ضربه مغزی و خونریزی از گوش
مغز از مهم ترین بخش های بدن است که گاهی با مشکل بزرگی به نام خونریزی مغزی (Intracranial hemorrhage) درگیر می شود. از آنجایی که خونریزی مغزی و مرگ می توانند به هم مرتبط باشند این مقاله را به این موضوع پرداختیم و آن را با این موضوع آغاز می کنیم که « خونریزی مغزی یعنی چه؟».
به مشورت پزشک احتیاج دارید؟
همین الان در واتساپ از متخصص مغز و اعصاب مشاوره بگیرید
دریافت نوبت مشاوره مغز و اعصاب
خونریزی مغزی چیست؟
برای تعریف این واژه می توان گفت: هر گاه به دلیل پاره شدن رگ های داخل مغز بر اثر ضربه یا فشار خون بالا و… درون فضای داخل جمجمه دچار خونریزی شود با پدیده خونریزی مغزی (Intracranial hemorrhage) رو به رو می شویم.
علت خونریزی مغزی
اگر از عروق مغزی داخل جمجمه به هر علتی خون نشت کند یا با سرعت بیشتری بیرون بریزد خونریزی مغزی اتفاق می افتد. در بررسی علت خونریزی مغزی موارد زیر بیشتر به چشم می خورد:
- اصابت ضربه به سر (ضربه خوردن سر و خونریزی)
- فشار خون بالا ( علت بیشتر از نیمی از موارد خونریزی های مغزی)
- بروز خونریزی مغزی توسط بعضی بیماری ها مثل سکته ی مغزی خونریزی دهنده
- بروز اختلالات در انعقاد خون
- در بعضی موارد درمان های ضد انعقاد خون ( استفاده از دارو هایی نظیر هپارین و وارفارین)
- التهاب رگ های مغز
- مصرف مواد مخدر مانند آمفتامین
علائم خونریزی مغزی
پاره شدن شریان های مغزی با علائم زیر همراه است:
- سر درد ناگهانی هنگام پاره شدن رگ ها به وجود می آید
- تهوع و استفراغ که همراه با سردرد شروع می شود
از علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه دیگر که بستگی به شدت یا محل خونریزی در مغز دارد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال در بینایی و تکلم
- کاهش سطح هوشیاری
- بی حسی در یک طرف بدن
- ایحاد ضعف در دست و پا در یک طرف بدن
هنگام مواجهه با این علائم هر چه سریع تر به مراکز درمانی مراجعه کنید. اما اقداماتی را می توان تا هنگام انتقال به مرکز درمانی انجام داد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
اقدامات لازم هنگام خونریزی مغزی
در صورت رو به رو شدن با علائم خونریزی مغزی با حفظ خون سردی از یک نفر برای اطلاع رسانی به مرکز درمانی کمک گرفته و خودتان اقدامات پیش گیرانه ی زیر را انجام دهید:
- فرد را آرام به پهلو بچرخانید تا ترشحات از دهان او خارج شوند و سبب خفگی نشوند.
- تمام وسایل اطراف او را که ممکن است به علت تشنج با آن ها برخورد صورت بگیرد از بیمار دور کنید.
- از هر گونه فشار به جمجمه باید جلوگیری شود پس از حرکت اندام ها هنگام تشنج به زور جلو گیری نکنید.
- از دادن آب غذا و دارو به بیمار جداً خودداری کنید.
- برای اطلاعات بیشتر و بهتر کمک کردن به بیمار مهم ترین مراقبت های بعد از خونریزی مغزی را در مقاله دیگر ما بخوانید
انواع خونریزی مغزی
انواع آن با توجه به مکان خونریزی در جمجمه و فاصله ی این منطقه تا پرده های مغزی به چهار نوع اپی دورال (Epidural) ساب دورال (Subdural) ساب آراکنوئید (Subarachnoid) و داخل مغزی تقسیم می شوند.
نوشته های مشابه
البته انواع خونریزی مغزی می تواند دسته بندی های دیگری داشته باشد:
- می تواند حاد یا مزمن باشد.
- گاهی خود به خودی است و در اثر فشار خون بالا و عدم تحمل شریان ها برای حرکت بسیار پر فشار خون و زمانی به صورت غیر خود به خودی مانند ایجاد خونریزی مغزی در اثر ضربه یا خونریزی مغزی در اثر تصادف به وقوع می پیوندد.
در هر صورت پس از تشخیص قطعی آن (توسط سی تی اسکن و ام آر آی) ضروری است در جهت درمان اقدام شود.
عوارض خونریزی مغزی
توجه به علائم خونریزی مغزی و سطح هوشیاری انجام اقدامات سریع در درمان فوری آن یکی از فوریت های جدی پزشکی است زیرا تجمع خون در جمجمه عوارض زیادی می کند از جمله:
- افزایش فشار داخل مغز
- آسیب به بافت ظریف مغز به علت افزایش فشار داخل مغز
- اختلال در خون رسانی منظم به بافت حساس مغز
- ایجاد فتق مغز (ICP) و ادم مغزی (Edema)
- ایجاد لخته ی خون در پا ها و ریه (آمبولی)
- ایجاد بیماری های زمینه ای مانند عفونت ریه نارسایی کلیوی و مشکلات کبدی
آیا خونریزی مغزی درمان دارد؟
با تشخیص قطعی و به موقع توسط سی تی اسکن مغز و ام آر آی و بررسی آن می توان موارد زیر را به عنوان درمان خونریزی مغزی در نظر گرفت:
- با تجویز دارویی و کنترل فشار و قند خون تا حد زیادی به روند بهبودی خونریزی مغزی کمک کرد.
- با بستری در بخش مراقبت های ویژه از آسیب دیدگی های ثانویه مانند ادم مغزی افت فشار خون و مشکلات تنفسی جلوگیری کرد.
- در صورت افزایش ICP با رساندن اکسیژن به بیمار در حد کافی و بالا بردن سر تخت بیمار به روند بهبود کمک کرد.
- استفاده از دارو های ضد تشنج و حفظ حجم خون در جلوگیری از ایجاد لخته داخل شریان ها کمک موثری در درمان خواهد بود.
درمان خونریزی مغزی
این نوع از خونریزی ممکن است در داخل پارانشیم مغز (قشر خارجی مغز) یا داخل مغز به وقوع بپیوندد.
نحوه ی درمان خونریزی مغزی معمولاً دو نوع است:
- اگر عارضه ی به وجود آمده تدریجی باشد با تدابیر پرستاری کنترل ICP دقت در مصرف مایعات و الکترولیت ها دارو های ضد فشار خون و عدم دستکاری جمجمه می توان انتظار داشت این دسته از خونریزی های مغزی خود به خود محدود شوند و به تدریج رفع گردند.
- اگر ICP به صورت غیر قابل کنترل بالا رود با انجام عمل خونریزی مغزی و حذف لخته خونریزی کنترل می شود.
عمل خونریزی مغزی
معمولاً بیمارانی کارشان به عمل جراحی می رسد که دچار خونریزی خود به خودی شده اند. علت خونریزی مغزی هر چه باشد فقط در صورتی جراحی انجام می شود که به سود بیمار باشد و موجب افزایش مشکلات او نشود.
تخلیه ی خون ممکن است با آندوسکوپی (آسپیراسیون لخته – Aspiration) یا از طریق بریدن سوراخ جمجمه با مته (کرانیوتومی- Craniotomy) انجام شود.
مراقبتهای بعد از عمل خونریزی مغزی
روند بهبودی خونریزی مغزی به مراقبت های بعد از عمل بستگی دارد که به صورت درمان با تجویز دارو و درمان های حمایتی به شرح زیر است:
- تجویز دارو های ضد اضطراب و دارو های کنترل فشار خون
- تجویز دارو های ضد صرع جهت کنترل تشنج
- انتقال مواد غذایی از طریق وریدی یا لوله ی تغذیه ای در معده در بیمارانی که نمی توانند عمل بلع را انجام دهند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی که به اصطلاح حوادث مغزی– عروقی هم نامیده می شود نوعی اختلال عصبی ناگهانی است که در اثر اختلال خون رسانی در قسمتی از مغز رخ می دهد. در نتیجه این قسمت از مغز نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد.
فرق سکته مغزی با خونریزی مغزی
مهم ترین فرق سکته مغزی با خونریزی مغزی این است که بسیاری از مواقع خونریزی مغزی به علت عوامل خارجی نظیر تصادف یا وارد آمدن ضربه به وجود می آید اما سکته مغزی ناشی از مشکلات جسمی و بیماری های زمینه ای فرد است. البته می توان به تفاوت های زیر هم اشاره کرد:
- سکته مغزی در بسیاری از موارد به علت کاهش جریان خون یا مسدود شدن شریان ها در مغز اتفاق می افتد اما در خونریزی مغزی فقط در اثر سوراخ شدن یا پارگی این مشکل پیش می آید.
- حمله های ایسکمیک گذرا (Attack Ischemic transient) در مغز و امکان از بین رفتن خود به خودی علائم پس از بروز در سکته مغزی (برخلاف خونریزی مغزی) وجود دارد.
خونریزی مغزی در کودکان
معمولاً پس از خونریزی مغزی شریان آسیب دیده ممکن است دچار گرفتگی شود در این صورت اختلال در خون رسانی به مغز آسیب های جدی وارد می کند و در چنین شرایطی کودک دچار خواب آلودگی می شود. در بسیاری موارد با تجمع مایع روی مغز در اثر فشار وارد آمده کودک دچار تاری دید و استفراغ هم می شود.
کودکان به علت جست و خیز زیاد ممکن است به طور ناخودآگاه دچار آسیب های جدی شوند. در صورت مشاهده ی هر گونه تغییر غیر معمول در رفتار آن ها باید با وسواس و دقت زیاد در جهت رفع مشکل اقدامات پیش گیرانه انجام شود.
نکات اساسی در پیش گیری خونریزی مغزی
به جز موارد خونریزی مغزی در اثر تصادف و خونریزی مغزی در اثر ضربه که می توان با به کار بستن تدابیری از درصد وقوع آن ها کاست در مواردی که خونریزی مغزی به دلیل مشکلات درونی اتفاق می افتد می توان با اقدامات زیر از خونریزی مغزی پیش گیری کرد:
- داشتن رژیم غذایی متعادل و سالم
- کاهش وزن
- کنترل سطح کلسترول خون
- ورزش منظم
- کنترل فشارخون
- عدم مصرف الکل و دخانیات
آیا خونریزی مغزی درمان دارد؟
هنگام وقوع خونریزی مغزی بیمار باید هر چه سریع تر به مراکز درمانی انتقال یابد تا با توجه به شدت آسیب به او رسیدگی شود. اقدامات اولیه به صورت زیر است:
- اولین اقدام ثابت نگه داشتن فشار خون و وضعیت تنفس است.
- استفاده از دستگاه اکسیژن و تنفس مصنوعی الزامی است زیرا باید اکسیژن مورد نیاز برای مغز و بدن بیمار از این طریق تامین شود.
- از سرم برای رساندن مایعات و دارو به بیمار استفاده می شود.
- کنترل ضربان قلب سطح اکسیژن خون و فشار داخل جمجمه حیاتی است.
پس از ثابت شدن وضعیت بیمار جراح مغز و اعصاب می تواند با انجام سی تی اسکن ام آر آی و نتایج آزمایشگاهی بیمار خیلی سریع وضعیت او را برای جراحی مغز تعیین یا درمان های بعدی دارویی را تجویز کند.
آیا خونریزی مغزی خطرناک است؟ ارتباط خونریزی مغزی و مرگ
از آنجا که درخونریزی مغزی شریان های مغز پاره می شوند خون به صورت موضعی در بافت های اطراف وارد شده و سبب خونریزی در بافت شده که در نهایت این موضوع باعث مرگ سلول های بافت مغز می شود.
سلول های مرده و خون در توده ای به نام هماتوم (Hematoma) جمع می شوند. این توده فشار زیادی را روی بافت مغز وارد می کند و جریان اصلی حیاتی خون تحت این فشار کاهش می یابد و سبب از بین رفتن بیشتر سلول های حساس مغز می شود. بدین گونه در صورت عدم کنترل مرگ بیمار حتمی است.
در خونریزی های وسیع در مناطقی از مغز که در حرکت اندام ها نقش دارند اگر مرگ هم اتفاق نیفتد خونریزی مغزی منجر به فلج دست و پا به صورت دائم خواهد شد.
از کجا بفهمیم خونریزی مغزی کردیم؟
معمولاً در صورت ضربه به سر یا تصادف که منجر به ضربه به سر شده مشاهده ی هر نوع خونریزی در چشم گوش یا بینی نشان دهنده ی وقوع خونریزی مغزی است.
در مورد خونریزی های مغزی خود به خود در صورت مشاهده ی علائم زیر احتمال را باید به خونریزی مغزی داد و سریعاً به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کرد:
- احساس فلجی بی حسی و ضعف در قسمتی از بدن
- بروز مشکل در بینایی بلع صحبت کردن درک کلمات از دست دادن حافظه هر نوع تغییر شخصیت و بروز مشکلات عاطفی
چگونه خونریزی مغزی را تشخیص دهیم؟
همان طور که در پیش تر ذکر شد از روی علائمی که بیان کردیم می توان احتمال خونریزی مغزی را تشخیص داد اما تشخیص قطعی خونریزی مغزی فقط در بیمارستان و توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب پس از بررسی نتیجه ی سی تی اسکن از مغز ام آر آی و آزمایشات دیگر مشخص خواهد شد. در این زمان پزشک بلافاصله در جهت نحوه ی درمان دارویی یا جراحی مغز اقدام خواهد کرد.
بعد از خونریزی مغزی چه اتفاقی می افتد؟
در صورت خونریزی مغزی شدید ممکن است موارد زیر رخ دهد:
- در صورتی که وسعت خونریزی زیاد باشد احتمال مرگ بیمار یا فلج شدن وجود دارد.
- در صورتی که تورم شدید باشد برای پیش گیری از تشدید آن عمل جراحی توصیه می شود.
- در صورتی که خونریزی داخل جمجمه ای قابل کنترل باشد جراحی مغز توصیه نمی شود.
- در صورت کاهش عملکرد مغز وسعت کم خونریزی یا مشکل در وضعیت حرکتی برای درمان از دارو و فیزیوتراپی استفاده می شود.
آیا خونریزی مغزی باعث مرگ می شود؟
با توجه به این که علائم خونریزی مغزی به میزان وسعت خونریزی و محل آن بستگی دارد علائم بیماران می تواند از ضعف خفیف اندام ها شروع شود و تا کاهش سطح هوشیاری و مرگ تغییر یابد. در خونریزی های وسیع در ناحیه ی مخچه در صورت عدم جراحی سریع مرگ بیمار حتمی است.
عمل جراحی خونریزی مغز چگونه است؟
با توجه به انواع خونریزی های مغزی جراحی های متفاوتی توسط پزشکان جراح مغز و اعصاب انجام می گیرد:
- برای خونریزی های مغزی ای که ناشی از تصادف و سقوط از ارتفاع است و بین استخوان جمجمه و پرده ی مغز اتفاق می افتد لازم است جراحی کرانیوتومی (Craniotomy) (باز کردن جمجمه و تخلیه ی خونریزی) انجام تا خونریزی مهار شود.
- در خونریزی های بین نرم شامه ی مغز و لایه ی آرکنوئید (Arachnoid) به علت پارگی عروق و آنوریسم (Aneurysm) (بادکنکی شدن شریان) توسط آنژیوگرافی قسمتی را که دچار خونریزی شده پیدا می کنند و با کلیپس های فلزی گردن آنوریسم را می بندند.
- در روش آندوواسکولار (endovascular) بدون شکافتن جمجمه با قرار دادن ابزاری به نام کاتتر در شریان مغز در ناحیه ی خونریزی مانع از بیشتر شدن خونریزی می شوند.
- در خون ریزی های داخل بطنی که معمولاً خود به خود ایجاد می شوند و سبب انسداد عروق و هیدرو سفالی (بزرگ شدن مغز در اثر تجمع مایع در آن) می شوند با استفاده از کاتتر یا شلنگ های نازک مخصوص که به داخل بطن وارد می شوند اقدام به تخلیه ی خون و مایعات اضافی می کنند.
- اگر خونریزی زیر پرده ی سخت مغز ایجاد شده باشد به علت وسعت زیاد اقدام به عمل کرانیوتومی می شود و حتماً باید در این حالت پرده ی مغز هم برای تخلیه خون باز شود.
- در خونریزی های داخل پارانشیم مغز که بیمار در حالت کما است و کاهش سطح هوشیاری را تجربه می کند نیاز به جراحی است.
عمل خونریزی مغزی چند ساعت طول می کشد؟
به طور کلی روند عمل خونریزی مغزی شامل انجام بیهوشی جداسازی پوست سر جدا کردن استخوان در ناحیه ی مورد نظر دسترسی به محل خونریزی از کوتاه ترین مسیر با میکروسکوپ اقدام به تخلیه ی خون ( هماتوم مغزی) و در انتهای کار ترمیم پرده ی مغز استخوان و پوست سر می شود.
تمامی این کار ها ممکن است گاهی بیشتر از 12 ساعت طول بکشد و در تمام مدت بیمار باید در بیهوشی کامل باشد. مدت زمان به هوش آمدن از 45 دقیقه الی یک ساعت است که در طی آن بیمار در اتاق ریکاوری به سر می برد.
خونریزی چگونه جذب می شود؟
پس از خونریزی مغزی با این که شانس زنده ماندن در خونریزی های با وسعت زیاد بسیار کم است اگر بیمار جان سالم به در برد دوره ی نقاهت چند ماهی طول می کشد.
می توان برای کاهش التهاب اطراف ناحیه ی خونریزی از دارو های مختلف استفاده کرد تا فشار خون در حالت مطلوب قرار گیرد و بیمار دچار رعشه نشود. معمولاً بیمارانی که به هوش هستند باید از مسکن استفاده کنند.
در طی دوران نقاهت و به مرور زمان بعضی از بیماران با تمرینات فیزیوتراپی کار درمانی و گفتار درمانی می توانند تا حدی توانایی های خود را به دست بیاورند اما بیشتر قربانیان خونریزی مغزی برای تمام عمر دچار مشکل ضعف رعشه سردرد اختلال حافظه اختلال بینایی شنوایی و لامسه خواهند بود.
چه دارویی باعث خونریزی مغزی می شود؟
دارو ها همان قدر که در کنترل بیماری ها به بیماران کمک می کنند به همان قدر می توانند در صورت تداخل با یکدیگر یا مصرف بی رویه و غلط مشکلات زیادی را به همراه داشته باشند که عبارتند از:
- در خونریزی های مغزی یکی از علل مهم مصرف دارو های رقیق کننده ی خون (مانند کومادین و وارفارین) است که سبب می شود شریان های مغزی پاره شود و خونریزی مغزی اتفاق بیفتد.
- بعضی دارو های تجویزی هم که ایجاد فشار خون بالا کنند می توانند موجب خونریزی مغزی شوند.
- مصرف کوکائین و مواد مخدر هم می تواند به علت تضعیف کردن دیواره ی رگ ها سبب خونریزی مغزی شود.
کلام آخر در خونریزی مغزی
باید بدانیم بعد از وقوع بسیاری از حوادث و بیماری ها نظیر خونریزی مغزی نمی توان از درمان های خانگی یا ورزش به طور خود سرانه استفاده کرد. در صورت برخورد با چنین علائمی هر چه سریع تر مشکل را با مرکز درمانی در میان بگذارید.
برای دریافت نوبت از بهترین دکتر مغز و اعصاب یا دکتر خونریزی مغزی یا ارتباط با دکتر آنلاین مغز و اعصاب کافی است اپلیکیشن پذیرش 24 را دانلود کنید.
شاید برای شما هم سوال باشد:
خونریزی مغزی به چه علت رخ می دهد؟
علت اصلی خونریزی مغزی پاره شدن شریان های مغزی و هجوم خون از شریان ها به داخل جمجمه است.
سکته مغزی با خونریزی مغزی چه تفاوتی دارد؟
فرق بین سکته مغزی و خونریزی مغزی در این است که در سکته مغزی با حمله های ایسمیک گذرای مغز روبه رو می شویم و این مشکل ممکن است که خود به خود بر طرف شود اما در هنگام رخ دادن خونریزی مغزی بدون مراجعه سریع به مراکز درمانی مشکل حل نحواهد شد.
عوارض بعد از خونریزی مغزی چیست؟
از مهم ترین عوارض خونریزی مغزی می توان به کاهش سطح هوشیاری (خونریزی مغزی و سطح هوشیاری) آمبولی پا ها و ریه ها و ایجاد بیماری های زمینه ای اشاره کرد.
نوبت حضوری پزشک
متخصص مغز و اعصاب را آنلاین رزرو کنید
دریافت نوبت دکتر مغز و اعصاب
خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است که به دلیل پارگی عروق مغزی ایجاد می شود و باعث جمع شدن خون در بافت های اطراف می شود. این خونریزی مغزی منجر به مرگ سلول های مغز می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران هموراژ مغزی موقعیتی بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان به موقع می تواند منجر به نقص عضو فلج و یا خدای ناکرده حتی مرگ گردد.