علت ضعف ساق پا در شب

وقتی سخن از بی قراری و ناآرامی به میان می آید معمولا همه به یاد بی قراری های روحی می افتیم غافل از این که فقط روح انسان از بی قراری رنج نمی برد و گاه پاها نیز دچار نوعی بی قراری می شوند که در بسیاری از موارد صدای بیماران را درمی آورد. این عارضه که به «سندرم پای بی قرار» معروف است در زمان نشسته یا خوابیده باعث احساس ناراحتی در پاها بخصوص عصرها و شب ها می شود به طوری که فرد را وادار می کند از جا برخاسته کمی راه رود تا این احساس بد از بین برود.

 سندرم پاهای بی قرار یک اختلال عصبی و احساس ناخوشایند مانند خفقان کشش غیرقابل کنترل پاها است که در شب بیشتر است. زنان به نظر می رسد بیشتر از مردان مستعد ابتلا به این بیماری هستند. علت دقیق سندرم پاهای بی قرار مشخص نیست. با این حال حاملگی چاقی سیگار کشیدن کمبود آهن و کم خونی بیماری های عصبی دیابت نارسایی کلیه فشار خون بالا و بیماری های قلبی در ارتباط است.

سندرم پاهای بی قرار در هر سنی ممکن است بروز کند ولی معمولا با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به آن افزایش می یابد. از مشخص ترین ویژگی های این عارضه اختلال خواب است که به خواب آلودگی در طول روز می انجامد.

علل بروز سندروم پای بیقرار

اصلا این بیماری ارتباط تنگاتنگی با سلامت بدن دارد؛ یعنی اگر ذهن و جسم سالم باشد امکان ابتلا به این بیماری کم می شود و البته بیماری که به صورت ارثی منتقل شده هم رفع و رجوع می شود. بین همه ویتامین ها کمبود ویتامین B6 می تواند در مدت کوتاهی فرد را به این سندرم مبتلا کند. بنابراین کمبود ویتامین را جدی بگیرید چون اینطور که معلوم است اثرات کمبود ویتامین فقط رنگ زرد و بی حالی نیست و ممکن است باعث بیقراری در پاها شود.

مصرف برخی داروها مانند ضدافسردگی ها به ویژه در شب می تواند منجر به بروز و تشدید علایم سندروم پای بی قرار شود که توصیه می شود با هماهنگی پزشک مصرف این داروها را به زمان دیگری از روز موکول کرد. استرس موجب شدت سندروم پای بیقرار می شود. فشار روانی یکی دیگر از علل ابتلا به سندروم پای بی قرار است که در صورت عدم مدیریت آن می تواند وضعیت درد را شدت بخشد.

اگر سندروم پای بی قرار با رعایت بهداشت خواب و مدیریت استرس درمان نشود فرد باید تحت درمان دارویی قرار گیرد. استرس از نوع ذاتی و اکتسابی اش می تواند مهمترین عامل ابتلا به این سندرم باشد به خاطر همین هم هست که خانم ها بیشتر از آقایان به این بیماری دچار می شوند و طول درمانشان هم از مردها بیشتر است. به جز استرس بی تحرکی و کمبود ویتامین و اعتیاد هم در رده های بعدی مهمترین دلایل قرار می گیرند. به همین خاطر روش درمانی این بیماری هم به سه دسته تغذیه ای و دارویی و ورزش تقسیم می شود.

بارداری با تغییرات هورمونی ایجاد شده ممکن است به طور موقت علائم و نشانه های سندرم پاهای بی قرار را تشدید کند. برخی زنان برای نخستین بار در دوران بارداری و بویژه طی سه ماهه اول این عارضه را تجربه می کنند.  چاقی سیگار کشیدن بیماری های اعصاب و برخی مشکلات مغز و اعصاب مرتبط با کم کاری تیروئید و مسمومیت با فلزات سنگین و سایر بیماری های هورمونی مانند دیابت و نارسایی کلیوی که با کمبود ویتامین ها و مواد معدنی ارتباط دارد از دیگر عوامل مستعدکننده محسوب می شود. کم خونی و فقر آهن هم از دلایل ایجاد یا تشدید این سندرم به شمار می رود. حتی بدون وجود کم خونی فقر آهن ناشی از خونریزی  معده و روده ای قاعدگی با خونریزی زیاد یا نیاز به تزریق خون مداوم ممکن است بیماری را تشدید کند. علاوه بر این مصرف کافئین نیکوتین الکل مسدود کننده های هیستامینی و شماری از داروهای ضدافسردگی نیز با ایجاد سندرم پاهای بی قرار مرتبط  است.

بیماری های مزمن. بعضی از بیماری های مزمن و خاص همچون کمبود آهن بیماری پارکینسون نارسایی کلیه دیابت و نوروپاتی محیطی معمولا با سندرم پای بی قرار مرتبط هستند. درمان این بیماری ها معمولا باعث درمان سندرم پای بی قرار هم می شود. داروها. بعضی از انواع داروها همچون داروهای ضدتهوع داروهای آنتی سایکوتیک داروهای ضدافسردگی و داروهای درمان سرماخوردگی و یا آلرژی که شامل آرام بخش آنتی هیستامین هستند می توانند بیماری را شدیدتر نمایند.

علائم

این بیماری نوعی اختلال حرکتی و اختلال خواب است. افراد دچار این بیماری بسختی می توانند مشکل حسی مبهم در عمق پاهای خود را توصیف کنند. این بیماران نیاز مبرمی به حرکت دادن پاهایشان دارند. احساس کشیدگی سوزش گزگز احساس کاذب حرکت مایع یا حرکت مورچه در ساق پاها مواردی هستند که بیماران ذکر می کنند. اکثر بیماران نمی توانند به خواب روند یا مکررا از خواب بیدار می شوند. علائم با حرکت دادن پاها بهتر می شوند و موقع استراحت بدتر می شوند. همچنین اوج علائم عصرها و شبهاست. گاهی همراه این بیماری پرش در پاها بلافاصله پس از بخواب رفتن یا در طی خواب رخ می دهد (نام این پرشها حرکات دوره ای اندام در خواب است).

تشخیص

مراجعه به پزشک و دادن آزمایش خون برای بررسی میزان آهن, و یا بررسی نوار مغزی. در واقع هیچ روشی قطعی برای تشخیص سندروم پای بی قرار وجود ندارد. و آزمایش یا تصویربرداری و نوار عصب و عضله ممکن است  علل ثانویه یا بیماریهای زمینه ای منجر به این سندروم را نشان دهد.

درمان

 

بعضی برای درمان سندرم پای بی قرار باید سایر بیماری های مرتبط همچون کمبود آهن یا نوروپاتی محیطی را باید درمان نمود. درمان کمبود آهن ممکن است با تجویز مکمل های آهن در ارتباط باشد. با اینحال دقت نمایید که برای دریافت آهن باید قبل از آن سطح آهن خونتان را چک کرده و با تجویز پزشک اقدام به دریافت دارو نمایید. اگر سندرم پای بی قرار در شما با هیچ بیماری دیگری مرتبط نباشد برای درمان آن می بایست بر تغییرات سبک زندگی و یا درمان دارویی تمرکز نمایید. درمان دارویی فقط با دستور پزشک مجاز بوده و بدون مراجعه به پزشک ممکن نیست.

دارو درمانی:

از داروهایی مانند روپیرینول پرامیپیکسول پری گابالین گاباپنتین استفاده شده است که بسته به بیمار نوع دارو انتخاب می شود.

طب سوزنی:

یکی از درمانهای موثر در سندروم پای بی قرار طب سوزنی است .در مقاله ای که اینجانب منتشر کردم تاثیر خوب طب سوزنی را روی این سندروم نشان دادم خوشبختانه مقالات متعدد دیگری در مورد اثرات خوب طب سوزنی روی این سنروم منتشر شده است.

درمانهای خانگی برای سندرم پای بیقرار

1- دیرتر بخوابید.

• سندرم پای بیقرار باعث سخت خوابیدن می شود.
• پاها دچار درد سوزش گزگز فشردگی و تکان های تند می شوند.
• برای داشتن خواب عمیق کمی دیرتر به رختخواب بروید و صبح ها بیشتر بخوابید.
• ساعات خواب صبح می تواند از بهترین ساعات استراحت شما باشد.

 2- سر ساعت معینی بخوابید و بیدار شوید.

• خوابیدن و بیدار شدن سر یک ساعت مشخص در هر روز می تواند وضعیت خوابیدن را بهتر کند.
• ورزش شدید و طولانی بخصوص قبل از خواب علائم سندرم را بدتر می کند
• بایستی بدانید که شما نیاز به چند ساعت خواب دارید تا احساس بهتری پیدا کنید.
• بیشتر افراد بزرگسال نیاز به 7 تا 9 ساعت خواب شبانه دارند.

 3- قبل از خواب پاهای خود را ورزش دهید.

• انجام کمی حرکات کششی قبل از خواب می تواند مفید باشد.
• برای کشش ساق پا پای چپ خود را کشیده و عقب ببرید و پای راست خود را از زانو کمی خم کرده و جلو بیاورید.
• می توانید دستان خود روی ران پای راست خود و یا دیوار قرار دهید.
• این حرکت را برای پای دیگر خود تکرار کنید.
• کشش ساق پا باعث می شود بتوانید مدت بیشتری بنشینید.

 4- دوش آب گرم بگیرید.

حمام کردن با آب گرم قبل از خواب باعث آرامش و راحت تر خوابیدن شما می شود. همچنین علائم سندرم پای بیقرار را کاهش می دهد.

5- مواد کافئین دار نخورید.

مصرف قهوه چای کاکائو و نوشابه سیاه به علت داشتن کافئین باعث می شود کمی احساس انرژی و شادابی کنید ولی علائم سندرم پای بیقرار را بدتر می کنند حتی بعد از چند ساعت. لذا قبل از خواب این مواد را نخورید. به یاد داشته باشید کافئین در برخی افراد تا 12 ساعت اثرات خودش را دارد.

6- پاهایتان را سرد یا گرم کنید.

ببینید با گذاشتن حوله گرم روی پاهایتان احساس بهتری پیدا می کنید یا کیسه یخ؟ هر نوع تغییر دمایی می تواند تسکین دهنده باشد. برخی افراد می گویند دوش آب سرد برای آن ها بهتر است.

 7- هر روز ورزش کنید.

ورزش متعادل (نه کم و نه زیاد) در طی روز باعث می شود خواب بهتری در شب داشته باشید؛ مثل پیاده روی آهسته دویدن بلند کردن وزنه و هر ورزش دیگری که از آن لذت می برید. یک بررسی نشان داد که ورزش باعث کاهش تکان های پا و خواب طولانی تر و عمیق تر در افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار می شود. اما به یاد داشته باشید که نباید خیلی زیاد و یا شدید ورزش کنید. ورزش شدید و طولانی بخصوص قبل از خواب علائم سندرم را بدتر می کند.

 8- مغز خود را ورزش دهید.

نشستن علائم سندرم را بدتر می کند مثل وقتی که نشسته اید و تلویزیون تماشا می کنید و یا در یک اتوبوس شلوغ نشسته اید. کارهایی که حواس شما را پرت می کنند می توانند گاهی اوقات علائم سندرم را کمتر کنند. لذا جدول حل کنید کتاب بخوانید یک بازی کامپیوتری انجام دهید بافتنی ببافید و … .

9- پاهای تان را حرکت دهید.

وقتی پاهایتان درد می گیرند حرکت دادن آن ها احساس ناراحتی را کاهش می دهد.

گاهی اوقات تکان دادن و یا حرکت دادن پاها می تواند مفید باشد. لذا در راهروی هواپیما یا سینما یا تئاتر می توانید این حرکات را به راحتی انجام دهید.

10- به طور عمیق نفس بکشید.

فشار روحی و جسمی علائم سندرم را بدتر می کند. لذا با تنفس آرام و عمیق گرفتگی عضلات خود را برطرف کنید. همچنین می توانید قبل از خواب در یک اتاق کم نور به یک موسیقی آرام گوش دهید.

11- قبل از خواب تلویزیون را خاموش کنید.

تماشای تلویزیون و یا کار کردن با کامپیوتر قبل از خواب خوابیدن را سخت می کند. کارشناسان خواب می گویند نباید در اتاق خواب تلویزیون و یا کامپیوتر وجود داشته باشد.

12- پاهای خود را ماساژ دهید.

ماساژ دادن ساق پاها قبل از خواب می تواند علائم سندرم را کم کند و بهتر بخوابید. شما و یا یکی از اعضای خانواده تان می تواند این کار را برای شما انجام دهد.

 13- ببینید نیاز به قرص آهن نیاز دارید یا نه.

افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار اغلب میزان کمی آهن در مغز خود دارند. بدن شما برای ساخت دوپامین نیاز به آهن دارد. دوپامین یک ماده شیمیایی در مغز است که حرکات شما را کنترل می کند. لذا با مراجعه به پزشک و دادن آزمایش خون ببینید نیاز به مصرف قرص آهن دارید یا خیر؟

اگر دچار کمبود آهن بودید قرص آهن را همراه با یک لیوان آب پرتقال یا سایر منابع غذایی ویتامین ث مصرف کنید تا جذب آهن در بدن بیشتر شود.

 14- با حرکات یوگا درد خود را کم کنید.

انجام حرکات یوگا به همراه حرکات کششی تنفس عمیق و آرام سازی عضلات می تواند علائم سندرم خفیف را کاهش دهد. شما می توانید از روی یک کتاب حرکات یوگا را انجام دهید.

15- الکل ننوشید و سیگار نکشید.

مصرف الکل و سیگار باعث بروز علائم سندرم پای بیقرار می شود و برای خواب مضر است . گرچه نوشیدن الکل ابتدا شما را خواب آلود می کند ولی باعث می شود نصفه شب از خواب بیدار شوید و باعث کاهش کیفیت خواب شما می شود. نیکوتین موجود در سیگار هم علائم سندرم را بدتر می کند لذا از مصرف سیگار قلیان و هر نوع محصول دخانی دیگر خودداری کنید.

16- داروهای مصرفی خود را چک کنید.

برخی داروهای سرماخوردگی و آلرژی علائم سندرم را بدتر می کنند به خصوص برخی آنتی هیستامین ها (ضد حساسیت ها). برخی داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد تهوع نیز چنین مشکلی را ایجاد می کنند. به پزشک نام تمام داروها و مکمل های مصرفی خود را بگویید تا در صورت لزوم یک داروی دیگر برای شما تجویز کند که علائم سندرم پای بیقرار را ایجاد نکند.

17-اجتناب از مصرف غذاهایی که در فرهنگ ما سردی شناخته می شوند مانند گوشت گوسالهماهیدوغ ماستخیار گوجه فرنگی بادمجانقهوه ترشی سرکه آبلیمو و…

نویسنده: فرناز محسنی

گرفتگی عضله پا که به عنوان «اسپاسم شبانه» و یا «اسب چارلی» نیز شناخته می شود یک اسپاسم دردناک است که معمولاً در عضلات ساق پا رخ می دهد. این گرفتگی فرد را در اواسط شب بیدار می کند؛ اما همچنین می تواند در روز و طی فعالیت های جسمانی مانند رانندگی و دوچرخه سواری نیز رخ دهد.

ورزش های تناسب اندام می تواند باعث فشار بر روی عضلات ساق پای فرد بشود. برخی از این گرفتگی ها که ممکن است از چند ثانیه تا 10 دقیقه طول بکشد ممکن است درنتیجه یک زندگی کم تحرک باشد. گرفتگی های پا بیشتر در طول شب و در افرادی با سن و سال بالاتر رایج هستند. به صورت میانگین از هر 3 فرد دارای 60 سال سن و بیشتر یک نفر مشکل گرفتگی پا را تجربه کرده و 40 درصد در هر هفته بیش از 3 حمله گرفتگی پا را تجربه می کنند.

گرفتگی عضلات پا به دلایل زیادی ایجاد می شود. علت آن می تواند به سادگی از کم آبی بدن تا یک علت بسیار جدی مانند بیماری کلیه باشد. گرفتگی اغلب نتیجه ورزش شدید ضربه به عضله و یا نگه داشتن پا در موقعیت های ناراحت مثل نشستن برای مدتی طولانی در یک محل باشد. (به طور مثال سینما تئاتر هواپیما …) شرایط دیگری مانند داروهای ضدبارداری دیورتیک ها (که اغلب برای افراد مبتلا به فشارخون بالا تجویز می شود) و آستروئیدها نیز ممکن است باعث اسپاسم عضلانی ساق پا شوند.

کمبود پتاسیم و یا کلسیم نیز می تواند یک علت اساسی باشد همان گونه که هوای سرد نیز می تواند علت آن باشد. اغلب اوقات گرفتگی عضلات پا با سندرم پای بی قرار (RLS) اشتباه گرفته می شود؛ اما سندرم پای بی قرار یک بیماری متفاوت و جدی تر است؛ شرایطی مزمن که به وسیله احساس ناراحتی و خستگی مداوم و کشیدگی پاها و احساس گزگز بر روی پاها مشخص می شود.

بیشتر بخوانید:

خوردن شکلات زیاد چه عواقبی دارد؟

چطور در تعطیلات عید چاق نشویم؟/ 7 استراتژی برای کنترل کالری تعطیلات

35236