شرایط صیغه محرمیت

نوشته پیش رو توسط بهترین وکیل کیفری در ایران در خصوص شرایط ازدواج موقت و شرایط صحت صیغه موقت و حقوق زن در نکاح موقت برای آشنایی شما عزیزان تنظیم گردیده است. ازدواج موقت یا صیغه موقت عقد زناشویی است که برای مدت محدودی واقع شده باشد و تنها تفاوت ازدواج موقت با دائم در این است که نفقه زن بر مرد واجب نیست و پس از سپری شدن زمان عقد دیگر نیازی به خواندن صیغه طلاق نیست. متعه یا نکاح منقطع یا ازدواج موقت که به صیغه یا ازدواج انقطاعی نیز معروف است. ازدواج موقت خاص مذهب شیعه است که در آن مرد و زن برای مدت معین و محدودی با مهریه ای معلوم به زوجیت هم در می ایند و با پایان یافتن مدت آن رابطه زوجیت خود به خود منقضی می شود.

• در ازدواج موقت یا ازدواج موقت رضایت مرد و زن و خواندن صیغه کافی است و نوشتن یا شاهد گرفتن لازم نیست.
• خود زن و مرد می توانند صیغه عقد را بخوانند. اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند به هر لفظی که صیغه را بخوانند صحیح است.
• تعیین مهریه و نام بردن آن در موقع عقد
• کسی که صیغه را میخواند بالغ و عاقل باشد.
• زن در زمان اجرای عقد موقت به عقد دایم یا موقت کس دیگری در نیامده باشد و نیز در عده عقد دائم یا موقت فرد دیگری نباشد.
• دختری که به بلوغ شرعی رسیده و رشید است یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد اگر بخواهد ازدواج کند چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، ولی اگر باکره نباشد چنانچه بکارتش توسط شوهر کردن از بین رفته باشد، اجازه پدر یا جد لازم نیست.

شرایط صحت عقد موقت

1 – حسب ماده 1075 و 1076 قانون مدنی نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد و مدت نکاح منقطع باید کاملا معین باشد، لذا در شرایطی که مدت صیغه ضمن عقد موقت معین و مشخص نشده باشد عقد موقت واقع نخواهد شد. بنابراین، اگر مدت معین نگردد منقطع نخواهد بود و دائم است.

2 – حسب ماده 1096 قانون مدنی در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است. بنابراین لزوم تعیین مهریه برای زن در عقد موقت سبب میشود که عقد موقت بدون ذکر مهریه زن باطل باشد.

موارد انحلال عقد موقت

1 – انقضای مدت عقد موقت : حسب ماده 1139 قانون مدنی طلاق مخصوص عقد دائم است و زن منقطعه با انقضای مدت  از زوجیت خارج میشود.

2 – بذل مدت عقد موقت : از جمله اختیارات شوهر میباشد. نظر به این که برای تحقق بذل شرایط و تشریفات خاصی در قانون قید نشده است، لذا این عمل به هر لفظ یا فعلی که دلالت بر اراده زوج به بذل مدت نماید کفایت میکند. در صورت بذل مدت از سوی شوهر، امکان منتفی شدن مهریه وجود ندارد زیرا به محض عقد، زن مالک مهریه است و بخشش باقی مانده مدت عقد از سوی مرد هیچ تاثیری در مهریه زن ندارد.

3 – فوت هر یک از زوجین

عده در ازدواج موقت

1 – عده فسخ نکاح و بذل مدت انقضای آن در مورد نکاح منقطع یا همان صیغه موقت دو طهر است، مگر اینکه زن به اقتضای سن و عادت زنانگی نبیند که در این صورت 45 روز است.

2 – عده فسخ نکاح و بذل مدت و انقضای مدت در مورد زن حامله تا وضع حمل است.

3 – عده وفات در مورد در نکاح منقطع چهار ماه و ده روز است، مگر اینکه زن حامله باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل میباشد، مشروط بر اینکه فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه وده روز بیشتر باشد و الا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.

زوجه موقت ارث نمی برد.

مطابق ماده 1154 در قانون مدنی ارث بین زوجه دائمی برقرار می شود به این معنا که زوجه موقت ارث نمی برد؛ به عبارت دیگر توارث بین زن و شوهر هنگامی است که رابطه زناشویی آنان ناشی از ازدواج دائم باشد در نکاح موقت هیچ یک از زوجین از یکدیگر ارث نمی برند. ولی مرد می تواند کند که در زمان فوتش، تا یک سوم اموال به زوجه موقت داده شود که این وصیت است و از حکمی که حق زن را تعیین می کند، مجزا است.

فرزند زوجه موقت ارث می برد.

ارث فرزندی که ثمره ازدواج موقت باشد، مانند فرزندان ناشی از عقد دائم است و از پدر ارث می برد. به عبارت دقیق تر همه حقوق و تکالیفی که پدر در قبال فرزندان زن دائم دارد، برای این فرزند نیز داراست که بر این اساس نفقه، حضانت، توارث و سایر حقوق این فرزند مانند فرزندان دیگر پدر برقرارصیغه یا ازدواج موقت نوعی از ازدواج است که با خواندن خطبه صیغه محقق می شود و نتیجه آن هم محرمیت زن و مرد به یکدیگر است. برای این که صیغه صحیح باشد، باید مدت زمان آن و میزان مهریه زن مشخص باشد و در ازدواج موقت اصولا به زن نفقه تعلق نمی گیرد و زن و مرد از هم ارث نمی برند.

در قانون و فقه شیعه، عقد یا نکاح به دو دسته عقد دائم و عقد موقت یا صیغه تقسیم می شود. صیغه یک نوع عقد ازدواج است که برای مدت معلوم و با مهریه مشخص منعقد شده، که در نتیجه محرمیت برای زن و مرد ایجاد می شود و رابطه زوجیت بین آن ها برقرار می شود. برای این که زن و مرد به صیغه هم در بیایند کافی است فقط خطبه صیغه را بخوانند.

فارغ از میزان پذیرش این نوع عقد در جامعه، برای این که صیغه به صورت صحیح منعقد شود، باید شرایطی در آن رعایت شود و همچنین از احکام و آثار خاصی در زمینه های ارث بردن زوجین از یکدیگر، تکلیف به پرداخت نفقه و قوانین مربوط به ثبت ازدواج برخوردار بوده که نیازمند تبیین بیشتری است. همچنین شرایط انحلال این نوع نکاح با عقد دائم متفاوت است.

از این رو در این مقاله به این پرسش ها پاسخ می دهیم که اولا عقد موقت چیست و در چه شرایطی صحیحا منعقد می شود و سپس به این خواهیم پرداخت که شرایط ارث بردن و نفقه گرفتن در ازدواج موقت شامل چه مواردی است و در آخر هم شرایط انحلال، عده زن و قوانین ثبت ازدواج موقت را بررسی خواهیم کرد.

عقد موقت چیست؟

در فقه شیعه ، یکی از انواع عقد نکاح ، عقد نکاح موقت می باشد که به آن صیغه یا ازدواج موقت نیز گفته می شود . عقد موقت ، در واقع عقدی است که بر خلاف عقد دائم ، برای مدت زمان و مهریه مشخص و معینی جاری می شود و زن و مرد را به زوجیت یکدیگر در می آورد. مهم است که هنگام جاری شدن صیغه عقد موقت زن و مدت دقیق عقد مشخص و معلوم باشد؛ در غیر این صورت عقد موقت یا صیغه صحیح نیست.

برای اینکه صیغه منعقد شود تنها لازم است که زن و مرد جمله صیغه را بخوانند و پس از آن به ازدواج یکدیگر در می آیند و محرمیت حاصل می شود. جمله صیغه می تواند توسط مرد، زن و یا به نمایندگی از آن دو توسط وکیل قرائت شود که با توجه به اینکه چه کسی آن را می خواند عبارت های آن متفاوت است. طبق نظر برخی از مراجع تقلید ترجمه فارسی آن را هم می توان خواند و مورد قبول است. جمله صیغه از قرار زیر است:

1 جمله  برای زن از این قرار است: “زوجتک نفسی فی المده المعلومه، علی المهرالمعلوم” با ترجمه: “من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین.” و سپس مرد باید پاسخ بدهد: “قبلت” یعنی “قبول کردم.

2خطبه صیغه برای مرد این است: “زوجت موکلتی (نام زن) نفسی، فی المده المعلومه، علی المهر المعلوم” که یعنی:”من موکلم را به ازدواج خود در آوردم در مدت و مهر مشخص شده.” و در جواب آن زن باید بگوید: “قبلت التزویج” و ترجمه آن:” قبول کردم این ازدواج را” است.

3جمله صیغه برای شخص سوم: “زوجت موکلتی (نام زن) موکلی (نام مرد) فی المده المعلومه علی المهر المعلوم” یعنی “موکل خودم (نام زن) را به تزویج (نام مرد) در آوردم، در مدت مشخص و با مهریه ی مشخص” و سپس به وکالت از مرد بگوید: “قبلت التزویج لموکلی (نام مرد)” که ترجمه آن “قبول کردم این ازدواج را” است.

شرایط صحیح بودن صیغه

برای اینکه آثار حقوقی و شرعی عقد موقت یا ، جاری شود باید شرایطی را داشته باشد. این شرایط شامل شرایط صحت عقد نکاح به صورت کلی، که باید هم در صیغه هم در نکاح دائم وجود داشته باشد، و شرایط اختصاصی صحیح بودن عقد، که فقط مختص به ازدواج موقت بوده، می باشد و در صورت نبود هر کدام از این شرایط عمومی و اختصاصی، عقد موقت صحیح نخواهد بود. شرایط صحیح بودن صیغه عبارتند از:

1شرایط عمومی صحت ازدواج موقت: داشتن قصد برای ایجاد عقد، رضایت داشتن برای انعقاد عقد، نبودن مانع برای ازدواج به طور مثال زن شوهر نداشته باشد، و در آخر هم رعایت ؛ یعنی اذن پدر یا جد پدری آنها .

2شرایط اختصاصی صحت ازدواج موقت: تعیین مدت برای ازدواج موقت و تعیین مهریه عقد موقت.

قوانین ارث در عقد موقت

به موجب قانون مدنی ، در عقد دائم رابطه توارث میان زن و مرد شکل می گیرد یعنی آن ها در صورت فوت دیگری از هم ارث می برند . اما در صیغه رابطه توارثی میان زن و مرد شکل نمی گیرد . یعنی اگر یکی از مرد و زنی که به عقد موقت به زوجیت هم در آمده اند فوت کند ، دیگری از ایشان ارث نمی برد حتی اگر در عقد شرط شده باشد. تنها در صورتی اموال زن یا شوهر در ازدواج موقت به همسرش می رسد که این را وصیت کند.

هرچند زن و شوهر از هم در ازدواج موقت ارث نمی برند، در صورتی که نتیجه ازدواج آن ها فرزند یا فرزندانی باشد، آن ها از پدر و مادر خود، و والدین آن ها از فرزندان ارث خواهند برد.

شرایط نفقه در عقد موقت

سوال مهمی که معمولا در خصوص صیغه مطرح می شود ، در مورد  است . به بیان دیگر ، آیا مرد موظف است که در عقد موقت یا صیغه به همسر خود نفقه دهد و اگر نه شرایط نفقه در عقد موقت چیست؟ در عقد دائم مرد مکلف است که نفقه زن خود را تامین نماید و در صورتی که از این تکلیف خود سر باز زند، ضمانت اجراهایی در قانون تعریف شده است که زن می تواند با استفاده از آن و با مراجعه به دادگاه نفقه خود را بگیرد.

مطابق قانون مدنی ، مرد تکلیفی بابت پرداخت نفقه به همسر موقت خود ندارد . بلکه زن تنها در صورتی مستحق نفقه در ازدواج موقت است که توافقی حاصل شده باشد یا عقد بر مبنای آن جاری شده باشد به این معنی که در حین عقد شرط شود که به زن حتما نفقه تعلق گرفته شود.

شرایط انحلال عقد موقت

صیغه هم مانند ازدواج دائمی منحل می شود با این حال یکی از تفاوت هایی که ازدواج موقت با دائم دارد این است که در ازدواج موقت نمی توان طلاق گرفت و زن و شوهر باید برای اتمام رابطه زوجیت خود باید تا پایان مدت صیغه صبر کنند. در صورتی که صیغه طولانی تر باشد، راهکار های دیگری برای خاتمه زوجیت در قانون پیش بینی شده است. شرایط انحلال عقد موقت از قرار زیر است:

1فوت یکی از زوجین: در این مورد تفاوتی میان ازدواج دائم و موقت نیست و در صورتی که زن یا شوهر فوت کند، ازدواج آن ها منفسخ می شود.

2بذل مدت ؛ که به معنای بخشیدن مدت زمان باقی مانده از صیغه است .  از جمله اختیارات شوهر می باشد و هر زمان که بخواهد می تواند مدت باقی مانده را به زن ببخشد و به عقد موقت خاتمه دهد. شوهر می تواند در زمان انعقاد ازدواج موقت به زن، وکالت در بذل بدهد و با استناد به آن زن می تواند هر زمان که بخواهد. مدت باقی مانده از ازدواج را بذل کند.

3انقضای مدت ؛ انقضای مدت در عقد موقت عبارت است از پایان یافتن مهلت یا مدتی که حین عقد موقت یا صیغه تعیین شده است که پس از سپری شدن این مدت، بین زن و مرد دیگر رابطه زوجیت نیست.

عده زن در عقد موقت

عده، مدت زمانی است که زن باید صبر کند تا بتواند ازدواج مجدد، اعم از موقت یا دائمی داشته باشد. هدف از وجود عده مشخص شدن نسب فرزندانی است که ممکن است بوجود بیاید و در گذشته اگر زن بلافاصله پس از جدایی یا مرگ شوهرش ازدواج می کرد در حالی که از همسر قبلی خود باردار بود، تشخیص اینکه آن فرزند متعلق به چه کسی است، دشوار بوده است. از این رو عده وجود دارد تا شک و شبهه های این چنینی از بین برود.

بر اساس قانون مدنی ، عده زن در عقد موقت در صورت بذل مدت و انقضای مدت دو طُهر است  یعنی به اندازه ای که دو بار عادت ماهیانه بشود ولی اگر زنی که هنوز یائسه نشده باشد و باید عادت ماهیانه داشته باشد، به دلایلی عادت ماهیانه نبیند ، مدت عده چهل و پنج روز خواهد بود و در صورتی که باردار باشد، تا زمان زایمان باید عده نگه دارد. همچنین در صورتی که در حین عقد موقت شوهر فوت کند ، زن باید مدت که چهار ماه و ده روز است، نگه دارد .

در صورتی که زن از زنانی که عده ندارند باشد، می تواند بلافاصله ازدواج کند.این زنان عبارتند از: زن باکره، یائسه، و زنانی که رحم ندارند.

قوانین ثبت عقد موقت

به موجب قانون حمایت خانواده ،مرد مکلف به ثبت ازدواج دائم می باشد:”چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج و یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.” یعنی اگر ازدواج دائم را ثبت نکند ممکن است به هشت الی هجده میلیون تومان یا حبس از 91 روز تا 6 ماه محکوم شود.

با این حال همانطور که گفته شد این تکلیف مربوط به ازدواج دائم است و اختیاری است و لذا قاعدتا مرد تکلیفی در این خصوص ندارد و در صورتی که ازدواج موقت را ثبت نکند، مجازات نمی شود. با این حال شرایطی وجود دارد که مرد مکلف است ازدواج موقت را ثبت کند. این شرایط عباتند از:

1باردار شدن زن: در صورتی که زن باردار شود برای گرفتن شناسنامه برای فرزند، لازم است ازدواج موقت ثبت شود.

2توافق طرفین: زن و شوهر با موافقت هم، ازدواج موقت خود را به ثبت برسانند.

3شرط ضمن عقد: در ازدواج موقت شرط شده باشد که صیغه حتما ثبت شود.

بر اساس اعلام معاون اجتماعی پلیس فتا ناجا، سایت های همسریابی و صیغه یابی، تنها کانال هایی برای کلاهبرداری های میلیاردی بوده و هیچ کدام از این سایت ها دارای مجوز از مراجع قانونی نمی باشند. با توجه به بند ” ث ” ماده یک آیین نامه ساماندهی و اعتبار بخشی مراکز مشاوره در راستای ماده 43 قانون برنامه پنجم توسعه، ارایه خدمات مشاوره ای صرفا در زمینه ازدواج و از طریق مراکز معتبر مشاوره خانواده قانونی ، امکان پذیر می باشد.