اسکار به کدام فیلم های روانشناختی اهمیت می دهد؟
با اینکه بیشتر بازیگران به خاطر بازی های احساسی سنگین به رسمیت شناخته می شوند، اما فیلم هایی که بر کشمکش های روانی متمرکزند، شاید برای بردن جایزه ی بهترین فیلم اسکار زیادی افسرده کننده باشند. هالیودد ریپوتر در این مقاله به توجه اسکار به فیلم های روانشناختی و بازیگرانی که در این فیلم ها ایفای نقش می کنند، پرداخته است.
به طور کلی وقتی صحبت از توجه به تنوع نژادی، برابری و سیاست های فراگیرسازی برای اقلیت ها به میان می آید، معلولیت معمولاً آخرین مقوله ی هویتی است که بیشتر مردم به آن فکر می کنند. با این حال، افراد معلول متنوع ترین جمعیت اقلیت در جهان را تشکیل می دهند. از این گذشته، هر کسی می تواند در هر زمان از کار افتاده شود. ناتوانی اغلب نامرئی است؛ به این فکر کنید که چند نفر را می شناسید که با بیماری مزمن، درد مزمن یا مشکل یادگیری و شناختی زندگی می کنند. با این حال، حتی در میان جمعیت معلول هم کسانی که مشکلات سلامت روانی را تجربه می کنند، نامرئی تر هستند. به رغم این واقعیت که از هر پنج بزرگسال در ایالات متحده یک نفر بیماری روانی را تجربه می کند، این موضوع همچنان خاموش مانده و انگ به حساب می آید.
سال گذشته، وقتی سر و صدای اسکار فیلم «کودا» (CODA) رو به افزایش بود، بسیاری از تحلیلگران به کمبود نسبی فیلم هایی که به طور دقیق ناتوانی های جسمی را به تصویر می کشند، پرداختند و این واقعیت که حتی تعداد کمتری از این فیلم ها در واقع جایزه دریافت می کنند و این پرسش همیشگی که چه کسی دقیقاً می تواند چنین داستان هایی را تعریف کند. حالا در سال 2023 در رقابت نهایی فیلم هایی که سال گذشته به نمایش درآمدند، چندین فیلم شخصیت های اصلی با شرایط سلامتی ناتوان کننده دارند، که بیشترشان به نوعی بیماری روانی به حساب می آیند.
اما به جز «فیبلمن ها» (The Fabelmans) استیون اسپیلبرگ، که شخصیت میتزی فیبلمن (با بازی میشل ویلیامز) را مبتلا به اختلال تشخیص نمی دهد، اما به یکی شان اشاره می کند، هیچ یک از این فیلم ها رقیب قدرتمندی در میان نامزدهای جایزه ی بهترین فیلم اسکار نیستند. در واقع، تعداد نسبتاً کمی از فیلم های نامزد اسکار در طول پنجاه سال گذشته موضوع سلامت روان را سرلوحه داستان های خود قرار داده اند.
رأی دهندگان اسکار به وضوح عاشق بازی های خوب و دلخراشی هستند که نمایشی باشد و جنون آمیز، اما گویا فیلم هایی درباره ی مسائل بهداشت روانی، را هم افسرده کننده می داند. اگر به سال 1973 برگردیم می بینیم از آن زمان تا به حال تنها حدود بیست تا بیست و پنج نامزد بهترین فیلم از نزدیک به سیصد فیلم، به طور صریح به بحران ها و مراقبت های بهداشت روانی می پردازند یا حتی به هجو به آن می پردازند. علاوه بر این، تعداد زیادی از این فیلم ها رفتارهای روان شناختی نادر یا افراطی مثل «راننده تاکسی» (Taxi Driver)، «شکارچی گوزن» (The Deer Hunter) و «جذابیت مرگبار» (Fatal Attraction) را به نمایش می گذارند.
از میان همین تعداد کم نامزدهای ذکرشده، تنها سه مورد در واقع برنده ی جایزه ی اصلی شده اند؛ «پرواز بر فراز آشیانه ی فاخته» (One Flew Over the Cuckoo’s Nest) در سال 1975، درباره ی گروهی از بیماران که در یک مرکز روانی زندگی می کنند. «مردم معمولی» (Ordinary People) محصول 1980، درباره ی مرد جوان افسرده ای که در فرایند درمان با آسیب های روحی اش مواجه می شود؛ و «ذهن زیبا» (A Beautiful Mind) محصول 2001، درباره ی یک ریاضیدان مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی.
این را با آمار استثنایی جوایز اسکاری مقایسه کنید که در طول تاریخ به بازیگرانی داده شده است که کهن الگوی کلیشه ای «ورود به جنون» را به نمایش می گذارند. نامزدهایی مثل جنا رولندز در «زنی تحت تأثیر» (A Woman Under the Influence)، جسیکا لنگ در «فرانسیس» (Frances) و آنجلینا جولی در فیلم «دختر، ازهم گسیخته» (Girl, Interrupted) به ذهن می رسند. (هیچ یک از این فیلم ها نامزد بهترین فیلم نشدند.) به نمایش گذاشتن پیچیدگی های بیماری روانی برای یک بازیگر لزوماً آسان نیست، اما شاید برای رأی دهندگان آسان باشد که این بازی ها را مسحورکننده، کار پرزحمت و از نظر احساسی متقاعدکننده ببینند.
اما درنهایت، چه نوع داستان تأثیرگذار یا تجربه ی تماشا برای رأی دهندگان معمولی اسکار معنادار خواهد بود؟ بر اساس میانگین های آماری، اعضای آکادمی تمایل دارند فیلم های مربوط به مردان را به عنوان «فیلم لایق جایزه ی بهترین فیلم» بیشتر از فیلم های مربوط به زنان ببینند. شاید تمایل همچنان زنده و دائمی جامعه ی ما به ربط دادن رفتار جنون آمیز (ناخواسته) به زنان دلیلی باشد که چرا فیلم های مربوط به آسیب پذیری مردان ممکن است عملاً «ملموس تر» دیده شوند و بنابراین اغلب به مقام شامخ بهترین فیلم برسند.
علاوه بر سه برنده ی جایزه ی بهترین فیلم که به سلامت روان پرداخته اند و پیش از این به آن ها اشاره شد، فیلم هایی درباره ی مردان آسیب دیده ی روانی مثل «ویل هانتیگ نابغه» (Good Will Hunting)، «از این بهتر نمی شه» (As Good as It Gets)، ««منچستر کنار دریا» (Manchester by the Sea)، «دفترچه ی امیدبخش» (Silver Linings Playbook)، «ستاره ای متولد شد» (A Star Is Born) و «جوکر» (Joker)، تنها یکی از چندین مواردی هستند که همگی نامزد جایزه ی بهترین فیلم اسکار بوده اند. در همان دوره، تنها یک فیلم زن محور درباره ی زوال ذهنی – «قوی سیاه» (Black Swan) – نامزدی جایزه ی بهترین فیلم را دریافت کرد.
نامزدهای اسکار امسال شاید بر اساس تاریخ عمل کرده اند، با به تصویر کشیدن کشمکش های مربوط به سلامت روان که شاید تکلیف رشته های بازیگری را مشخص کند، اما نه هیچ یک از رشته های اصلی دیگر. «نهنگ» (The Whale) که درباره ی مردی افسرده و جمعیت هراس است که با معضل چاقی دست و پنجه نرم می کند، شاید هنرنمایی برندن فریزر را به تصویر بکشد، اما به جز همین یک مورد، مخاطبان نظرات ضد و نقیضی به آن دارند. آنا د آرماس در نقش مرلین مونرو در فیلم «بلوند» (Blonde) هم همین طور است. سایر فیلم های با مضمون افسردگی مانند «پسر» (The Son)، «امپراتوری نور» (Empire of Light) و «گذرگاه» (Causeway) به رغم بازی های به غایت برجسته ی بازیگرانی چون اولیویا کولمن، هیو جکمن، جنیفر لارنس و برایان تایری هنری، در دسته ی پیشتازان قرار نگرفتند و به کل نادیده گرفته شدند.
شاید تحسین منتقدان از فیلم مستقل خوب «افترسان» (Aftersun) رأی دهندگان را وادار کند که فیلم را فراتر از بازی استادانه ی پل مسکال در نقش یک پدر مجرد افسرده ببینند که تمام تلاش خودش را می کند تا حالت درونی اش را در تعطیلات از دیگران پنهان کند. و شاید اگر بخواهی در «بنشی های اینیشرین» (The Banshees of Inisherin) دقیق و عمیق شوی، می توانی مضامین مربوط به سلامت روان را مشاهده کنی. اما با توجه به حمایت صنعت از فیلم های پرفروشی مانند «همه چیز همه جا به یکباره» (Everything Everywhere All at OOnce)، «تاپ گان: ماوریک» (Top Gun: Maverick)، «آواتار: راه آب» (Avatar: The Way of Water)، «پلنگ سیاه: واکاندا تا ابد» (Black Panther: Wakanda Forever) رأی دهندگان اسکار ممکن است در نهایت داستان های پرتنش و پریشان کننده را نادیده بگیرند.
منبع: hollywoodreporter