نمونه دادخواست مهروموم و تحریر ترکه

مهروموم و تحریر ترکه راهی قانونی برای حفظ اموال متوفی و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده یا حیف و میل آن هاست، خصوصاً وقتی بین ورثه اختلاف نظر یا ورثه صغیر، محجور یا غایب وجود دارد.

وقتی عزیزی از دست می رود، علاوه بر غم و اندوه، مسائل حقوقی و مالی مربوط به دارایی های او (که بهش میگیم ترکه) هم پیش می آید. اینجاست که پای دو تا اصطلاح حقوقی مهم به اسم مهروموم ترکه و تحریر ترکه به میان می آید. شاید اسمشان کمی قلمبه و سلمبه به نظر برسد، اما نگران نباشید! این مقاله قرار است به زبان خیلی ساده و خودمانی، همه چیز را درباره این دو فرآیند و چگونگی نوشتن دادخواستشان به شما بگوید. هدفمان این است که وقتی کارتان به این جور مسائل می افتد، دست و پایتان را گم نکنید و بدانید چه مسیری را باید بروید تا هم حق خودتان حفظ شود و هم اموال متوفی به سلامت به دست صاحبانش برسد. در واقع، این دو کار مثل یک گارد حفاظتی و یک حسابرسی دقیق برای اموال متوفی عمل می کنند تا هیچ ابهامی باقی نماند و آب از آب تکان نخورد.

مهروموم ترکه: حفاظت از اموال قبل از تقسیم

حتماً برایتان پیش آمده که نگران باشید بعد از فوت یک عزیز، اموالش سر و سامان پیدا نکند یا خدای نکرده کسی بخواهد از این موقعیت سوءاستفاده کند. اینجا است که مهروموم ترکه به میدان می آید. اصلاً مهروموم یعنی چه؟ به زبان ساده، مهروموم یعنی اینکه درهای یک ملک، گاوصندوق، یا هر جای دیگری که اموال متوفی داخلش هست، با حکم دادگاه به صورت موقت قفل و بست شود تا کسی نتواند به آنها دست بزند. مثل یک پلمب موقت برای حفاظت از اموال.

مهروموم ترکه چیست؟

فکر کنید یک نفر فوت کرده و شما نگرانید که تا زمانی که تکلیف ورثه و تقسیم اموال مشخص شود، کسی به دارایی هایش دستبرد بزند یا چیزی را پنهان کند. مهروموم ترکه دقیقاً همین کار را می کند. یعنی با درخواست یکی از ورثه یا هر کس دیگری که ذینفع باشد، قاضی دستور می دهد که درب انباری، مغازه، خانه، یا هر محلی که اموال آنجا نگهداری می شود، با مهر و موم قانونی بسته شود. این کار تا زمانی که ترکه تحریر شود یا خطری مبنی بر از بین رفتن اموال وجود نداشته باشد، ادامه پیدا می کند. یک جورایی مثل فریز کردن اموال است تا سر فرصت به آنها رسیدگی شود.

هدف اصلی مهروموم ترکه چیست؟

راستش را بخواهید، هدف اصلی مهروموم ترکه چند چیز است که همه شان برمی گردند به حفظ حقوق و نظم:

• جلوگیری از تصرف و اختفا: فرض کنید یک ورثه به بقیه دسترسی ندارد یا بین ورثه کدورت هست. مهروموم جلوی این را می گیرد که کسی بتواند چیزی را بردارد یا پنهان کند.
• جلوگیری از حیف و میل: گاهی اوقات ورثه ممکن است ناخواسته یا خواسته، اقداماتی انجام دهند که به ضرر بقیه تمام شود. مهروموم مثل یک سد در برابر این اتفاقات عمل می کند.
• تعیین دقیق اموال موجود: وقتی همه چیز پلمب است، هیچ کس نمی تواند منکر وجود مالی شود یا ادعا کند چیزی کم شده. این کار به شفافیت کمک زیادی می کند.
• حفاظت از حقوق ورثه خاص: خصوصاً اگر بین ورثه افراد صغیر (کوچک و نابالغ)، محجور (کسانی که عقلشان کامل نیست) یا غایب (کسانی که حضور ندارند) باشند، مهروموم اموال برای حفظ حقوق آن ها بسیار حیاتی است.

چه کسانی می توانند درخواست مهروموم کنند؟

فقط ورثه نیستند که می توانند درخواست مهروموم بدهند. هر کسی که به نوعی از ترکه متوفی سهم یا نفعی دارد، می تواند این درخواست را داشته باشد:

• وراث متوفی: خب طبیعتاً هر کدام از ورثه که نگران اموال باشند.
• موصی له: یعنی کسی که متوفی در وصیت نامه اش چیزی را برای او وصیت کرده.
• طلبکاران متوفی: اگر کسی از متوفی طلب داشته باشد، حق دارد درخواست مهروموم کند تا اموال از بین نرود و بتواند طلبش را وصول کند.
• وصی و امین: کسانی که از طرف متوفی یا دادگاه مسئول اداره اموال هستند.
• نماینده قانونی: مثل وکیل یا قیم صغیر و محجور.

در چه شرایطی مهروموم ترکه ضرورت پیدا می کند؟

مهروموم ترکه همیشه لازم نیست، اما در برخی شرایط واقعاً حیاتی می شود:

• وجود ورثه صغیر، محجور یا غایب: این مهم ترین دلیل است. چون این افراد نمی توانند از حقوق خود دفاع کنند.
• بیم از تضییع یا حیف و میل اموال: اگر احساس شود که ممکن است اموال توسط کسی از بین برود یا به یغما برود.
• اختلاف بین ورثه: وقتی ورثه با هم کنار نمی آیند و دعوا دارند، مهروموم می تواند راه حل موقتی باشد.
• عدم اطلاع کامل از اموال: اگر ورثه از همه دارایی های متوفی خبر نداشته باشند، مهروموم کمک می کند تا همه چیز سر جای خودش بماند تا تحریر ترکه انجام شود.

نکات مهم در مورد اموال قابل مهروموم و اموال غیرقابل مهروموم

همه اموال را نمی شود مهروموم کرد. مثلاً:

• اموال غیرقابل مهروموم: لباس های شخصی متوفی، اسباب و اثاثیه ضروری منزل که برای زندگی روزمره لازم است، و اسنادی که کپی آن ها گرفته شده و اصل آن ها نیاز است. این ها معمولاً مهروموم نمی شوند.
• اموال قابل مهروموم: هر چیز ارزشمند دیگری که جزو دارایی های متوفی محسوب می شود؛ مثل اسناد مالکیت، طلا و جواهر، پول نقد، سهام، خودرو، اوراق بهادار، لوازم خانه لوکس، و حتی حساب های بانکی (که البته حساب بانکی مهروموم فیزیکی نمی شود اما اطلاع از آن برای تحریر ترکه ضروری است و با دستور قضایی مسدود می شود).

تحریر ترکه: شناسایی دقیق دارایی ها و دیون

حالا که اموال با مهروموم حفظ شده اند، نوبت به مرحله بعدی می رسد: تحریر ترکه. این مرحله دقیقاً مثل یک حسابرسی کامل و دقیق از همه چیز است. به قول معروف، از شیر مرغ تا جان آدمیزاد.

تحریر ترکه چیست؟

تحریر ترکه یعنی یک لیست کامل و دقیق از همه اموال، دارایی ها، بدهی ها و بستانکاری های متوفی تهیه شود. این لیست شامل هر چیزی است که متوفی داشته و هر بدهی که داشته. این کار توسط کارشناسان مربوطه و تحت نظارت دادگاه انجام می شود. نتیجه این کار، تنظیم یک صورت مجلس است که در آن تمام جزئیات مربوط به ترکه نوشته می شود.

هدف از تحریر ترکه چیست؟

هدف اصلی تحریر ترکه شفاف سازی و مشخص کردن همه چیز است:

• تعیین دقیق حجم و نوع ترکه: یعنی بفهمیم متوفی دقیقاً چه اموالی داشته (منقول و غیرمنقول) و ارزش تقریبی آن ها چقدر است.
• شناسایی دیون و بستانکاران: مشخص می شود متوفی به چه کسانی بدهکار بوده و از چه کسانی طلبکار. این بخش خیلی مهم است، چون اول باید بدهی ها پرداخت شود بعد نوبت به تقسیم بین ورثه برسد.
• جلوگیری از اختلافات بعدی: وقتی همه چیز روشن و واضح باشد، کمتر پیش می آید که ورثه سر تقسیم اموال به مشکل بخورند.

در چه مواردی تحریر ترکه الزامی است؟

برخلاف مهروموم که بیشتر اختیاری است و برای حفاظت صورت می گیرد، در برخی موارد تحریر ترکه الزامی است و اگر انجام نشود، تقسیم ترکه از نظر قانونی مشکل ساز می شود:

• وجود ورثه محجور یا غایب: همانند مهروموم، این مهم ترین دلیل است. قانون می خواهد حقوق این افراد کاملاً حفظ شود.
• قبول نکردن ترکه توسط برخی ورثه: گاهی ورثه، ترکه را قبول نمی کنند و اصطلاحاً آن را رد می کنند، که در این صورت برای تعیین تکلیف اموال، تحریر ترکه لازم است.
• اموال خارج از کشور: اگر متوفی در خارج از کشور هم دارایی داشته باشد، تحریر ترکه لازم است تا تمامی اموال چه در داخل و چه در خارج، در صورت مجلس درج شود.
• درخواست طلبکاران: گاهی طلبکاران درخواست تحریر ترکه می دهند تا میزان بدهی متوفی و اموالش مشخص شود و بتوانند از این طریق طلب خود را وصول کنند.

چه کسانی می توانند درخواست تحریر ترکه کنند؟

تقریباً همانند مهروموم، افراد ذیل می توانند درخواست تحریر ترکه را داشته باشند:

• وراث یا نماینده قانونی آنها: مثل وکیل یا قیم.
• وصی: کسی که از طرف متوفی مسئول اداره اموال است.
• امین فرد غایب و قیم فرد محجور: برای حفظ حقوق غایب و محجور.

تفاوت اساسی مهروموم و تحریر ترکه

این دو تا کلمه خیلی به هم شبیه هستند و گاهی با هم اشتباه گرفته می شوند، ولی فرق های اساسی با هم دارند. بیایید این فرق ها را توی یک جدول ببینیم تا قضیه برایتان روشن تر شود:

ویژگی	مهروموم ترکه	تحریر ترکه
تعریف	پلمب موقت و فیزیکی اموال برای جلوگیری از دستبرد یا تضییع.	صورت برداری دقیق از دارایی ها و بدهی های متوفی.
هدف	حفاظت فیزیکی و موقت از اموال.	تعیین دقیق ارزش ترکه و دیون برای تقسیم عادلانه.
نحوه اجرا	بستن و پلمب کردن محل نگهداری اموال با حضور نماینده قضایی.	تهیه فهرست کامل اموال و دیون توسط کارشناس.
الزامی بودن	اغلب اختیاری و برای جلوگیری از سوءاستفاده انجام می شود.	در مواردی مانند وجود ورثه محجور/غایب، الزامی است.
زمان اجرا	معمولاً قبل از تحریر ترکه یا همزمان با آن.	بعد از مهروموم (اگر انجام شده باشد) و قبل از تقسیم.
نتیجه	حفظ اموال در حالت موجود.	تهیه صورت مجلس دقیق از تمامی اموال و دیون.

یادتان باشد، مهروموم مثل یک قفل محکم روی در اموال است و تحریر ترکه مثل شمردن و لیست کردن دقیق هر چیزی که پشت آن در است.

صلاحیت رسیدگی: شورای حل اختلاف یا دادگاه؟

حالا که فهمیدیم مهروموم و تحریر ترکه چیست، این سوال پیش می آید که برای درخواست این کارها باید به کجا مراجعه کنیم؟ قدیم ها بیشتر این مسائل در دادگاه ها مطرح می شد، اما الان اوضاع فرق کرده.

در حال حاضر، رسیدگی به دعاوی مربوط به ترکه، مثل درخواست مهروموم و تحریر ترکه، بیشتر در صلاحیت شوراهای حل اختلاف است. البته نه هر شورای حل اختلافی، بلکه شورای حل اختلافی که در حوزه قضایی محل آخرین اقامت متوفی قرار دارد. یعنی اگر متوفی در شهر الف زندگی می کرده، باید به شورای حل اختلاف همان شهر مراجعه کنید.

اما همیشه هم اینطور نیست! گاهی اوقات یک سری استثنائات وجود دارد که ممکن است باعث شود پرونده به دادگاه فرستاده شود. مثلاً اگر ارزش ترکه خیلی زیاد باشد یا پیچیدگی های خاصی داشته باشد، ممکن است قاضی شورای حل اختلاف تشخیص دهد که دادگاه عمومی حقوقی صالح به رسیدگی است. اما به طور کلی، برای درخواست های اولیه مهروموم و تحریر ترکه، شروع از شورای حل اختلاف، مرجع صالح محسوب می شود.

نمونه دادخواست مهروموم و تحریر ترکه (با جزئیات کامل و قابل کپی)

خب، رسیدیم به بخش اصلی و کاربردی ماجرا. حالا که همه چیز را درباره مهروموم و تحریر ترکه فهمیدید، وقت آن است که ببینیم یک دادخواست کامل برای این کار چه شکلی است. این نمونه را می توانید کپی کنید و با اطلاعات خودتان پر کنید:

به نام خدا

ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت متوفی]

با سلام و احترام،

عنوان دادخواست:

درخواست صدور قرار مهروموم و تحریر ترکه متوفی به انضمام کلیه خسارات دادرسی (اعم از هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و…)

بخش خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
• نام پدر: [نام پدر خواهان]
• کد ملی: [کد ملی خواهان]
• آدرس کامل: [شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد خواهان]
• شماره تماس: [شماره تماس خواهان]
• در صورت وجود وکیل:
• نام و نام خانوادگی وکیل: [نام کامل وکیل]
• شماره پروانه وکالت: [شماره پروانه وکیل]
• آدرس کامل دفتر وکیل: [آدرس دفتر وکیل]

بخش خواندگان:

در این بخش باید مشخصات کامل همه ورثه دیگر (به جز خواهان) قید شود. این مورد خیلی مهم است، چون عدم درج نام همه ورثه می تواند باعث ابطال دادخواست شود. اگر اطلاعات یکی از ورثه را ندارید، حتماً با یک وکیل مشورت کنید.

• نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده ۱]
• نام پدر: [نام پدر خوانده ۱]
• کد ملی: [کد ملی خوانده ۱]
• آدرس کامل: [شهر، خیابان، کوچه، پلاک، طبقه، واحد خوانده ۱]
• نسبت با متوفی: [مثلاً: فرزند، همسر، پدر، مادر]
• … (این اطلاعات برای تمامی خواندگان دیگر نیز باید تکرار شود)

خواسته:

تقاضای صدور قرار مهروموم و متعاقباً قرار تحریر ترکه مرحوم [نام کامل متوفی] به انضمام کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و سایر هزینه های قانونی) تا زمان صدور حکم و اجرای آن.

دلایل و منضمات دادخواست:

در این قسمت باید مدارک و مستنداتی را که ادعای شما را ثابت می کنند، لیست کنید و کپی مصدق آن ها را پیوست دادخواست نمایید. منظور از مصدق یعنی کپی برابر اصل شده در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دفاتر اسناد رسمی.

1. کپی مصدق گواهی فوت مرحوم [نام کامل متوفی] به شماره [شماره گواهی فوت] و تاریخ [تاریخ فوت].
2. کپی مصدق گواهی حصر وراثت به شماره [شماره گواهی حصر وراثت] صادره از شعبه [شماره شعبه] شورای حل اختلاف [نام شهرستان]. (اگر گواهی حصر وراثت ندارید، می توانید همزمان با این درخواست، درخواست حصر وراثت را هم بدهید یا بعد از صدور آن، این دادخواست را تکمیل کنید.)
3. کپی مصدق صفحات اول و دوم شناسنامه و کارت ملی خواهان.
4. کپی مصدق صفحات اول و دوم شناسنامه و کارت ملی ورثه (خواندگان).
5. وکالتنامه [نام وکیل] به شماره [شماره وکالتنامه] (در صورت داشتن وکیل).
6. سایر مدارک مرتبط (مثل اسناد مالکیت املاک، سند خودرو، پرینت حساب های بانکی، لیست احتمالی اموال و بدهی ها، هر سند دیگری که وجود ترکه را اثبات کند یا به روشن شدن وضعیت آن کمک کند).

شرح دادخواست:

با سلام و عرض ادب و احترام،

احتراماً به استحضار ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی می رساند: مرحوم شادروان [نام کامل متوفی]، فرزند [نام پدر متوفی]، به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه متوفی] و کد ملی [کد ملی متوفی]، که مورث قانونی اینجانب خواهان و خواندگان محترم می باشند، در تاریخ [تاریخ فوت] در محل اقامتگاه دائم خود در [آدرس کامل محل فوت یا اقامتگاه متوفی] دار فانی را وداع گفته اند.

پس از فوت ایشان، به موجب گواهی حصر وراثت شماره [شماره گواهی حصر وراثت] مورخ [تاریخ صدور گواهی حصر وراثت] صادره از شعبه [شماره شعبه] شورای حل اختلاف [نام شهرستان]، ورثه قانونی آن مرحوم عبارتند از: اینجانب [نام کامل خواهان] و خواندگان محترم به اسامی [نام و نام خانوادگی خوانده ۱]، [نام و نام خانوادگی خوانده ۲] و … .

با توجه به فوت مورث و وجود ترکه شامل [به صورت کلی به اموال اشاره شود، مثلاً: اموال منقول و غیرمنقول، وجوه نقدی، سهام و…] و نظر به اینکه [در اینجا دلایل خود برای درخواست را ذکر کنید، مثلاً: بیم حیف و میل و تضییع اموال موجود می رود، یا بین ورثه محجور/صغیر/غایب وجود دارد، یا بین ورثه اختلاف نظر در مورد اموال وجود دارد و احتمال سوءاستفاده یا مخفی کردن اموال می رود، و یا جهت تعیین دقیق دیون و دارایی های متوفی نیاز به صورت برداری کامل ترکه می باشد]، ضروری است تا قبل از هرگونه تصرف و تقسیم، اقدام به حفظ و صورت برداری دقیق از تمامی اموال و دارایی های متوفی گردد.

لذا با استناد به مواد ۱۶۷، ۱۷۵، ۲۰۶، ۲۰۷، ۲۱۳ و سایر مواد مرتبط از قانون امور حسبی، از محضر محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی حقوقی، تقاضای صدور قرار مهروموم ترکه و متعاقب آن قرار تحریر ترکه متوفی فوق الذکر، به همراه الزام خواندگان به پرداخت کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) مورد استدعاست.

با تجدید احترام،

نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل وی

امضاء و تاریخ

نکات پر کردن دادخواست:

یک سری جزئیات هست که موقع پر کردن این دادخواست باید حسابی حواستان بهشان باشد تا کارتان لنگ نماند:

1. دقت در مشخصات: کوچک ترین اشتباه در نام، کد ملی، یا آدرس خواهان و خواندگان می تواند پرونده را به تأخیر بیندازد یا حتی باعث رد شدن آن شود.
2. فهرست کامل ورثه: حتماً همه ورثه را به عنوان خوانده در دادخواست بیاورید. اگر همه را نیاورید، ممکن است دادخواستتان ناقص باشد.
3. مدارک مصدق: حتماً کپی مدارک را برابر اصل کنید. کپی ساده ارزش قانونی ندارد.
4. ارجاع به مواد قانونی: استناد به مواد قانونی به دادخواست شما وزن حقوقی می دهد. همان مواد ۱۶۷، ۱۷۵، ۲۰۶، ۲۰۷ و ۲۱۳ قانون امور حسبی، معمولاً کافی هستند.
5. شرح دلایل: در بخش شرح دادخواست، دلایل خودتان برای درخواست مهروموم و تحریر ترکه را واضح و منطقی بنویسید. هر چقدر دلایل محکم تر باشند، قاضی راحت تر قانع می شود.

مدارک لازم برای تقدیم دادخواست مهروموم و تحریر ترکه

برای اینکه دادخواستتان بدون نقص باشد و کارها سریع پیش برود، به یک سری مدارک نیاز دارید. این یک چک لیست کامل است:

• گواهی فوت متوفی (حتماً کپی برابر اصل)
• گواهی حصر وراثت (اگر دارید، کپی برابر اصل. اگر ندارید، باید اول برای آن اقدام کنید یا همزمان با این دادخواست درخواست حصر وراثت هم بدهید.)
• کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی خواهان (درخواست کننده)
• کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی تمامی خواندگان (بقیه ورثه)
• وکالتنامه وکیل (در صورت استفاده از خدمات وکیل)
• سند ازدواج (اگر خواهان همسر متوفی است و در گواهی حصر وراثت ذکر نشده باشد، البته که معمولاً در حصر وراثت درج می شود)
• لیست اموال متوفی (اگر اطلاعاتی دارید، حتی به صورت حدودی، کمک کننده است)
• هرگونه سند مالکیت (ملک، خودرو، سهام، حساب بانکی و…) که به نام متوفی است (کپی برابر اصل)

مراحل پس از تقدیم دادخواست: از ثبت تا اجرای قرار

دادخواست را که تنظیم کردید و مدارک را هم آماده، حالا نوبت مراحل بعدی است. این فرآیند چند گام دارد که باید پشت سر هم طی شوند:

1. ثبت دادخواست:

   اولین قدم این است که دادخواستتان را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. این دفاتر، پل ارتباطی شما با قوه قضائیه هستند و تقریباً تمام کارهای اولیه از طریق آن ها انجام می شود. هزینه دادرسی هم در همین مرحله پرداخت می شود.

2. رسیدگی در شورای حل اختلاف:

   پس از ثبت، دادخواست شما به شورای حل اختلاف یا دادگاه صالح (بسته به مورد) ارجاع داده می شود. یک شعبه مشخص برای رسیدگی به پرونده شما تعیین می گردد. معمولاً یک وقت رسیدگی تعیین می شود و به شما و همه خواندگان ابلاغ می گردد. در جلسه رسیدگی، قاضی به اظهارات شما و بقیه ورثه گوش می دهد و مدارک را بررسی می کند.

3. صدور قرار مهروموم:

   اگر قاضی دلایل شما را برای مهروموم ترکه کافی بداند (مثلاً بیم حیف و میل یا وجود ورثه محجور/غایب)، قرار مهروموم ترکه را صادر می کند. این قرار به ورثه ابلاغ می شود. بعد از ابلاغ، نماینده قضایی (و گاهی اوقات نیروی انتظامی) به محل نگهداری اموال مراجعه می کند و با صورت برداری اولیه از اموال و تهیه صورت مجلس، محل را پلمب و مهروموم می کند.

4. صدور قرار تحریر ترکه:

   پس از صدور قرار مهروموم یا حتی همزمان با آن (در مواردی که شرایطش مهیا باشد)، قاضی قرار تحریر ترکه را صادر می کند. در این مرحله، یک وقت برای عملیات تحریر ترکه تعیین می شود. مهم ترین نکته اینجاست که برای این کار، باید در یک روزنامه کثیرالانتشار آگهی شود و از ورثه و بستانکاران دعوت شود که در تاریخ و ساعت مشخص برای عملیات تحریر ترکه حضور پیدا کنند. این آگهی معمولاً یک ماه تا سه ماه فرصت می دهد.

5. عملیات تحریر ترکه:

   در تاریخ تعیین شده، نماینده قضایی به همراه یک کارشناس (اگر لازم باشد) و در حضور ورثه و بستانکاران (اگر حاضر باشند)، به محل نگهداری اموال می رود. در این مرحله، یک صورت برداری دقیق و جزء به جزء از تمامی اموال منقول و غیرمنقول متوفی انجام می شود. بدهی ها و بستانکاری های متوفی نیز در این لیست درج می گردد. نتیجه این عملیات، تنظیم یک صورت مجلس تحریر ترکه است که در آن تمام جزئیات دارایی ها و دیون متوفی قید شده و به امضای حاضرین می رسد.

6. مدت زمان مورد نیاز:

   مدت زمان هر مرحله بستگی به حجم پرونده، تعداد ورثه، پیچیدگی اموال و سرعت رسیدگی در مراجع قضایی دارد. اما معمولاً از زمان ثبت دادخواست تا اتمام عملیات تحریر ترکه، چند ماه (حداقل ۳ تا ۶ ماه) طول می کشد.

مستندات قانونی کلیدی (بررسی مواد قانون امور حسبی)

همانطور که قبلاً گفتیم، برای اینکه دادخواستتان محکم باشد، باید به مواد قانونی استناد کنید. قانون اصلی که اینجا با آن سروکار داریم، «قانون امور حسبی» است. بیایید چند تا از مهم ترین موادش را که به کار ما می آیند، با هم مرور کنیم:

• ماده ۱۶۷ قانون امور حسبی:

  این ماده می گوید چه کسانی می توانند درخواست مهروموم ترکه را بدهند. وراث، موصی له، طلبکاران و نماینده قانونی اشخاصی هستند که می توانند این درخواست را داشته باشند. این ماده در واقع پایه و اساس درخواست مهروموم است.

• ماده ۱۷۵ قانون امور حسبی:

  این ماده به صراحت بیان می کند که در صورت فوت، دادرس (قاضی) می تواند تا زمانی که ترکه مهروموم نشده یا تحریر نشده، برای حفظ اموال متوفی، اقدام به مهروموم کند. این یعنی قاضی حتی بدون درخواست هم می تواند برای حفظ اموال دستور دهد، اما معمولاً با درخواست ذینفع صورت می گیرد.

• ماده ۱۹۲ قانون امور حسبی:

  این ماده خیلی مهم است! می گوید: «بعد از تحریر ترکه درخواست مهروموم پذیرفته نمی شود و اگر در اثنای تحریر ترکه درخواست مهروموم بشود فقط آن مقداری که تحریر نشده است مهروموم می گردد.» این یعنی اولویت با تحریر است و مهروموم یک اقدام حفاظتی موقت است. این ماده نشان می دهد که نمی شود بعد از اینکه لیست اموال دقیقاً تهیه شد، تازه درخواست پلمب بدهید.

• ماده ۲۰۶ قانون امور حسبی:

  این ماده به تعریف تحریر ترکه می پردازد و می گوید: «مقصود از تحریر ترکه، تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.» خیلی ساده و روشن، هدف از تحریر را مشخص می کند.

• ماده ۲۰۷ قانون امور حسبی:

  این ماده مشخص می کند چه کسانی می توانند درخواست تحریر ترکه را بدهند: «درخواست تحریر ترکه از ورثه یا نماینده قانونی آنها و وصی برای اداره اموال پذیرفته می شود.»

• ماده ۲۱۰ قانون امور حسبی:

  در مورد آگهی تحریر ترکه است. این ماده تاکید می کند که برای تحریر ترکه باید در روزنامه های کثیرالانتشار آگهی شود تا ورثه و بستانکاران از زمان و مکان تحریر مطلع شوند. زمان آگهی نباید کمتر از یک ماه و بیشتر از سه ماه باشد.

• ماده ۲۱۳ قانون امور حسبی:

  این ماده جزئیات مربوط به صورت برداری در تحریر ترکه را بیان می کند، اینکه صورت برداری باید شامل توصیف دقیق اموال، تعیین بها و… باشد. یعنی چه چیزهایی باید در لیست تحریر ترکه قید شود.

گاهی اوقات اداره کل حقوقی قوه قضائیه، نظریات مشورتی صادر می کند که به روشن شدن ابهامات قانونی کمک می کند. مثلاً در مورد اینکه آیا می توان همزمان درخواست مهروموم و تحریر داد یا نه، نظریات مشورتی معمولاً امکان این کار را تأیید می کنند، با این قید که مهروموم باید قبل از عملیات تحریر انجام شود.

نکات حقوقی بسیار مهم و کاربردی

در این مسیر پیچ و خم های زیادی وجود دارد که اگر حواستان نباشد، ممکن است برایتان مشکل ساز شود. پس این نکات مهم را آویزه گوشتان کنید:

• اهمیت گواهی حصر وراثت:

  قبل یا همزمان با درخواست مهروموم و تحریر ترکه، حتماً برای گرفتن گواهی حصر وراثت اقدام کنید. این گواهی مشخص می کند دقیقاً چه کسانی ورثه هستند و سهم هر کدام چقدر است. بدون این مدرک، کارتان خیلی سخت پیش می رود یا اصلاً پیش نمی رود.

• مسئولیت حفظ ترکه:

  تا زمانی که مهروموم و تحریر ترکه انجام نشده، مسئولیت حفظ اموال متوفی با ورثه ای است که اموال در اختیارشان است. اگر در این مدت اموالی حیف و میل یا تلف شود، مسئولیتش به گردن کسی است که اموال دستش بوده. پس حسابی باید مراقب بود.

• امکان توقیف ترکه:

  طلبکاران متوفی می توانند برای وصول طلبشان، درخواست توقیف ترکه را بدهند. اما در طول عملیات تحریر ترکه، توقیف ترکه ممکن است معلق بماند تا تکلیف بدهی ها و دارایی ها مشخص شود. این یعنی اگر کسی از متوفی طلب دارد و می خواهد اموال را توقیف کند، باید مراقب باشد که این توقیف با فرآیند تحریر ترکه تداخل نداشته باشد.

• پیامدهای عدم اقدام به موقع یا نادرست:

  اگر به موقع اقدام نکنید یا دادخواست را اشتباه تنظیم کنید، ممکن است:

  • اموال متوفی از بین برود یا به سرقت برود.
  • بین ورثه اختلافات جدی پیش بیاید.
  • هزینه های دادرسی و زمان زیادی را از دست بدهید.
  • حقوق ورثه صغیر، محجور یا غایب تضییع شود.
• توصیه اکید به مشورت با وکیل متخصص:

  مسائل مربوط به ترکه، مثل یک کلاف سردرگم است. هر پرونده ای جزئیات خاص خودش را دارد و ممکن است با پرونده دیگر فرق کند. کوچک ترین اشتباه می تواند ضررهای جبران ناپذیری به بار بیاورد. برای همین، توصیه می کنیم که حتماً قبل از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور ترکه مشورت کنید. یک وکیل با تجربه می تواند راهنماییتان کند، دادخواست را به درستی تنظیم کند و از حقوق شما دفاع کند تا با کمترین دردسر و بیشترین اطمینان، کارها را پیش ببرید. این کار نه تنها جلوی اشتباهات را می گیرد، بلکه باعث می شود با آرامش خاطر بیشتری این مراحل را طی کنید.

نتیجه گیری

مهروموم و تحریر ترکه، دو گام بسیار مهم و ضروری در مسیر مدیریت و تقسیم عادلانه اموال بعد از فوت یک عزیز هستند. مهروموم مثل یک حصار محافظ است که اموال را در برابر دستبرد و حیف و میل محافظت می کند، و تحریر ترکه مثل یک دفتر حساب و کتاب دقیق است که هر دارایی و بدهی را مو به مو ثبت می کند تا هیچ ابهامی باقی نماند.

درست است که این فرآیندها ممکن است در ابتدا پیچیده و طاقت فرسا به نظر برسند، اما با درک درست مفاهیم و مراحل قانونی شان، می توانید با اطمینان خاطر بیشتری این راه را طی کنید. یادتان باشد که هدف نهایی، حفظ حقوق همه ذینفعان و جلوگیری از بروز هرگونه اختلاف و ضرر و زیان است.

از آنجایی که هر پرونده شرایط خاص خودش را دارد و ممکن است با چالش های پیش بینی نشده ای روبرو شوید، باز هم تأکید می کنیم که بهره مندی از مشاوره وکلای متخصص در امور ترکه، بهترین راه برای عبور موفقیت آمیز از این مراحل است. آنها با دانش و تجربه ای که دارند، می توانند چراغ راه شما باشند و کمک کنند تا حق هیچ کس ضایع نشود. پس از این فرصت استفاده کنید و برای آرامش خاطر خود و حفظ حقوق ورثه، حتماً با یک وکیل مشورت نمایید.