10 سه‌گانه‌ی برتر تاریخ سینما

این که در یک سه‌گانه‌ی سینمایی هر سه فیلم عالی از آب دربیایند، کاری دشوار است. اگر اولین قسمت یا حتی دومین قسمت، در یک سه‌گانه بتواند نظر منتقدان را به خود جلب کند، فشار برای بی‌نقص بودن قسمت ‌های بعدی بر عوامل سازنده بیش‌تر می‌شود و کار سخت‌تر، بااین‌حال بعضی از فیلم‌ها توانسته‌اند این کار را انجام دهند.

انواع مختلفی از سه‌گانه‌ها وجود دارند. بعضی از آن‌ها بلاک‌باسترهایی هستند که در دهه‌ی 70 و 80 میلادی، به ژانری که در آن ساخته شده‌اند، جانی دوباره داده‌اند و از طرفی سه‌گانه‌هایی وجود دارند که با مضمون و ایده‌ی زیربنایی مشترک به یک‌دیگر متصل‌اند. جدای از این که چرا هر کدام از فیلم‌های یک سه‌گانه ساخته می‌شوند، آن‌ها باید یک‌دیگر را کامل کنند.

در ادامه 10 فیلم سه‌گانه‌ای را معرفی می‌کنیم که از نظر ما بهترین‌های تاریخ‌اند.

باید اشاره شود که در لیست زیر فیلم‌هایی را که طی یک دهه به فیلم‌های چهار قسمتی تبدیل شده‌اند، جزو سه‌گانه‌ها محسوب نکرده‌ایم.

10. سه‌گانه‌ی مردگان زنده

1. شب مردگان زنده (Night of the Living Dead)/ 1968
2. طلوع مردگان (Dawn of the Dead)/ 1978
3. روز مزدگان (Day of the Dead)/ 1985

• کارگردان: جرج اندرو رومرو

سه‌گانه‌های ژانر وحشت که قسمت‌های بعد از نخستین قسمت آن صرفا برای فروش در گیشه ساخته نشده باشند، بسیار کم‌یاب‌اند. فیلم‌های زامبی‌محور جورج اندرو رومرو نه تنها در ژانر خود می‌درخشند و به عنوان فیلمی ترسناک و وحشت‌زا، به‌خوبی عمل می‌کنند، بلکه روایتی از جامعه هم به‌دست می‌دهند. روایتی از مصرف‌گرایی و این که چگونه انسان‌های زنده می‌توانند از مردگان زنده‌شده خطرناک‌تر باشند. مضمونی که حالا با توجه به سریال مردگان متحرک (The Walking Dead) بسیار بیش‌تر از زمانی که این سه‌گانه منتشر شد، فراگیر شده‌است.

سه‌گانه‌ی رومرو توانست در گیشه هم به موفقیت برسد. قسمت اول این سه‌گانه با بودجه‌ی 114 هزار دلاری ساخته شد و در گیشه به فروش 30 میلیون دلاری رسید. این موفقیت در قسمت‌های بعدی هم تکرار شد. قسمت‌های دوم و سوم به‌ترتیب با بودجه‌های 1.5 میلیون و 4 میلیون دلاری ساخته شدند و به‌فروش‌های 66 میلیون و 34 میلیونی در گیشه رسیدند.

9. سه‌گانه‌ی بازگشت به آینده

1. بازگشت به آینده (Back to the Future)/ 1985
2. یازگشت به آینده قسمت 2 (Back to the Future Part II)/ 1989
3. بازگشت به آینده قسمت 3 (Back to the Future Part III)/ 1990

• کارگردان: رابرت زمکیس

این که دریابیم چگونه بازگشت به آینده توانست به‌درستی مایکل جی فاکس را برای ایفای نقش مارتی مک‌فلای انتخاب کند، سخت است. طراوتی که او در کنار کریستوفر لوید در نقش دکتر براون به فیلم می‌بخشد، همان چیزی است که سه‌گانه‌ی رابرت زمکیس را جذاب می‌نماید و سه‌گانه‌ای سرشار از صحنه‌های ماندگار و دیالوگ‌های قابل ارجاع را خلق می‌کند.

بی‌شک استعداد کم‌نظیر استیون اسپیلبرگ در ساخت فیلم‌های ادامه‌دار که در این فیلم نقش تهیه‌کننده را برعهده داشت، در تاثیرگذاری و موفقیت این سه‌گانه بی‌تاثیر نبوده است.

قسمت نخست این سه‌گانه توانست چهار نامزدی اسکار را در رشته‌های بهترین تدوین صدا، بهترین فیلم‌نامه‌ی غیراقتباسی، بهترین صداگذاری و بهترین ترانه به‌دست آورد و اسکار بهترین تدوین صدا را به خانه ببرد. قسمت نخست این سه‌گانه علاوه بر کسب توجه منتقدان و قرار گرفتن در بین بهترین فیلم‌های ژانر علمی-تخیلی، توانست در گیشه هم به موفقیت خیره‌کننده‌ای دست یابد؛ فیلم با بودجه‌ی 19 میلیون دلاری توانست 389 میلیون دلار بفروشد.

8. سه‌گانه‌ی ایندیانا جونز

1. مهاجمان صندوق گمشده (Raiders of the Lost Ark)/ 1981
2. ایندیانا جونز و معبد مرگ (Indiana Jones and the Temple of Doom)/ 1984
3. ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی (Indiana Jones and the Last Crusade)/ 1989

• کارگردان: استیون اسپیلبرگ

در رابطه با سه‌گانه‌ی ماجراجویانه‌ی ایندیانا جونز، چیزی دل‌گرم کننده وجود دارد. داستان‌ها را جورج لوکاس خلق کرده است، اما کارگردانی خارق‌العاده‌ی استیون اسپیلبرگ است که بین سال‌های 1981 تا 1989به استاد تاریخی به‌نام جونز حیات بخشیده است. مهاجمان صندوق گمشده، ایندیانا جونز و معبد مرگ و ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی سرشار از رمز و راز و اکشن و خنده هستند که هم‌چون قلاب شما را گرفتار خود می‌کنند. همین است که باعث می‌شود از ضعف‌های داستان‌گویی فیلم از منظر تداوم زمانی چشم‌پوشی کنیم و از شخصیتی که مشخصا یکی از مهم‌ترین نقش‌های کارنامه‌ی کاری هریسون فورد است، لذت ببریم.

مهاجمان صندوق گمشده، در مراسم اسکار، 9 نامزدی از جمله بهترین کارگردانی برای اسپیلبرگ، به دست آورد و در پنج رشته‌ی بهترین تدوین، بهترین صداگذاری، بهترین ترکیب صدا، بهترین جلوه‌های ویژه و بهترین طراحی صحنه جایزه را به خانه برد. اگرچه در قسمت‌های بعدی، ایندیانا نتوانست تعریف و تمجیدهای منتقدان را مانند قسمت اول با خود همراه کند، اما در گیشه مانند قسمت اول که با بودجه‌ی 20 میلیون دلاری به فروش 390 میلیون دلاری دست یافته بود، هم‌چنان موفق عمل کرد و در قسمت‌های دوم و سوم به‌ترتیب با بودجه‌های 28 و 48 میلیون دلاری توانست به فروش‌های 333 و 474 میلیون دلاری دست یابد.

7. سه‌گانه‌ی شوالیه‌ی تاریکی

1. بتمن آغاز می‌کند (Batman Begins)/ 2005
2. شوالیه‌ی تاریکی (The Dark Knight)/ 2008
3. شوالیه‌ی تاریکی برمی‌خیزد (The Dark Knight Rises)/ 2012

• کارگردان: کریستوفر نولان

نولان در حالی که هم‌زمان مضامین کلیدی و بنیادی کتاب‌های کمیک شخصیت بتمن را به فیلم‌های خود تزریق کرد، از سبک فیلم‌سازی خود هم فاصله نگرفت و هربار لایه‌های بیش‌تری به داستان و شحصیت‌های فیلم‌های خود اضافه کرد. لحظه‌های نفس‌گیر شوالیه‌ی تاریکی و بازی درخشان هیث لجر در نقش جوکر، باعث شده است که بتمن آغاز می‌کند نولان، اولین قسمت این سه‌گانه، کم‌تر دیده شود، اما این اولین قسمت، حیاتی است و روایتی اصیل را بر پرده می‌آورد. شوالیه‌ی تاریکی برمی‌خیزد به‌طور تعجب‌آوری از بی‌دقتی به جزئیات، در بعضی موارد، رنج می‌برد، اما از آن چه بسیاری از کسانی که فیلم را در سینما دیده‌اند، به یاد می‌آورند، فیلم بهتری است.

نولان با سه‌گانه‌ی شوالیه‌ی تاریکی فیلم‌های اقتباس شده از دنیای کتاب‌های کمیک را به سطح جدیدی رساند و باعث شد که این فیلم‌ها دیگر از جمله فیلم‌هایی که صرفا برای تفریح دیده می‌شوند نباشند. نولان شخصیت‌های سطحی را با استعداد فیلم‌نامه‌نویسی خیره‌کننده‌ی خود ترکیب کرد و دنیایی با شخصیت‌های عمیق خلق نمود.

در قسمت نخست، بتمن آغاز می‌کند تنها با یک نامزدی برای والی فیستر، در رشته‌ی بهترین تصویربرداری، در اسکار کم‌فروغ ظاهر شد. این بی‌توجهی اسکار اما در شوالیه‌ی تاریکی جبران شد و قسمت دوم سه‌گانه‌ی نولان توانست در 8 رشته‌ی مختلف نامزد دریافت اسکار شود.

6. سه‌گانه‌ی پدرخوانده

1. پدرخوانده (The Godfather)/ 1972
2. پدرخوانده: قسمت دوم (The Godfather: Part II)/ 1974
3. پدرخوانده: قسمت سوم (The Godfather: Part III)/ 1990

• کارگردان: فرانسیس فورد کوپولا

سه‌گانه‌ی پدرخوانده‌ی کوپولا، الهام گرفته‌شده از رمان ماریو پوزو به همین نام، بی‌شک یکی از بزرگ‌ترین سه‌گانه‌های تاریخ سینما است. داستانی که محوریت آن بر تجارت خونین خانواده‌ی کورلئونه تمرکز یافت است. فیلمی که بخش زیادی از موفقیت خود را مدیون حضور اسطوره‌هایی همچون مارلون براندو، آل پاچینو، رابرت دنیرو و رابرت دووال است.

دو قسمت ابتدایی فیلم که در سال‌های 1972 و 1974 منتشر شده‌اند، در بسیاری از لیست‌های برترین‌های تاریخ سینما با یک‌دیگر به رقابت می‌پردازند، قسمت سوم اما با این که به هیچ‌وجه فیلم ضعیفی نیست، با این‌حال، مانند بعضی دیگر از سومین قسمت‌های این لیست، به‌هیچ‌وجه قابل مقایسه با دو قسمت قبلی نمی‌باشد.

پدرخوانده‌ی کوپولا در چهل و پنجمین دوره‌ی جوایز اسکار نامزد 11 اسکار شد که 3 مورد از آن‌ها برای سه بازیگر فیلم در رشته‌ی بهترین بازیگر نقش مکمل مرد بود، البته هر سه تای آن‌ها رقابت را به جوئل گری برای فیلم کاباره (Cabaret) واگذار کردند.

علاقه‌ی رای‌دهندگان اسکار به پدرخوانده‌ی کوپولا برخلاف علاقه‌ی آن‌ها به ایندیانا جونز اسپیلبرگ و بازگشت به آینده‌ی زمکیس با انتشار نسخه‌ی دوم فیلم فروکش نکرد و  قسمت دوم پدرخوانده هم توانست 11 نامزدی اسکار به‌دست آورد.

5. سه‌گانه‌ی دلار

1. به خاطر یک مشت دلار (A Fistful of Dollars)/ 1964
2. به خاطر چند دلار بیش‌تر (For a Few Dollars More)/ 1965
3. خوب، بد، زشت (The Good, the Bad, and the Ugly)/ 1966

• کارگردان: سرجو لئونه

سرجو لئونه با سه‌گانه‌ی دلار خود که در آن‌ها ایستوود هم‌چون گرگی تنها، سوار بر اسب، به دل دشت‌های غرب وحشی می‌زند، قواعد جدیدی برای ژانر وسترن اسپاگتی حلق کرد. سه فیلم بدون این که در روایت ارتباطی با هم داشته باشند، ایستوود را به‌عنوان یاغی در مرکزیت خود قرار می‌دهند، کسی که با نقش‌آفرینی‌هایی خیره‌کننده تبدیل به نماد به عمل کار برآید، به سخندانی نیست می‌شود.

با این که خوب بد زشت، بهترین قسمت این سه‌گانه در نظر گرفته می‌شود، با این‌حال دو قسمت دیگر،به خاطر یک مشت دلار و به خاطر چند دلار بیش‌تر، هم بهترین‌های ژانر خود هستند و با موزیک روح‌نواز انیو موریکونه تقدیس شده‌اند.

سرجو لئونه از آن دست کارگردان‌هایی است که آثار شاهکارش تا سال‌ها پس از مرگش به‌اندازه‌ای که او مستحق آن بود، تمجید و ستایش نشدند. سه‌گانه‌ی او اما همیشه زنده است. به قدری زنده که به لیست پرارجاع‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما پیوسته‌است. کوئنتین تارانتینو صحنه‌های زیادی از فیلم‌های لئونه را در کارهای خود بازسازی کرده‌است و این نمونه، تنها یکی از سرشناس‌ترین ارجاعاتی است که به این سه‌گانه داده شده‌اند.

4. سه‌گانه‌ی آپو

1. پاتر پانچالی (Pather Panchali)/ 1955
2. آپاراجیتو (Aparajito)/ 1956
3. دنیای آپو (The World of Apu)/ 1959

• کارگردان: ساتیاجیت رای

ساتیاجیت رای قادر بود که به هر روایتی که می‌خواهد تعریف کند، عشق و احساس تزریق کند، اما هیچ‌کدام از کارهای او به خوبی اقتباس وی از رمان‌های بیبوتیبوشان باندوپادهای خوب نبوده‌اند. سه‌گانه‌ی رای که داستان شخصیت بنگالی جوانی به‌نام آپو را روایت می‌کند، نه تنها نشان داد که یک سه‌گانه چقدر می‌تواند در بازگویی سفر یک شخصیت موثر باشد، بلکه تاثیری فراوان بر سینمای هند هم برجای گذاشت. نام سه فیلم پاتر پانچالی، آپاراجیتو و دنیای آپو در بین بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای هند دیده می‌شوند و کسی هم نمی‌تواند خلاف آن را ثابت کند.

پاتر پانچالی نخستین فیلمی بود که توانست پای رای را به جشنواره‌های بین‌المللی هم‌چون جشنواره‌ی فیلم کن، برلین، ادینبورگ و … باز کند و پس از آن بود که رای با فیلم‌های بعدی خود توانست منتقدان سراسر جهان را مبهوت کند و هویت جدیدی به سینمای هند ببخشد.

سایر فیلم‌های شاخص رای عبارت‌اند از؛ کانیا نوجوان (Teen Kanya)، شهر بزرگ (Mahanagar)، شارولاتا (Charulata)، قهرمان (Nayak)، رعد دوردست (Ashani Sanket).

3. سه‌گانه‌ی پیش از

1. پیش از طلوع (Before Sunrise)/ 1995
2. پیش از غروب (Before Sunset)/ 2004
3. پیش از نیمه‌شب (Before Midnight)/ 2013

• کارگردان: ریچارد لینکلیتر

تنها یک سه‌گانه در این لیست حضور دارد که توانسته است مردم را ترغیب کند به کتاب‌فروشی‌ای پاریسی سر بزنند و آن سه‌گانه‌ی ریچارد لینکلیتر است. این سه‌گانه داستان مسیر عاشقانه‌ی جسی و سلین را روایت می‌کند؛ از آشنایی بدون پیش‌زمینه‌ی آن‌ها در یک قطار در پیش از طلوع 1995 تا دوران پر جوش و خروش آن‌ها پس از ازدواج در پیش از نیمه‌شب 2013. اگرچه این فیلم هشتاد دقیقه‌ای سال 2004، پیش از غروب است که شاهکار این سه‌گانه محسوب می‌شود، فیلمی که در آن این زوج پس از نه سال، برای نخستین بار دوباره یک‌دیگر را می‌بینند.

لینکلیتر فیلم‌سازی مستقل است که محدودیت‌های شرکت‌های فیلم‌سازی هالیوود دست و پای او را نمی‌بندند و همین باعث می‌شود که او با هر فیلمی که روی پرده‌ی نقره‌ای می‌آورد، تجربه‌ای جدید بیافریند و دنیایی جدید در فرم و محتوا برای مخاطبان خود خلق کند. لینکلیتر تا به امروز پنج مرتبه نامزد اسکار شده است، اما نتوانسته آن را به ویترین جوایز خود بیافزاید.

2. سه‌گانه‌ی ارباب حلقه‌ها

1. ارباب حلقه‌ها: یاران حلقه (The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring)/ 2001
2. ارباب حلقه‌ها: دو برج (The Lord of the Rings: The Two Towers)/ 2002
3. ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه (The Lord of the Rings: The Return of the King)/ 2003

• کارگردان: پیتر جکسون

سه‌گانه‌ی پیتر جکسون که اقتباسی از رمان جی. آر. آر. تالکین است به ژانر فانتزی تعریف و حیات تازه‌ای بخشید. با اولین فیلم این سه‌گانه، جکسون پایه‌هایی را بنا نهاد که در سال‌های بعد تبدیل به زیرساختی قدرتمند برای قسمت‌های بعدی فیلم شد. آخرین قسمت سه‌گانه، تمام یازده اسکاری که برای آن‌ها نامزد شده بود را به‌دست آورد؛ از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی. جوایزی که ثابت کرد این فیلم تنها یک فیلم فانتزی و گیشه‌ای نیست.

بااین‌حال جکسون با وجود یکی از بزرگترین هنرمندان عصر ما بودن، یکی از اربابان گیشه هم هست. قسمت اول ارباب حلقه‌ها با بودجه‌ی 93 میلیون دلاری ساخته شد و به فروش 898 میلیون دلاری دست یافت. قسمت‌های دوم و سوم هم موفقیت گیشه را با قدرت هرچه تمام‌تر ادامه دادند. قسمت دوم با بودجه‌ی 94 میلیون دلاری ساخته شد و در گیشه 947 میلیون دلار فروخت. قسمت سوم اما در گیشه هم شگفتی آفرید و با بودجه‌ی 100 میلیون دلاری توانست به فروش 1.143 بیلیون دلاری دست یابد و تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم سه‌گانه‌ی جکسون شود.

1. سه‌گانه‌ی اصلی جنگ ستارگان

1. جنگ ستارگان (Star Wars)/ 1977
2. امپراتوری ضربه می‌زند (The Empire Strikes Back)/ 1980
3. بازگشت جدای (Return of the Jedi)/ 1983

• کارگردان: جورج لوکاس

فیلم به‌یاد ماندنی 1977 جورج لوکاس به‌نام جنگ ستارگان که بعدها به نام جنگ ستارگان: یک امید تازه تغییر نام داد، نه‌تنها به‌خاطر پیش‌رو بودن خود در جلوه‌های ویژه بصری خیره‌کننده است، بلکه به‌دنبال خلق جهانی کاملا متفاوت از جهان ما به یاد ماندنی می‌شود. در حالی که قسمت‌های بعد از این سه‌گانه با سیاست ترکیب شد و روایت‌های متفاوت‌تری را بیان کرد، اولین سه‌گانه که روایت ساده‌ی خیر در برابر شر، اما در فضا را روایت می‌کند، هم‌چنان بی‌نقص است.

قسمت اول سه‌گانه‌ی لوکاس که با بودجه‌ی 11 میلیونی توانست 775.8 میلیون دلار بفروشد، نامزد دریافت 11 اسکار بود که توانست در 7 رشته با موفقیت اسکار را به نام خود ثبت کند؛ از جمله بهترین موسیقی متن از جان ویلیامز.

قسمت دوم چهار نامزدی اسکار به‌دست آورد و در گیشه به فروش 551 میلیون دلاری رسید. قسمت سوم هم با پنج نامزدی اسکار و فروش 475 میلیون دلاری، کم‌ترین میزان فروش را در بین سه‌گانه‌ی اولیه‌ی جنگ ستارگان به‌نام خود ثبت کرد.

منبع: independent