نقد سریال «اکازیون»؛ برداشتی کلیشه ای از دهه هفتاد

[ad_1]

پخش سریال «اکازیون» که یکی از محصولات نوروزی شبکه نمایش خانگی بود، به پایان رسید. این مجموعه در هشت قسمت در پلتفرم مجله خبری ای بی سی مگ منتشر شد. «اکازیون» یک کمدی خانوادگی بود که قصه ای را در دهه هفتاد روایت می کرد. مسعود اطیابی یکی از کارگردان هایی است که معمولا فیلم هایش در سینما گیشه خوبی دارد، اما تا به حال سریال هایی که در شبکه نمایش خانگی و حتی تلویزیون ساخته نتوانسته به اندازه فیلم هایش موفق باشد. این عدم موفقیت به عدم اقبال مخاطب عام و نظر منفی منتقدان بر می گردد. «اکازیون» با بهره گیری از نویسنده و گروه بازیگرانی که پیش از این در آثار دیگر تقریبا موفق ظاهر شده بودند، تلاش کرد در میان آثار درام موجود در نمایش خانگی، کمدی را هم به خانه های مخاطبان ببرد. نقد سریال «اکازیون» را در این مطلب می خوانید.

هشدار: در نقد سریال «اکازیون» خطر لو رفتن داستان وجود دارد

نقد سریال «اکازیون»؛ قصه و ساختار

در سینمای ایران معمولا وقتی موضوعی مخاطب پیدا می کند و مورد توجه قرار می گیرد، مدام کارگردان ها و سریال سازان از آن به عنوان کلیشه استفاده می کنند. این موضوع به شبکه نمایش خانگی هم سرایت کرده. مدتی دهه شصت مورد توجه بود، بعد از آن همه توجه ها به سمت دوران ناصرالدین شاه جلب شد. پس از موفقیت فیلم «فسیل» و المان های مربوط به دهه هفتاد، حالا روایت داستان در بستر تاریخی این دوران مورد توجه قرار گرفته. «اکازیون» هم راوی قصه ای است در دل همین دهه معاصر ایران.

ماجرای این سریال درباره زندگی مردی به اسم رحیم با بازی ایمان صفا است. او از یک شب تا صبح، سرنوشت خود را برای نوه اش تعریف می کند و مشخص می شود دایی محسن با بازی هادی کاظمی، با نقشه های عجیب خود، چگونه خانواده را توی دردسر می انداخته. قصه به دهه 70 فلش بک می خورد و براساس ماجراهایی که در داخل خانواده اتفاق می افتد، پیش می رود. اما واقعیت این است که ما هیچ قصه تازه ای در «اکازیون» نمی بینیم. همه گره ها و مسایل مطرح شده، کلیشه هستند. بارها در سریال ها و آثار مختلف درباره آنها حرف زده شده و خط داستانی جدیدی برای مخاطب وجود ندارد.

یکی از ارکان اصلی سریال های کمدی، طنز کلامی و موقعیت است. اما چون خط داستانی جذابی وجود ندارد، کمدی کلامی هم به ندرت می تواند از مخاطب خنده بگیرد. موقعیت های سریال هم ضعیف طراحی شده اند و حتی اگر طنز کلامی هم در آن وجود داشته باشد، چون موقعیت و خط روایی برای مخاطب کشش ایجاد نمی کند، چند جمله و تکه کلام در خنده گرفتن موثر نیست. اما در این میان سریال «اکازیون» از یک موضوع حداکثر استفاده را کرده و آن استفاده از موسیقی دهه هفتاد است. ترانه های خواننده های لس آنجلسی، رقص بازیگران با این آهنگ ها و شبیه سازی چهره بازیگران با خوانندگان این دوره، یکی از مسایلی است که سریال «اکازیون» را در شبکه های مجازی وایرال کرده. مردم رقص بازیگران اصلی این سریال را در اینستاگرام برای هم می فرستند، اما این چیزی به جذابیت سریال اضافه نمی کند.

یکی از نکات برجسته و قابل اعتنای «اکازیون» طراحی صحنه و لباس آن است. دهه هفتاد، برهه خاصی از نظر لباس زنان و مردان در ایران بوده. پارچه ها و طراحی خاص و اغراق شده از ویژگی های این دهه است که همه در این سریال رعایت شده اند.  نوع آرایش موهای مردها و زنها هم از دیگر مسایلی است که مخاطب می تواند از نظر بصری با آن خاطره بازی کند.

عوامل سازنده سریال «اکازیون»

مسعود اطیابی کارگردان سریال «اکازیون» کارش را با آثار جدی در سینما شروع کرد. اما در دهه 90 به یکی از پولسازترین کارگردان های سینمای تجاری و کمدی ایران تبدیل شد. فیلم های «تگزاس1 و2»، «دینامیت»، «هتل»، «انفرادی» و… از ساخته های او است. اطیابی این روزها فیلم «تگزاس 3» را هم بر پرده سینماها دارد. میزان مقبولیت فیلم های کمدی او در گیشه نشان می دهد برای قشری از جامعه که در سینما دنبال دو ساعت شوخی و خنده هستند، اطیابی همیشه فرمول مشخصی دارد. فرمولی که رکوردهای گیشه را گاهی جا به جا می کند.

اما با وجود چندین بار تلاش در راه سریال سازی، مسعود اطیابی در این زمینه ناموفق بوده. این موضوع به سال های اخبر و شبکه نمایش خانگی هم برنمی گردد. بلکه ضعف در کارنامه سریال سازی او از همان سال های ابتدایی فعالیت حرفه ای اش و اوایل دهه 90 شروع شده. اولین مجموعه تلویریونی که اطیابی ساخت «سهمی برای دوست» بود. این سریال با وجود داستان متفاوتی که داشت در کارگردانی ضعیف بود و در میان سریال های کمدی آن دوران نتوانست چندان مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد. بعد از یک دهه «کامیون» دومین سریال اطیابی در تلویزیون بود که آنهم کمدی متوسطی بود.

از سال 1400 و با شکل گیری موج سریال سازی در شبکه نمایش خانگی، اطیابی هم به این موج پیوست و اولین مجموعه آن در این رسانه «جادوگر» بود. این سریال در میان چندین مجموعه کمدی و درامی که در آغاز این موج ساخته و راهی پلتفرم ها شده بود، نتوانست چندان مورد توجه قرار بگیرد. بعد از گیشه موفق فیلم سینمایی «هتل»، اطیابی تصمیم گرفت، در سال 1402 فصل دوم سریال «نیسان آبی» را بسازد. سریالی که دو سال پیش از آن منوچهر هادی فصل اول آن را ساخته بود و به دلیل حضور مهران غفوریان تا حدودی دیده شد. اما با نقدهای فراوانی روبرو بود. فصل دوم «نیسان آبی» با اینکه ادامه داستان فصل اول بود و بازیگران همان قبلی ها بودند، اما واقعیت این است که اطیابی در ادامه دادن کار هادی ضعیف عمل کرد.

در زمستان 1402، خبرهایی درباره ساخت سریالی درباره دهه 70 توسط مسعود اطیابی منتشر شد. این مجموعه در نوروز 1403 منتشر شد. سریالی که نویسنده آن حمزه صالحی بود. همان نویسنده فیلم «فسیل» پروفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران که در سال گذشته به اکران رسیده بود. صالحی همان فرمول استفاده شده در «فسیل» را به «اکازیون» آورد.  حتی استفاده حداکثری از موسیقی در بستر تاریخی سریال، از کلیشه های دیگری است که در این مجموعه از روی «فسیل» استفاده شده. (درباره استفاده از موسیقی در بخش قبل توضیح داده شد.)

گروه بازیگران «اکازیون»

بازیگران اصلی سریال «اکازیون» ایمان صفا، هادی کاظمی و غلامرضا نیکخواه هستند. اگر بخواهیم به صورت کلی درباره گروه بازیگران این سریال بنویسیم شاید بهتر است بگوییم «همون همیشگی ها». صفا طناز است، اما کارگردانی و فیلم نامه به او بیشتر کمک می کند تا هنر بازیگری اش را نشان دهد. در «اکازیون» او شخصیت اصلی است، اما اتفاق ویژه ای برای او نمی افتد که بتوان بازی متفاوتی از او دید. البته اگر سری به شبکه های اجتماعی بزنید، تعداد زیادی از ویدیو های صحبت های عاشقانه او در این سریال را خواهید دید که با زندگی واقعی اش مقایسه و ترند شده است.

هادی کاظمی، شهرت اولیه را از گروه بازیگران مهران مدیری به دست آورد. اما بعد از آن همیشه در نقش های مکمل حضور داشت و حتی در دنیای نقش های درام هم نتوانست چندان هنر بازیگری اش را نشان دهد. در «اکازیون» او نقش دایی محسن را دارد، شخصیتی که دردسرساز است. اما کاظمی نشان داد باید همیشه پارتنر شخصیت اصلی باشد و اینکه مسئولیت یک شخصیت تقریبا منفی خرابکار به طور کامل به او داده شود از ظرفیت بازی او خارج است.

غلامرضا نیکخواه، بازیگر کمدی میان سال محبوبی است که عمده محبوبیتش به دلیل نوع دیالوگ گویی و بیانش است. محبوبیت او پس از مجموعه «جوکر» که سال گذشته منتشر شد، بیشتر هم شده. او در این سریال نقش پدر رحیم را بازی می کند. در بازی او هیچ نوآوری و تفاوتی نسبت به قبل دیده نمی شود. حتی تکه کلام هایش هم نخ نما و بسیاری تکراری است. در کنار این بازیگران، سمانه پاکدل، نعمیه نظام دوست و سام نوری و چند بازیگر فرعی دیگر وجود دارند که بازی قابل توجهی از هیچ کدام از آنها دیده نمی شود.

نکات مثبت

• طراحی صحنه و لباس
• گریم بازیگران قابل قبول است

نکات منفی

• طنز کلامی و موقعیت سازی های ضعیف
• سوژه های تکراری و منسوخ

در پایان باید گفت، با وجود اینکه نیاز روز جامعه سریال های شاد و کمدی است که بتواند اکثریت جامعه را بخنداند، اما مسعود اطیابی که در سینما به موفقیت در این زمینه رسیده، با استفاده از یک کلیشه مربوط به یک دهه خاص تاریخی، سریال کمدی ساخته که مخاطب نمی تواند به محتوا  و قصه اش دلخوش باشد. می ماند همان چند سکانسی که در اینستاگرام دست به دست می شود، متوسل شدن به موسیقی های لس آنجلسی و صدای حسن شماعی زاده و موقعیت های سطحی کمدی. خود سازندگان هم احتمالا بر این ضعف آگاه بوده اند چون تقریبا آن را به صورت یک مینی سریال در 8 قسمت به پایان رساندند.

شناسنامه سریال «اکازیون» (Okazion)

کارگردان: مسعود اطیابی
نویسنده: حمزه صالحی
بازیگران: ایمان صفا، هادی کاظمی، غلامرضا نیکخواه، سمانه پاکدلپ
محصول: 2024، ایران
خلاصه داستان: ماجرای سریال درباره زندگی مردی به اسم رحیم (ایمان صفا) است. او از یک شب تا صبح، سرنوشت خود را برای نوه اش تعریف می کند و مشخص می شود دایی محسن (هادی کاظمی)، با نقشه های عجیب خود، چگونه خانواده را توی دردسر می انداخته….

نقد سریال «اکازیون» دیدگاه شخصی نویسنده است و لزوما موضع ای بی سی مگ نیست.

منبع: ای بی سی مگ

[ad_2]