچبری است که بیشتر از دیوار اجرا می شود.

2- سبک مدرن گچکاری

در این سبک دیگر خبری از گل و مرغ و رنگ های شاد نیست. سبک مدرن گچبری از خطوط مستقیم و صاف یا منحنی استفاده می کند. در سبک مدرن، ما فقط روی سقف تمرکز نمی کنیم و می توان از گچ کاری برای پنهان کردن فضای نامناسب استفاده کرد. ترکیب گچبری با نورپردازی نیز می تواند جلوه بی نظیری به فضای خانه شما ببخشد.

سبک سنتی گچبری فقط در سقف اتاق نشیمن استفاده می شود، اما سبک مدرن این قابلیت را دارد که از گچبری در فضای اتاق خواب و سایر قسمت های خانه استفاده کند.روش های گچ بری و گچ کاری چیست؟

گچبری معمولا دست ساز و پیش ساخته است.

روش اول: آموزش گچبری

این یکی از زیباترین روش های کار با گچ در گذشته است. در دستگاه گچبری دستی، گچکار مخلوطی از آب و گچ را به نسبت های دقیق مخلوط می کند تا خمیری انعطاف پذیر به دست آید. اسکلت اصلی کار با دست های گچی شکل می گیرد و سپس سراغ ابزار مخصوص خودش می رود.

در این روش زمان محدودی برای ایجاد نقش و نقش داریم زیرا پس از سفت شدن گچ دیگر نمی توان روی آن کار کرد. این زمان نیز تا حد زیادی به کیفیت گچ بستگی دارد.

زمان اجرا و درآمد روش سنتی بیشتر از روش پیش ساخته است اما در نهایت کار بسیار ارزشمندی است.

روش دوم: گچ کاری پیش ساخته

گچ پیش ساخته از گچ با افزودن فوم های پلی یورتان و پلی استایرن فشرده ساخته می شود که به اشکال خاصی ساخته می شود.

پیش ساخته های گچبری در قسمت های مختلف خانه قابل استفاده است و محدودیتی در اجرای آن وجود ندارد، به عنوان مثال گچ سقفی پیش ساخته و گچ دیواری پیش ساخته بیشترین کاربرد را دارند.

به لطف استفاده از تخته های پلی استایرن، گچ های پیش ساخته سبک تر بوده و برای سقف و دکوراسیون داخلی گزینه مناسبی هستند.

مزایای پیش ساخته های گچبری چیست؟

    قیمت پایین

    سرعت اجرای کار

    ماندگاری بالا

    ماندگاری طولانی

    سهولت نصب: بدون نیاز به جوش، میلگرد و رابیتس جهت نصب پیش ساخته گچبری.

    ثبات رنگ

    سبک بودن

    قابلیت رنگ آمیزی

    قابل نصب بر روی انواع سطوح

    امکان انجام پروژه های متنوع از جمله نورپردازی

معایب گچ های پیش ساخته

علاوه بر تمام مزایای گچ های پیش ساخته باید به معایب این نوع نیز اشاره کرد.

    مقاومت در برابر رطوبت کم: استفاده از گچبری پیش ساخته در اتاق های مرطوب مناسب نیست زیرا لایه سفید گچ به اصطلاح بشکه ها و ظاهر نامناسبی ایجاد می کند.گچبری کجا استفاده می شود؟

1. گچ کاری سقف: رایج ترین کاربرد برای گچ کاری سقف. گچ کاری سقف به صورت سنتی، مدرن و یا پیش ساخته می باشد.
2. گچ کاری دیوار: گچ بری لبه یکی از انواع گچ کاری دیوار محسوب می شود. علاوه بر دیوار راهرو، از گچ دیواری در دیوارهای اتاق خواب و گچ کاری دیوار پشت تلویزیون و شومینه نیز استفاده می شود.
3. گچ بری ستون ها: گچ بری ستون ها در گذشته رایج بوده است. انواع گچ بری ستون عبارتند از: گچ بری ستون مدور، گچ بری ستون مربع، ستون آشپزخانه گچبری، ستون گچکاری مرکز سالن پذیرایی و گچ بری ستون دیوار.

نکات مهم در انتخاب نوع گچبری

برای انتخاب نوع گچ باید به چند نکته توجه کنیم. شامل:

    ارتفاع سقف: گچبری سنگین، بسیار قابل مشاهده و حجیم، مناسب برای سالن هایی با سقف بلند و ترجیحاً پنجره های بلند. اگر ارتفاع سقف در خانه شما استاندارد یا کوتاهتر است، سعی کنید طرح های شلوغ و حجیم را انتخاب نکنید.

    سطح داخلی: طراحی گچبری باید متناسب با اندازه داخلی باشد. طبیعتاً در یک فضای کوچک ارزش استفاده از گچکاریB های ظریف و مینیمال را دارد.

    دکوراسیون کلی خانه: زیبایی سقف و گچبری نیز باید با سبک و سلیقه کلی شما مطابقت داشته باشد. همانطور که پرده های ضخیم و سنگین با فضاها با مبلمان مدرن مطابقت ندارند، کلاسیک های گچبری با مبلمان مدرن همخوانی ندارند.

    از افراط و تفریط بپرهیزید: بهتر است یک الگو از گچبری انتخاب کنید که می توانید از آن در سایر قسمت های خانه مانند آشپزخانه، دیوارهای راه پله های داخلی استفاده کنید.

    استفاده از رنگ متناسب با فضای داخلی: اگرچه گچبری تقریباً یک رنگ قدیمی است، اما استفاده از رنگ های خاص در قسمت های گچبری می تواند حس اصالت و اشراف بیشتری را در خانه ایجاد کند.

انواع نمونه گچ سقف

در سبک سقف مدرن گچبری هیچ شلوغی و شلوغی وجود ندارد و سادگی حرف اول را می زند. همانطور که در عکس مشاهده می کنید طرح ساده گچبری انتخاب شده است.برای زیبایی خاصی به دکوراسیون خانه می توان به جای رنگ از طرح های منحنی استفاده کرد. در تصویر زیر استفاده از ساختاری خاص جلوه ای بصری در فضا می دهد.

استفاده از گچبری ساده در لبه های دیوارها و در مرکز سقف ایده بسیار خوبی برای جلوه دادن به محیط است.

گچ کاری دیوار

استفاده از گچ بر روی دیوار روشی جدید در دکوراسیون داخلی است که چند سالی است در منازل مشاهده می کنیم.

اگر فضای پذیرایی شما مساحت بزرگی دارد، می توانید از طرح های گچبری مختلف استفاده کنید. در تصویر زیر طرحی پر جنب و جوش و رنگارنگ را می بینیم گچبری در فضای بالای شومینه قابل استفاده است. در تصویر زیر با ایجاد گچبری بر روی شومینه سعی شده است با تمرکز بر روی شومینه جلوه زیبایی به محیط اطراف ببخشد.